Uittreksel uit het vonnis van Karel V waarbij wordt besloten dat Middelburg belastingen mag heffen op Arnemuiden en dat ter compensatie hiervan te Arnemuiden op de dijk lakens mogen worden verkocht tevens “boldavits” (zeilen) , schrijnwerk, boter, scheepsbeschuit, gezouten vlees , smidswerk, roet (vet) kaarsen en dat de kinderen van poorters vrij in elk ambacht zijn, en dat te Arnemuiden een droogstoof mag worden gebouwd voor het drogen van touwen en kabels, die ter plaatse zijn gemaakt, en dat te Arnemuiden huizen mogen worden gebouwd of verbouwd, en dat de inwoners van Arnemuiden vanuit de schepen goederen mogen kopen en deze overslaan op andere schepen, en dat te Arnemuiden niet meer belasting hoeft te worden betaald dan in Middelburg, en dat de ambachten van Middelburg en Arnemuiden egaal en gelijkwaardig zijn, 1531 oogst (augustus) 22 met nadere bepaling over de droogstoof en brouwerij te Arnemuiden, 1531, augustus 25 Z.j. (ca. 1531)
ZA Inventaris Gemeente Arnemuiden nr. 1075
Extract vuyt actum vander sententie getranslateert vuyt den Walsche in duytsche tuschen den gemeene Inwoonders van Arnmuyden appellanten heeschers in materie van provisie ter eender zyde ende den Burgemrs schepenen ende rade van onse steede van Middelburch geappelleerde ende oock heeschers in materie van provisie ten andere zyde
Doen te weeten dat gehoirt trapport van onse voorss gecommitteerde ten Hyer op gehadt tadvys vandye van onsen princen rade Reffuens ons weesende wij met ghoede ende rype deliberatie van rade geseyt ende verclaert hebben zegghen ende verclaren bij onse sententie diffinitive ende voor recht als aengaende de voorscreven processen ende Instantien vanden imposten ende assisen byde voorn: van Middelburg opde voorss platse van Armuyden geheven ? ende dexecutie by hemluyden van Arnmuyden gepretendeert den ? zelve van Armuyden nijet ontfanckelick ende absolveeren de voorz van Middelburch aengaende de zelve Instantie vanden heesch ende conclusien vande voorn van Arnemuyden Ende aengaende de voorz:: instantie ende processe van appelle de voorn: van Arnemuyden oick nyet ontfanckelick nocht geforext ?? in huerlieder voorss appel geinterjecteert jegen de voorz: statuijten ende declaratie vandyen gedaen int voorz jaer XVc vierentwintich nocht oick inde permissie bij hemluyden versocht dependant vande voorss appellatie
Ende nyet min om wat te modereeren t ‘riguer vanden voorsz: statuijten tot solase vande voorn; van Arnemuyden ende omme de welvaert ende nutschap derzelver plaetsen ende coopluyden ende inwoonenden daer aff de parthien hen gesubmitteert hadden in ons segghen ende ordonnantie ordonneren dat van u voortaen de voorn: van Arnemuyden zullen mogen vercoopen laecken van 15 stuvers d ‘elle van twee groote elcken stuvere ende daer beneen nyet alleene in gemaeckt werck volgende tzelve statuyt maer oick metten sneede ende byder elle tot zeven ellen toe ende daer onder teffnens ?? ende niet meer/Welverstaende dat hy om dit te doen nyet meer binnen huerl huyse en zullen moghen hebben dan de nombre van twintich geheele laeckenen vanden zelven pryse om te em(p)teeren de fraude vandye int grosse te vercoopen / Ende zullen zyluyden gehouden zijn hemluyden te purgeeren bye ede zoe dicwyle ende menigwerven zy des zullen versocht werde byden officier ende gezwoorenen vanden lakensnyders der voorss steede van Middelburg/ dat zy tgundt voorss staet nyet gecontrarieert en hebben/ Ende dat zy zullen vercoopen boldavidt by geheele stucken dye gheen dije de zeylen maken vanden scheepen ofte om de zelve zeylen te vermaken opde voorss plaetse van Armuyden alleenlyck al ? ende andersins nijet/
Dat de schrynwerckers op de voorscreven plaetse van Armuyden zullen moghen maecken schrynwerck op den coop voirden inwoonders ende inhabitanten der voorss plaetse van Armuyden alleenlyck ende nyet om dat de de vreemde te vercoopen/ Sullen moghen vercoopen bueter om te instrueeren ende victailleren de scheepen tot nootelycke provisie vande zelve scheepen alleenelick ende anders nyet daer van zy gehouden zullen zyn hen te purgeeren by eede/ Dat de backers wonende opden voorss dijc van Armuyden zullen mogen maecken ende backen byschuyt/beschuit voorde provisie vande scheepen dyemen toereeden zal ter voorss plaetse alleenlyck Behoudelycken dat zij gehouden zullen zyn tzelve te doen weeghende binnen onse voorz steede van Middelburch ende hemluyden purgeeren bij eede dat zy nyet anders vercocht en hebben dat zy insgelycx zullen moghen vercoopen gesouten vleesch tot de provisie vande voorss scheepen alleenlyck en hemluyden purgeerende bij eede
