ZA Inventaris Gemeente Arnemuiden nr. 1019
Zeeuws Archief Inventaris van de Archieven van de gemeente Arnemuiden
Register van verordeningen op de ambachtsgilden inventarisnr. 1019
Naer dien Deken ende beleeders vande panneringhe dess stadt Arnemuyden vuyten name vande gemeyne panneluyden ende neringhe van soutsieden aen Burchmrs Schepenen ende Raden der zelver stadt aenghegeven hadden dat onder die voorn neringhe duer gebreke van goede policie ende ordonnantie zo wel onder de principale panneluyden als vrochte meters ende andere aerbeyders daer onder werckende vuele ende verscheyden gebreken geweest waren diemen by goede polite ordonnantie wel gevouchelyck soude connen remedieren ende tot dien eynde oock schriftelyck overgegheven zeker poincten ende articulen midts decreteringhe ende goede onderhoudinghe vande welcke zyluyden wel verhoepten dat die meeste gebreken gheweest ende die neringhe tot beteren voorspoet zouden moghen gebrocht worden / Soe hebben Burchmeesters Schepenen ende Raiden der voorss stadt Arnemuyden collegialiter vergadert zynde alle die zelve articulen openbaerlick doen lesen ende naer verscheyden debatten ende propoosten op eenighe van dien doen hooren ende ondervragen sommighe meters ende aerbeyders onder die voorn neringhe ende ende vuyterlick so verre geprocedeert dat zyluyden andermael met myn Heere den Bailliu dess Stede daerop specialick vergadert zynde ende de zelve articlen wederom gheresumeert hebbende die en laetsten gemodereert ende oock eensdeels gecorrigeert hebben/ Zo henluyden in conscientie tot voorderinge vande zelve neringhe ende suppooste van dien zoe wel principale panneluyden als vrochten meters ende aerbeyders daerop daerop dese stadt principalick gheconsisteert als anderssins tot onderhoudinghe van goede politie onder die selfve suppoosten ende generalick alle die burgers alder beste ende bequaemlicste dochte te wesen/ Ende dien volgende hebben Bailliu Burchmrs Schepenen ende Raiden voorn vuyt crachte van de previlegie henluyden ende dess stadt tot voorderinghe ende dispositie op politycke saken verleent geordonneert ende ordonneren mits desen die zelve articlen van een yeder in syn respect onderhouden te moeten worden inder formen ende manieren hier naer volghende ende opte penen daer in begrepen / Reserverende niet te min aen henluyden interpretatie van dyen soe daer eenighe duysterheyt in mochte wesen mitsgaders ooc die macht ende auctoriteyt om die in tgeheele ofte deele te wederroupen vermeerderen oft minderen veranderen oft corrigeren zoe tselve naer ghelegentheyt van tyde bevonden sal worden te behooren //
In den eersten hebben ghestatueert ende geordonneert ordonneren ende statueren mits desen dat alle die ghenen die dese neringhe zullen willen doen ofte daer inne eenich paert oft deel hebben voor zyn bien venu tot proffijte van die panneringhe betalen zal vijftien schellingen ende voor die knape eenen schellinck ende voor zyn affscheit ofte dootschult drie schellingen vier groten ende voor den knapen eenen schellinck //
Item dat yemandt vuyt dese neringhe gestorven synde tzy man ofte vrau alle die gilde broeders ghehouden zullen syn den zelven eerlick ter eerden te helpen brenghen ende begraven / ende soe yemandt daer toe by de knape vuyt bevel van deken ende beleeders ontbooden in ghebreke bevonden werdt zal verbueren twee schellingen gvls ende voorden knape zes gr vls ende zal de deken ende beleeders in ghebreke waeren de knape omme te zeijnden ende de gilde broeders te insinueren zullen de zelve deken ende beleeders verbueren IIII schellingen VIII grooten //
