ZA Inventaris Gemeente Arnemuiden nr. 1019
Register van verordeningen op de ambachtsgilden inventarisnr. 1019
t ‘Cleermaeckers ende Bocxmakers Ambacht
Allen den ghenen die dese jegenwoirdighe zullen zien oft hooren lesen Bailliu Burchmrs Schepenen ende Raiden der Stadt van Arnemuyden in Zeelandt Saluyt
Doen te weten dat wy ten ernsten versouck ende begheerte van onse beminde medepoorteren den deken ende beleeders met de gemeene ghildebroeder ende cleermaeckers ende bocxmakers ambacht der voorn Stede om alle beters wille ende om henl in payse eendrachtel met elcandren te houden hebben henl gegonnen ende geconsenteert ende by desen onse letteren gonnen ende consenteren previlegie ende ordonnancie heml ambacht aengaende omme die van nu voorts aen onder de voorschreve gemeye ghilde geobserveert ende onderhouden te werden inder manieren hiernaer verclaert //
Inden eersten dat nyemant van buyten oft van binnen onvry persoon wesende vanden selven ambachte en zal eenich werck maecken noch nyeuwerck vercoopen binnen der voorss stede ende de vryheyt van dyen als vrouwe cousens mouwen wollen coletten noch capproenen cleen noch groot nyet vuytgesteken dan alleenelyck binnen de vrye jaermert ende opde twee weeckmerctdagen der zelver stede opde boete van thien schell groon ende zoe wat vry meesters maecken ende vercoopen sullen werden gehouden die te maken van goeden gecrompen lakene alhier binnen deser Stede geschooren ende van gheen duffelsche laken noch corte stoffe noch en sullen de zelve vrymeesters noch nyemant anders van wat neringe hy zy vermogen alhier binnen dess stede ende Iurisdictie van dien ter vente te hangen oft oock binnen heuren huyse te hebben eenige coussens gemaect oft gekoren buyten dess stede opde boete als boven ende bovendien heurl ambacht oft poorers neringe nyet te mogen doen binnen twee maenden daer naer eerstcommende ende tot dyen eynde sullen deken ende beleeders de gildebroeders ende ander als cramer ende oudecleercoopers mogen tot heuren gelieve doen purgeren bye eede off zy contrarie deser eenichsins zullen gedaen hebben//
Item dat nyemant van buyten dess Stede zal mogen ter merct commen ende vercoopen eenich werck den zelven ambachte aengaende ten waere dat sulcken persoone een myle buyten dese stede woonde dewelcke sullen mogen commen opde vrye marctdagen ende jaermercten ende vercoopen oprecht ende gecrompen goet als die poorters doen ende geen andere ende indien zy ter contrarie doende bevonden werden sal wesen op de verbeurte van de goeden ende bovendien 10 schellingen gvls//
Item dat geen onvrye persoonen wercken en zullen binne de voorss stede ende vryheyt van dien wat werck dattet zy daermen mate naer neempt datmen bewysen zal mogen metten wercke ofte met Wetachtige getuygen ende indyen contrarie bevonden wort dat werck zal eenyegel vande vrymeesters vanden ambacht mogen aenveerden met den heere ende dragen dat tot s ‘dekens huys ende sal voort den overtreder verbeuren de boete van 10 schellingen gvls welcke boete voorss hy betaelen zal moeten eer hy in het voorschreven ambacht vrij sal mogen werden Ende indient geviele dat dekens ende beleeders vanden ambachte suspitie hadden dat eenighe onvrye persoonen tot zekere poorters huysen waeren werckende indien gevalle sullen zyl by voorgaende consente vanden Burchmeester oft metten selven in persoone ende met eenen dienaer versoucken openinghe tot elck poorters huyse daer zyl presumptie hebben datter onvrije persoonen wercken ende zal zulcken poorter ghehouden zijn openinghe te doene van zynen huyse off te affirmeren op zynen eedt van zyn poorterschap datter geen onvry cleermaker in zyn huys en werct ende by gebreke vanden zelven eedt te willen doen oft openinghe vanden huijse sal zulcken poorter selve betaelen de boete van vijff schell grvls ten waere een poorter die een broot knegt hadde vanden zelven ambacht die zal mogen wercken in zyn mrs huys egen werck den den huysgesinne aengaende ende anders egheen sonder yet te verbeuren Ende soe wat knape men bevint werckende met eenen onvryen meester die knape zal verbeuren 20 grooten alsoe dickmael alst bevonden wert noch oock dat geen man woonachtig buyten dess stadt en sal eenich werck haelen binnen dess Stede noch bringhen ende dit al opde verbeurte van thien schellgvls alsoo dicmae als dat bevonden zal worden//