Als boven/ Alle welcke puncten ende articulen ende ende ygelikce vandyen de voors van Arnmuyden gehouden zullen weesen te onderhouden op peyne telcken reyse zij bevonden zullen werden gecontravieert/ gecontraventeert te hebben de voorss articulen ofte eenich van dyen te vervallen inde boeten van twintich ponden verclaert int voorss statuyt/ Dat de kinderen vande poorters wonende op Armuyden voorss op den dijc vrij zijnde Inde ambachten van onse voorsz steede zullen aldaer haerlieder ambacht mogen leeren indifferentelyc ende zullen ontfangen werden inden ambochten van huerlieder vadere gelyc de kinderen van den ghuenen wonende binnen der voorss steede/ Dat op de voorss plaetse van Arnemuyden zall mogen weesen eene stove om touwen cabels ende kabels te drooghen dye gemaeckt zullen werden ter voorss plaetse/ Dat de smeeden wonende te Arnemuyden opden dijc zullen moghen alle manyere van anckers maecken ende van alle gewichte omme dye aldaer gereet te hebben tot necessiteyt vanden scheepen aldaer te winden behoudelyc dat zy gehouden zullen zijn dye te zeynden ter balance tot Middelburg/ Dat de voorss van Armuyden van boven dycx zullen mogen hen timmeren ende vermaken huerlieder huysen ende edificeeren die verbrant vervallen ofte andersins verdorven zyn geweest zonder te dyer cause gehouden te zyne te betalen andere ofte meerderast dan te vooren/ Dat zy zullen mogen hebben stucken roets van alle gewigte omme dye te breecken ende temployeeren in huerlieder wagen ? zoewel aenden scheepen als omme keersen te maken zonder dye te vercoopen int grosse/ Ende vande voorss keersen zullen zy moeghen vercoopen tot tweentwintich ponden en halff toe tzamen ter reyse ende nyet meer tenware zy dye eerst hadden gedaen weeghen ter balance onser voorss steede daer van zy ongehouden zullen zyn te purgeeren bye eede op de pene als boven/ Dat de inwonende der voorss plaetse van Armuyden zullen mogen coopen int water aen scheepsboort alle coomanschappen ende dye te legghen ende landen in andere scheepen om dye te doen voeren T Antwerpen Berghen in Vlaenderen te Middelburch ofte andere plaetsen daert henluyden believen zall zonder den wijn dye men behoirt te voeren ter naester crane/ Alzoo de inwonenden onser voorss steede doen en vermogen te doene/ verbieden oick de voorn van Middelburch te lichten ofte imposeeren opde voorn van Arnemuyden meerder assys dan zy heffven ende ontfanghen binnen der zelver onser steede van Middelburch/ Mits welcke puncten ende moderatie voorss de voorss statuyten ende declaratie daer van gedaen int jaer vyerentwintich zullen onderhouden werden naer haerluyder inhouden op de boeten ende penen daer inne begreepen Behoudelyc ende gereserveert nochtans onse ende onse naercommers graven ende gravinnen van Zeelant te mogen veranderen augmenteeren ende diminueeren de voorss statuyten ende declaratie altyts alst ons ende onse naercommers believen ende expedient duyncken zall naer vuytwysen des tijts ende twelvaeren ende nutschappe vande voorss plaetsen compenserende alle de costen van den voorss processe ende instantien tusschen de voorsz parthien ende om reedene lastende ende bevelende den zelven parthien van nu voortaen te zamen te leeven in payse eendrachticheijt ende ghoede vrientschappe / Ende doen den anderen te tracteeren in alle redelicheijt ende iustitie op pene te vervallen in onse gramschappen/ Ende aengaende de processe tusschen onsen voorss procureur Gual ende den voorss van Middelburchter cause vanden missusen/ misbruiken ende excessen dye onsen voorss procureur pretendeert gecommitteert te zyne by de zelve van Middelburch over grepe doende in onse Hoochheyt ende Iurisdictie opde voorss ambochten gemerckt de submissie by henl aen ons gebleven vande voorss overgreepen ende excessen Ende omme meer ander ghoede redenen begheerende welvaeren ende ende onderhoudt zoo wel van onse voorss steede als vander zelver plaetse van Armuyden hebben geconsenteert ende geaccordeert consenteren ende accordeeren dat van nu voortaen de voorss ambochten weesen zullen egaal ende van eender nature mette voorss plaetse van Armuyden opden dijc in feicten/facten ? van police van ambochten ende als van te betalen alzulcke assissen alsmen betaelt binnen der voorss stede van Middelburch