Item dat elcke panneman oft pannevrau by den knape van deken ende beleeders by een vernachte wete ontboden zynde om op een zekere ure te compareren op die zelve ure nyet en quame te weten ende het glas verloopen zijnde zal voor die eerste reyse verbueren een schellinck ende hy alheel achterblijft een carolus gulden tot twintich stuvers ende voor de tweede reyse zo yemandt verclaerde dat hij nijet en wilde commen twee carolus gulden waer van die knape notitie houden zal daer voor hij ghenieten ende vande voorgeroerden gulden ontfangen zal twee stuuvers en vande twee guldens vier suvers alle wettelicke oorzaecke vuijtgesondert daerop deken ende beleeders verclaringhe zullen doen oft die wettich syn dan nijet //
Item alle tghene dat zulcx college wys tot oorboir ende proffite vande neringhe voortaen gestempt ende gheordonneert zal worden zal in alle manieren onderhouden ende achtervolcht worden sonder dat yemandt van die panneluyden daer teghens zal moghen doen op verbuerte van alsulcke boete ende amende als by deken ende beleeders midtsgaders die meeste voysen van de presente panneluyden tot laste vande onwillighe daer op gestelt worden wel verstaende zo tzelve d’auctoriteijt vande magistraet nyet en concerneerde dan zo wanneer tzelve d’autoriteyt vande magistraet concerneerde en zal gheen effect sorteeren oft van weerden gehouden worden sonder voorgaende auctorisatie vande zelve magistraet //
Item dat zo wanneer die panneluyden zulcx met met en wete geroupen zynde meestendeel achterbleven soe sullen nochtans die presente panneluyden die sake daer de beroupinghe opgedaen is moghen handelen ende daer op resolveeren ende sullen soedanige resolutien byde presente panneluyden ofte meestendeel van dien college wijs genoomen van zulcken weerden ende viguer syn off die by die gheheele neringhe gestemmet ende geresolveert waeren //
Item dat alle questien ende geschille die onder die panneluyden ende den aerbeyders van dien beroerende de panneringhe sullen mogen vallen sullen by deken ende beleeders ende eenige van de panneluyden wesende samen in getale ten minsten zevene gedecideert ende oock geexecuteert worden ten waere daer aff aencollegie van Wette geappelleert ware in welcke gevalle die sake zal blyven in state ter tyt toe by tselve collegie andersssins geordonneert zy //
Ende zoe yemandt t onrechte geappelleert mochte hebben zal by tvoorn collegie moghen gecondemneert worden inde boete van zeven schellingen voor appel //
Item dat alle panneluyden voortaen in haer keete zullen hebben ende daer steets gereet houden hanghende tot yeder panne drye leeren Emmers twee brant haecken ende een brandt ladder van twaelf sporten ende daer en boven voor een heele keete tsy van een twee oft drie pannen een groote ladder van achtien oft twintich sporten op pene van zes stuvers op elck parseel daer van deken ende beleeders oock versouck sullen mogen doen tot allen tyden alst hem believen zal //
Item dat nijmandt vuer sal moghen leggen oft op sondaegen ofte gebooden bidt daeghen voor dat die knape met die belle onder die keeten geweest zal hebben op pene die bevonden zal zyn contrarie gedaen te hebben van twee schellinghen ende twee stuvers voor die knape welcke boete de panneman ghehouden zal zijn te verschieten zyn actie gereserveert op zyn wrochte ende sal de knape daer inne geloove hebben beginnende vande toeganck ende geduerende tot bamisse toe //
Item dat niemandt daerenboven gedooghen ofte toelaeten en zal op sondaeghen ofte bidt daegen als vooren turff te lossen ende opdragen laeten int gheheel oft deel dan by consente van den deken ende beleeders noch oock op eenighe werckdagen by avent datmen inden turffhouck kaersen soude moeten hanghen op verbeurte van thien schellinghen ende drie stuvers voorde knape //
Item dat gheen panneman oft pannevrauwe en zal moghen onderhuiren een anders vrauwe oft jonckwijfs geduerende de teelte zoe langhe de keete vuer zullen leggen ende wercken op verbuerte van drie pondt vls immers tot sinte Catherinen daeghen toe naer welcken tydt gheen panneman ofte pannevrauwe en zal vermoegen een ander wrochte te onderhueren zonder voor weten van heuren eersten meester //