Item dat gheen vrijmeester meer dan tot eender plaetse winckel houden en zal ende dat binnen de mueren deser Stede ende nergens el(ders) ende zijn werck vuyt ende in dragen als dat behoort ende indien daer eenighe buyten wonen zullen onvry wesen ende geen werck van poorter mogen maecken op de boete van 1 schell gvls ende dat een mr nyet meer dan 6 cnapen ende een leerjongen teffens houden en zal ende dat in een huys welcke leerjonghen twee jaeren leeren zal behouden dat naerdien de zelve leerjonghe anderhalff jaer geleert sal hebben de mr sal eenen anderen jongen mogen opsetten sonder yet te verbeuren ofte misdoen ende dat een cleermaeckere gheen vrij cousmaker houden en zal end een cousmaecker geen vrij cleermaker houden en zal op zynen wynckel oft op andere plaetsen binnen dess Stede ende dat op boete van 10 schellingen gvls //
Item dat van nu voorts aen soe wat meesters in desen ambachte commen zal die sal betaelen tot behouve van tvoorss gilde te weten indien hy van binnen Zeelandt geboren is twee ponden gvls ende een vrijmeesters zone 10 schellingen gvls / eenleerjongen twee schellingen aleer hy begint te leeren//
Item dat nyemandt int ambacht vande cleermaeckers ontfangen en zal worden ten zy dat hy de naervolgende prouve ten huyse vanden deken gedaen zal hebben te weten een cleermaecker sal teeckenen een man tabbaert van vijff ellen laekens van twee ellen breet lanck wesende
6 ½ vierendeel vooren/ achter 6 vierendeelen/ ende wyt 7 ellen/ alsnoch een vrouwen tabbaert vooren toe van 4 ½ laken van 2 ellen breet lanck wesende twaelff vierendeelen achter ende vooren zes vierendeelen ende alsnoch een vrouwen bouwen ? van 4 ½ ellen laecken vooren lanck 6 vierendeelen min een taille ende achter 6 vierendeelen ende wyt 6 ½ ellen Ende de bocxmaeckers zullen gehouden wesen dese naervolge prouve te doen/ te weten vuyt 3 ½ vierendeelen laecken twee ellen een paer mans basen ? lanck 3 ½ vierendeelen ende een paer vrouwe coussens lanck een ½ elle een ½ vierendeel te snyden ende de dickte naer advenant/ ende dat van zyn eygen laeken ende deken ende beleeders en sullen nyemant inden voorschreven ambacht nemen mueghen die de voorss prouven nyet wel ghedaen sullen hebben ende dat opde boete van 20 schellingen gvls//
Item dat nyemant van buyten ofte van binnen in het ambacht vande cleermaeckers commende en zal mogen winckel houden binne der voors Stadt hy en zal zyn buyten de jaeren der veuchdyen ?/ voogdij ? naer costume dess Stede//
Item dat alle jongeren leerende het ambacht vande cleermaeckers gehouden zullen twee jaeren te leeren by eenen vrijmeester
Item oft gebeurde dat eenen jongen wechliepe van zynen voorss meester aleer hy de voorss twee jaeren by zynen meester vuytgeleert hadde zal ghehouden zyn aleer hy vry int ambacht worden zal mogen zyn meester te voldoene ende consenteren//
Item de cleermakers sullen mogen bocxens Rocxkens kasacken coussens maken vercoopen ende voorthangen als bocxmakers doen/ dies sullen zy ghehouden zyn in het lake coopers gilde vry te worden//
Item de cousmakers en sullen oock gheenderande werck van cleeren mogen maecken dan alleenel coussens ende bocxens sonder eenighe casacken piemantels oft andere cleederen ofte wercken den opperluie aengaende te mogen maecken opde voorss boete //