Ende dat oick de inwoonders van de voorss ambochten zullen moghen zyn poorters ende bevryt van thollen gelijc de poorters woonachtich opden voorss dijc van Armuyden vorsien dat in recompense ende recoignitie van deesen wij ende onse naercommers graven ende gravinnen van Zeelant ten eeuwighen daghe hebben ende ontfanghen zullen tot onsen proufijt alle jare den zesten penning van alle den assysen dyemen ontfanghen ende lichten zall inde voorss ambochten ende plaetsen van Armuyden bovendycx ende bovendyen dat wy voor ons ende onse successoors behouden zullen opde voorss ambochten de Iustitie ende Iurijsdictie
Crymineele in allen prouffyten Ende oick tregt van onsen beeden ende subventien zoo wy altyt gehadt hebben nyetjegenstaende dat alle de Inwoonders van onsen voorss ambochten poorters zijn van onse voorss steede Ende dat de voorss van Middelburch onder dexele van poortere zullen moghen pretendeeren inde voorss ambochten andere nocht breedere Iurisdictie dan naer de nature vande voorz ambochten hem toebehoirende ende competeerende vuijtgesondert alleenlycke op stuck vande assysen policie ende ambochten Ende dat wy ende onsen naercommelingen oick van nu voortaen ten eeuwighen daeghe hebben ende ontfanghen zullen werden binnen onser voorss steede opde wyn ende vremde byeren vande crane ende zoudtmate Ende mits deesen hebben te nyete gedaen annuleeren mits deesen tvoorss proces inhoudende daerop onsen voorss procureur Gual silentie / Aldus ghedaen ende gepronuncheert in onse Stadt van Bruysselle den XXII e dach van Oygst int Jaer ons Heeren duyst vijfhondert eenendartich ende van onsen rycken te weetene van keizerrijk van Duitsland , het Spaanse Rijk en de beide Sicilien etc etc Onder stont gescreven bijden keyser ende Conynck de Marcgrave van Aerschot dye grave van …… en van Hoogstrate etc etc
Appoinctemen gegheven op deerste requeste bij dye van Armuyden naer de voorss sententie roerende tmaken van eenen stove ende brouwerije
Alzoo zedert de sentencie gegheven by den Conynck opden XXIIen dach deeser maent van oygst op de geschillen dije waren tusschen dye vander steede van Middelburch in Zeelandt ende dinwonenden vander haven van Armuyden de zelve Inwonenden van Armuyden gepresenteert hebben zynen Maj: zeeckere huere queste by geschrifte biddende onder andere dinghe dat om redenen daer inne begreepen zyne Maj: beliefde hemluyden te consenteren te moghen maken ende rechten ter voorss plaetse van Arnemuyden de stove hemluyden by de voorss sentencie toegelaten om te droogen de cabelen ende touwen dye men aldaer maeckt insgelyc dat om dryncken vanden gemeene volcke hemluyden geoirlooft zij inde brouwerye dye zy over lanc gehadt hebben te moghen brouwen alzulcken byer als hemluyden goetduyncken zall / Ghesien daerop de schryftelycke antwoirde vanden gedeputeerde van den voorss stadt van end gehoirt trapport vande gecommitteerden dye gehandelt ende duersien hebben de stucken vanden parthien op huere principale questie alsnu geeynt / De keysere keysere by advise van dyne van zynen secrete rade ende van den voorss gecommitteerde consenteert de voorn van Armuyden ende verleendt bij deesen macht ende auctoriteyt te moegen rechten timmeren ende onderhouden ter voorss plaetse van Armuyden de stove daer van hyer boven omme te drooghen de cabelen ende touwen aldaer gemaeckt applicerende tproufyt dat daer van comen zall tot de tot de reparatie van haerlieder kercke Ende zoe veele meer dat zy zullen moghen doen brouwen cleen byer inde brouwerije dye zy van oudts gehadt hebben op de voorss plaetse van Arnemuyden tot der weerde van vyer ponden munte Artois van elcken po(n)dt ? mits betalende de zelve rechten ende assisen dyemen betaelt binnen der steede van Middelburg/
Aldus ghedaen ende geaccordeert binnen der stadt van Bruysselen opden XXVen Augusti anno XVc eenendartich
Onder stondt gecollationeert jegens het regyster van previlegie deeser stede te Middelburg in Zeelant ende bevonden accorderende by mij onderteeckent Jacob Zagarus
Ghecollatoneert jegens tvoorscrevenen extract ende bevonden accorderende bij mij Willem van Domburch notarius oirconde ……..
Handtekening