Item dat van gelycken gheen vrouwen oft jonckwyfs haer anders sullen moghen verhuiren dan alleenlick by heele teelten ende sullen oock geduerende de zelve teelten vuijt haer huir nyet moghen scheyden noch oock vuytgaende teelte hier verhuiren sonder voor wete van haeren voorgaende meester op pene ende verbuerte an drye jaren onder die neringhe nijet meer te moghen wercken siecten ende cranctheden vuytgesondert in welcken gevalle sy ghehouden zullen zyn eenander in haer plaetse te huijeren ofte sal den panneman op haer costen een ander selfs moghen huiren //
Item dat deken ende beleeders voortaen sullen ghehouden zyn op geswooren maendach den meters vande witten soute ende alle vrye aerbeyders onder die neringe voor twee schepenen te ontbyeden ende voor eerst de meters den eedt van haer offitie wel te bedienen ende een yeder dat syne te gheven in handen vande zelve schepenen te doen vernieuwen ende daernaer alle aerbeyders te doen belooven deken ende beleeders geoorsaem te syn ende de ordinantie in alle haer puncten getrauwelick te onderhouden ende vuijt de zelve aerbeiders een deken ende twee beleeders te kiesen die voor dat jaer over de aerbeyders te gebieden zullen hebben //
Item dat die zelve deken ende beleeders alle jaere opten selven dach ghehouden zullen zyn omme te gaen in alle soutkeeten met timmerluyden ofte andere hem op die timmeraige vande keete verstaende ende die selsinghe te visiteren van als haeren ghebreken in die selsinghen souden mogen wesen ende so daer inne eenghe faulten bevonden mochten worden twelck behoort tot conservatie vande neringhe ende verhoedinghe van pericle gerepareert te wesen tselve sal de panneman volgende ordonnantie dieman hem gheven zal ghehouden wesen te doen repareren al eer hij met die selfve keete zal moghen vuer leggen op pene van die daer inne onwillich oft ongehoorich bevonden zal worden van twintich gulden tot twintich stuvers den gulden zo dicmael hy ongehoorich bevonden zal worden ghelyck zy oock sullen doen in toereeden van de keete op welcke tyt sy opsicht sullen nemen op de panneboomen ende cruyshouten //
Item dat voortaen naer oude costume drie gelijcke geycte vatten zullen wesen om wit sout daermede gemeten te worden welcke drie vaten alle jaere in Januario veryct zullen worden mette Letteren A B C D ende den brandt van dese stadt ende soe wie met andere maten zyn sout dede meten sal verbueren op elck hondert souts twaelf gulden //
Item datmen alle ontcosten by deken ende beleeders verleit daer van rekeninghe gedaen zal wesen Item boeten die elck een verbuert zal hebben Item aerbeits loon van groff ofte wit sout Item cuijpers ende smede loon oock bewilliger consenteringhe by den meeste voysen tot noodighe oncosten sal moghen executeren by verbieden van tvat vande witten soute om tselve niet te moghen gebruijcken voor alderstondt die penningen opgebracht ofte partien te vreden gestelt zullen zyn //
Item dat een panneman keete hebbende tzy of die met groff sout beleijt is ofte nijet met die selsinghe nijet werckende zal betalen van Jaergelden die halfve ontcosten die daer jaerlicx gedaen zullen worden //
Item dat yeder panneman gehouden zal zyn zyne wrochten wel ende scherpelick te verbieden gheen torff meer inde coolputten savonts te bringhen als zy die nacht onderworpen ende van doen zullen hebben noch ooc by daghe meer dan zy tseffens van doene zullen hebben/ datse oock gheen heete assche daer inne noch eenich vier inne ware datse niet van daer en scheyden voor alles vuijt geghoten is op pene dat die bevonden zal worden contrarie ghedaen te hebben zal verbueren van elcke reyse een schellinck ende vier gvls voor de knape te betalen by de panneman zijne actie gereserveert tegens zyne wrochten die in faulte bevonden zullen word waer van die knape ofte yemandt anders van panneluyden vermogen sullen de bekueringe te doen //