Item de bocxmakers en zullen gheenderande werck muegen maeken daermen maete naer neempt dan alleenel werck t’bocxmaken aengaende ende dat opden coop gesneden vuyt heurl laken opde boete als boven tenzy dat hy de prouven vande cleermaeckers doen zoe boven verhaelt is //
Des nochtans zullen de voorss bocxmakers mogen maecken vrouwe cousens ende basen ende en sullen oock geene vande naervolgende ende andere lakenen tot eenich werck moghen versnijden ten sy alvooren gecrompen bereet ende geschooren binnen dess voorss stede ten eijnde de schamele luyden nyet bedrogen en werden te wetene westersche ende noo(r)tsche ? kiersayen tzy teerlingen wit ofte blauwe noch alle pielaeckens ende grauwe diemen tot pieccappen versnydende is ende Ingelsche dosynkens enckel ofte dobbele Ingelsche pleynen ende andere Ingelsche laeckenen opde voorgaende boete van 10 schellingen gvls/
Item noch zoe zal een weduwe van eenen vrijmeesters soe zy nyet snyden en mogen winckel houden met eenen vryen knecht ende zoe zy bevonden wort ter contrarie te doen soe sal zij verbeuren de boete van 10 schellingen gvls//
Item dat geen cramers noch yemants anders wy hy zy en sullen vermogen te maecken noch vercoopen eenighe vrouwe oft mans caussens wambaisen piemantels casacxkens oft eenich ander werck den cleermaeckers cousmakers oft bocxmaeckers aengaende hoe wel zy nochtans in dess voorss ambachte mochten vry gemaect zijn ten waere zy verlieten heure neringhe vande cramerie oft andere neringhe ende blyven alleene by tcleermaeckers oft bocxmakers ambacht ende oft gebeurde dat eenich cramer verliet zyn cramerie ende vry werden int ambacht vande cleermakers oft bocxmakers in sulcken ghevalle zal moeten doen de voorss prouve vande ambachte vande cleermakers ende hem reguleren nade voorss ordonnantie op pene dat zoe wye bevonden werde contrarie dess gedaen t’hebbene zal verbeuren de boete van 20 schellingen gvls ende tgoet ende bovendijen poorters neringhe niet te mogen excerceren binnen den tyt van twee maenden eerstcommende ende sullen de voorss dekens ende beleeders vande cleermaeckers de voorss cramers oudecleercoopers ende andere mogen doen purgeren bye ede ofte zy contrarie dit artyckel gedaen sullen hebben ende die in weygeringhe zyn den voorss eedt te doene sullen vervallen inde voors boete ende suspentie van neringhe//
Item alle degene die beucken taillen mouwen ende colletten maken sullen gehouden zyn te geven voor heurl jaerpenninghe tsiaers 2 schellingen 6 grooten ende de lappers 13 grooten vls tot onderhoudenisse van tgemeene ghilde/ zonder nochtans int ghilde te commen oft ander werck te mogen maecken noch nieuwwerck vercoopen daermen mate naer neempt noch oock in hen huysen geen oudt werck te mogen vermaken dan dat zelve te doen openbaerl aende straet op de boete als boven//
Item den deken ende twee beleeders vanden voorss ambachte zullen van nu voorts aen altyts gekosen werden vuyt de ghildebroeders van de cleermaeckers ende bocxmakers te weten den deken ende een beleeder vuijt de cleermaeckers ende een beleeder vuyt de bocxmaeckers//
Item en zullen oock van nu voorts aen egheen persoonen van de oudecleercoopers oft yemant anders mogen maecken eenigerhande nyeuwe cleeren oft werck tzy cousens bocxens wambaisen ofte ander cleeren noch oock de zelve ter vente stellen op de boete van 20 schellingen gvls ende verbeurte vande cleerderen ende daerenboven in twee maenden geen poorters neringhe binnen der stede te mogen exerceren//
Item oft ghebeurde dat eenich vrymeester vande voorss ambachte vande cleeren ende cousmakers eenighe poorter wercken bedorve in sulcken ghevalle zullen deken ende beleeders versocht zynde gehouden zyn met hulp van my heere den Bailliu den cleermaecker diet werck bedorven zal hebben te constringeren tot betalinghe van het werck ofte tot reparatie vande schade daer in gedaen ende dat zonder ander breeder rechtvoorderinghe te doene//