Item dat alle die voorgeroerde boeten byden deken oft van zijnen twege byde knape geint ende byder rekeninge verantwoort zullen moeten worden //
Item voorts belangende die ghemeene aerbeyders onder die zelve neringhe hebben Bailliu Burchmrs Schepenen ende Raiden voorn in manieren als vooren geordonneert ende gestatueert ordonneren ende statueeren inden eersten dat nyemandt onder die neringhe en sal mogen wercken ten zij hy eerst ende alvooren by deken ende beleeders vande neringhe aenghenomen ende daer toe geautoriseert off vrij gemaect zal zyn ende dat die zelve deken ende beleeders in t ‘aennemen van diengoede discretie gebruycken sullen zoe wel opde bequaemheyt vande aerbeijders in t ‘feyt van aerbeyden als oock opde goede name ende fame vanden zelven //
Item dat den aerbeyder in soedanich aennemen ende vrymaken ende aleer van zijne vrydicheijt te moghen gebruijcken gehouden zal zyn beloefte te doen van deken ende beleeders ge(h)oorsaem te zyn ende d ‘ ordonnantie opten aerbeyt t ‘onderhouden ende hem in t’wercken daernaer te reguleren //
Ende zoe verre soedanighen aerbeyder tot noch toe onder die neringhe nyet ghewrocht noch zyn bien venu aen zyne mede aerbeyders ghegeven hadde zal gehouden zyn voor Incommen te betaelen neghen schellinghen sonder meer daer van de twee schellinghen zullen strecken voorden ghemeynen armen ende die resterende zeven schellinghen voor den ghemeynen aerbeyders //
Item dat oock alle vrije aerbeyders jaerlicx op gezwooren Maendach in handen van deken ende beleeders dese ordonnantie ende die noch gemaect zal worden by auctorisatie als booven beloven zullen vast ende onverbrekelick te onderhouden / Ende ingevalle deken ende beleeders met den ghenen die zy daer over roupen zullen bevinden yemandt nijet nut ofte onbequame te wesen voor vrij sout wercker te blijven zullen die mogen alsdan oorloff gheven ende een ander in zyn plaetse stellen //
Als zyluyden van gelycken zullen moghen doen te respecte van alle aerbeyders die eenige muijterie oft beroerten onder dandre aerbeyders geroct ?? off ooc die tot aerbeyden ende onderhouden der ordonnantien onwillich gemaect mochte hebben //
Item dat vrye aerbeyders voorss van nu voortaen zullen ghehouden zyn alle daege des morgens met het ontsluyten vander poorte hun met huer gereetschap vinden te laten by het meters huijsken ende aldaer haer dobbelinge verwachten van het werck daer inne zij sullen moghen vallen tsy dan groff ofte wit sout ende van daer nyet te scheyden voor alle het werck dat dan onder de keeten sal wesen gemant zal zyn zoe wel dan groff als van wit sout op pene dat zo wije hem ten zelven tyde by het meters huijsken nijet en sal hebben laeten vinden verbueren zal zes grvls tot proffijte vande ghemeene aerbeyders vuijtgesteken siecte ende absentie vuyter stadt //
Item sullen daerenboven die voorss aerbeyders noch gehouden zyn tot allen tyden byde knape vuyt bevel van deken ende beleeders ofte yemandt vande neringe ontboden zynde onder de keeten te commen/ om aldaer te dobbelen naer alsulcken werck tzy van wit ofte groff sout als daer te wercken zal zyn op pene dat soe wie daer inne ghebrekich bevonden zal worden in acht daeghen daer naer onder die neringhe niet en zal moghen wercken ende die in weygeringhe is naer groff sout te dobbelen zal geen dobbelinghe hebben in het witte sout ten waer die by de ghemeene aerbeyders duer oorzaecke van ouderdom oft andere wettighe voor geexcuseert ende daer van bevryt gehouden worden //
Item dat alle wit ende groff sout gewrocht zal worden zoe die schepen opdie sate sullen gecommen zyn / zulcx dat die eerst zal gecommen zyn/ zal eerst geholpen worden wel verstaende dat het witte sout zoe het versocht wordt voor het grove ende het grove voor den torf op een getyde op de zate gecommen synde gewrocht zal worden / dan zoe verre eenich groff sout een getyden voor het witte sout opde sate gecommen zal zyn zal voor het witte sout gaen/ dat dan eerst op de zate gecommen zal zyn ende van gelijcken ooc den torff //