Item als een meester ofte vry meesters huysvrouwe doot es van den zelven \ambachte zoe zal elck meester gehouden zyn te commen ten begrave op de boete van een schelling ende oock sal elck meester ghehouden wesen te commen by by den ambachte zoe dicmaels als den deken om zaecken den zelven ambachte aengaende henl ontbiet op de boet als vooren//
Item alle aflivighe vrymeesters ende vry meesters huysvrouween sullen voortaen betaelen voor dootschult 15 grooten vls//
Item dat geen meester vanden zelven ambacht en zal eens anders knape te wercken stellen by by nachte oft by dage opde boete van vijff schellingen welce vijff schellingen zal verbeuren zoewel de knape als de meester noch dat de meester geen ander knecht op setten en zal zyn meester eerst vuldaen hebben op de boete voorss/ ende zoe wat meester zynen knape nyet en betaelt ende den knape oft knecht clachtich valt aen deken oft beleeders men zal de meester zyn ambacht verbieden ter tyt hy betaelt sal hebben ende dat opde verbuerte ende boete van vijff schellingen gvls//
Item alsoe dicmael als yemant zyn ambacht verboden is ende hy des nyet en laet hy sal de eerste reyse verbeuren twee schellingen ende doet hyt daerenboven nyet ende hem noch verboden wert hy sal de tweede reyse verbeuren vijff schellingen ende doet hyt bovendyen nyet dan zalt zyn ter correctie vande heere ende wet //
Item dat alle deken ende beleeders vanden zelven ambacht sullen ghehouden wesen gesaemenderhant rekeninghe te doene alle jaere binnen zes weken naer Sint Jansmissedach in presentie van een vander Wet ende dit opde boete van 2 schellingen gvls te verbeuren byden deken ende beleeders die daer aff in gebreke bevonden wort ende te moeten laeten zes weken haer ambacht //
Item dat van nu voortaen alle vryemeesters int ambacht zynde die zullen ghehouden zyn alle jaere te jaere heur jaer gelden te betaelen te wetene 12 grooten vls opde boete van 2 schellingen gvls diet ambacht nyet en exerceren telcke reyse te verbeuren als hy des ingebreke is ende opde verbeurte van te laeten zyn ambacht diet exerceert ter tyt hy betaelt zal hebben zyn jaerpennngen ende de boete van 2 schellingen gvls ende diet ambacht nijet en doen zullen betaelen halff gelt ghelyckman in alle ambachten weert soe wel in extraordinarise oncosten intreen van Princen als allen anderen //
Item dat geen vry meester en zal mogen exerceren zyn ambacht in eenige poorters huysen dan in een plaetse tseffens daer hy sal mogen gaen met eenen knecht ofte leerjongen soe dat hem belieft sonder dat hy oft eenighe van zyn cnapen op eenighe andere winckel sal mogen doen wercken dan teender poorters huyse op de boete van 5 schellingen gvls telck reyse te verbeuren als hy contrarie bevonden zal worden byden deen ende beleeders gedaen te hebben te gaene alle de voorss boeten in dryen den heere een derdendeels de stadt een derdendeels ende tambacht een derdendeels waer aff den deken ende beleeders elck in zynen jaere gehouden sullen wesen rekeninghe bewys ende reliqua te doene den heere ende wet tusschen kersmisse ende verswoore maendach op de boete van een maent heur ambacht te laeten ende de voorss boete zelve te betaelen //
Item alnoch by soe verre eenighe vrymeesters tot aermoede commen oft in eenighe cracheyt zoe sullen de ghildebroeders gehouden wesen alle weke zynder armoede ende crancheyt een groot te geven soe hy noot heeft //
Alle welcke poincten voorss Bailliu Burchmeesters Schepenen ende Raiden voorn houden tot heurl interpretatie moderatie augmentatie verminderinghe ende casseringhe alsoe als zyl naermaels tot nut ende oirboir der voorss Stadt bevinden sullen te behooren des t’oirconden zoe hebben wy dese by onsen Secretaris doen onderteeckenen ende tsegel ten saecken der voorss Stadt hier onder den vuythanghen \op den thiende Decembris XVc ende vyventseventich //
Ghepubliceert ter puijen affgelesen ten daghe jaere ende maende als boven //