Item dat nyemandt wie hij sij en zal wit noch groff sout moghen wercken dat byde knape verbooden is nijet te moghen wercken op pene van vijff schellingen gvls ende daer en boven in zes weken onder die keeten ofte neringe nyet te mogen wercken //
Item dat een yder panneman oft pannevrouwe sal mogen in zyn werck een vry man vuijt die aerbeyders te nemen die welcke naast andere aerbeyders die by dobbelinge daer toe de vrije aerbeyders soewel drager heffers ende brekers sullen moghen werpen als tot het selfde wercke naer advenant de saete van doen zal zyn van ge…(val) zal een panneman oft pannevrauwe van die in twerck gedobbelt zal wesen mogen de brekers kyesen diet hem oft haer gelieven zal naer ouder manieren
Item dat den panneman oft pannevrauwe zal moghen vuijt sijn Keeten met halfve vaten doen metten dragen heffen ende breken tot een halfve quartier wit souts toe ende dat met die gene diet hem oft haer believen zal / midts dat tzelve halfve vat alle jare geyct zal worden //
Item dat alle aerbeyders gehouden zullen zijn de neringe wel eerlicke te dienen ende den panneman des versocht synde te willen te zy zo wel van een halff quartier souts te wercken als meer betalende een halff quartier voor een heel ende tot een quartier zoe willich sijn als meer ende wat eerst op die zate sal ghcommen zyn zal eerst affgeladen worden tzy cleyn ofte groot werck sonder meer moghen nemen als daer gewrocht wordt ende dat op de boete van twee karolus gulden ende verbodt van zes weken haer neringhe //
Item dat de vrye aerbeyders oft soutwerckers int witte sout sullen werpen tot die meters zes man tot de vrijman maeckende tsamen zeven man te weten drie tot dragen twee tot heffen ende twee tot breken daer van zy genijeten sullen met haer eygen sacken zes schellingen van de coopman ende eenen schellinck vande panneman sonder meer //
Item dat allle aerbeijders werckende groff sout tot behouff vande keeten voortaen zullen moeten besighen haer eygen schoppen ende sullen hebben voor aerbeijts loon van yeder hondert zeven schellingen mits conditie dattet schip liggen zal binnen de drie roeden van zyn gerechte drachte van de keete/ daer inne vande aerbeyders geworpen zal worden zesse man boven den vryman/ Ende van dandere drachten die dus langhe gegheven hebben zeven ende acht schellingen zullen hebben ende ontfanghen zes grooten meer vuytgeseyt de keete op toude gadt staende die op het bedingde loon zal bliven staen //
Item dat by aldien eenich schip met groff ofte wit sout gelegen waeren buijten de drye roeden van de gerechte dracht zo sal de panneman ofte pannevrouwe die besteden zoe goeden coop als hy can ofte mach ende zo ver de panneman ofte pannevrouwe met daerbeyders nijet accorderen en conden zal tloon van dien staen tot discretie van deken ende beleeders ofte andere panneluyden die dat nijet en raect nijettemin zo verde zyluijden voortdragen niet en accorderen sullen even wel de aerbeyders dat dragen op alsulcken loon alsmen henluyden sal toe taxeren ende zo verre yemandt in weygeringe ware die en sal in ses weken geen groff ofte wit sout wercken //
Item zoe een panneman oft pannevrouwe begeerde t groff sout gestort te worden op deynde zullen d’aerbeyders dat gehouden zyn te doen voor gelycken prijs als in zelhuijs wel verstaende zo tzelve denne nyet voorder en is dan het zelhuijs //
Item dat yeder wit sout meter zynde in eenich ander werck onder die neringe oft daerbuijten zal ghehouden wesen tot versoucke vande panneman oft den knape zyn werck te verlaeten ende commen in twitte sout om den coopman te geriven gelyc oock alle ander aerbeyders anders dan onder die keeten werckende doen sullen opde verbuerte van zes weken huerl neringe ofte de boete van thien schellingen gvls te betalen in handen van deken ende beleeders vande aerbeyders al eer zy zullen mogen dobbelen daervan die misdoender de kuere hebben zal //
Item dat gheen wit sout meters die by die vande neringe aengenommen zyn vijt der stede zullen mogen reijsen dan by consente wille ende wete van deken ende beleeders vande neringe op pene van twee schellingen s’daechs die sy also vuijt wesen zullen //
Item sullen de voorss witte sout meters gehouden zyn de coopman tzijne te geven ende te meten met haer eygen schoppen naer ouder costume te weten dat zy de mate op haer blocken recht sullen stellen ende elck drye volle schoppen in het vadt doen ende daernaer licht volmeten eer sy strycken ende zullen hebben van yeder hondert twee schellingen acht gr vls voor haer beyden sonder eenich drincgelt van de coopman ofte panneman te mogen eysschen op pene van haer verdiende loon //
Item so deen oft den ander vande meters dye zijluyden voor maet houden nijet byder hant en waere/ zal den eenen die inde dobbele gevallen zal zyn met eenen anderen moeten meten die hy daer toe nemen oft dier in vallen zal / oft anderss zal den panneman vermoghen andere meters te doen dobbelen die dat gehouden zullen zyn te doen ende terstont in twerck te treden ende dat alle op dat de aerbeyders ende coopluyden by de meters niet verachtert en soude syn //
Item zullen gehouden zyn de vaten mitsgaders de britse van elck werck dat voldaen zal zyn in thuysken te bringen op de boete van eenen schellinck telcke reijse te verbeuren by deghenen die daermede gemeten zullen hebben //
Item dat alle aerbeyders verzocht zynde vanden panneman oft pannevrou om zyn panne op ofte off te setten / en sullen nyet vermuegen in eenich werck te gaene de panne zy eer ende alvooren aen de boom ofte op den oven gezet / daer van zy hebben zullen van op ende aff te zetten elcke reijse tot zesthien man drie grooten de man oppene van die in weygeringe bevonden zal worden van twaelf grooten de man zo wel inden teelt als daer buyten //
Item dat alle vrachtenaers zullen vermogen haer turff te besteden te vullen ende te draghen diet hem believen zal tsy poorter oft geen zo goeden coop als hy can //
Item dat om dese ordonnantie te beter onderhouden te worden deken ende beleeders vande neringe gehouden zullen zyn alle jaer op gezwooren maendach vuijt de vrye aerbeijders een deken ende twee beleeders te kyesen die welcke belooven zullen dese ordonnantie onder de aerbeyders te onderhouden ende te doen onderhouden zo veel in hem wesen zal ende die steenen te scutten als behooren sal / Ende zo wie daer toe by deken ende beleeders vande neringe gecooren zal worden zullen ghehouden zijn die last voor dat jaer aen te nemen ende de aerbeyders de zelve gehouden wesen geoorsaem te zyn op pene van alzulcke breucken als deken ende beleeders vande neringe naer gelegentheijt sullen bevynden te behooren //
Item en zullen deken ende beleeders van de aerbeyders nyet vermogen yemandt naer eenigh werck te laeten dobbelen diewelck off inden breucken vervallen zal zyn voor een tydt lanck onder die neringe nyet te mogen wercken oft by deken ende beleeders vande panneringhe al heel affgeset ende vuijt de neringhe gedaen zal zyn op pene dat zy zelver in de zelve penen vervallen zullen zyn die de selsinge verbuert zullen hebben die zy zullen hebben laeten dobbelen tzy voor een tyt lanck de neringhe verbooden oft al heel vuyt denerige affgeset //
Ende dat alsoe deken ende beleeders van de vrije aerbeyders de hooft sweer ende moyten zullen hebben van steenen te schutten de boeten te executeren se sullen vuijt die boeten by de voorn aerbeijders te verbeuren proffiteren een derdendeel tot haeren proffite alleen ende dander twee derdendeelen zullen bekeert worden tot proffite van de gemeene aerbeyders daer onder mede gerekent die ….
Ghepubliceert ter peuijen der Stadt Arnemuyden in Zeellt Opden XVIIIen February XVc vierentachtentich //