ZA Inventaris Gemeente Arnemuiden nr. 1019
Zeeuws Archief Inventaris van de Archieven van de gemeente Arnemuiden
Register van verordeningen op de ambachtsgilden inventarisnr. 1019
Allen den ghenen die dese jegenwoordighe sullen syen off hooren lesen Bailliu Burgemeesters Schepenen ende Raiden der Stadt Arnemuyden in Zeellant /Saluijt/ doen te weten dat wy ten ernsten versoucke ende begheerte van onsen beminde medepoorteren de dekens met de gemeene ghildebroeders van tgilde ende ambacht vande schiptimmerluyden ende huys timmerluyden om alle goede ordre ende policie binnen der voorss Stadt tot oirboir ende proffyte der zelver ende van tvoorss ambacht onderhouden te worden hebben henl gegonnen ende geconsenteert ende by dese onsen letteren gonnen ende consenteren previlegie ende ordonnantie henl ambacht aengaende om die van nu voorts aen onder tvoorss gemeene ambacht geobserveert ende onderhouden te worden hier naer volgende//
Inden eersten zullen alle gildebroeders van tvoorss ambacht alle jaere tsaemen byden anderen vergaderen op zekeren dach ende plaetse by henl daer toe te verkiesen ter maeltyde die zy van wegen het ambacht vrij hebben zullen sonder den wyn ende sullen voor die maeltyt by gemeene voyse kiesen eenen overdeken vuijt collegie van Wette ende voorts nyeuwe dekens die dat Jaer t’ambacht ende haer Incompsten trauwelick regieren ende administreren zullen soe dat behoort opde boete soe wye daer toe nyet en quame van twee schellingen gvls zonder nootsackel onschult //
Item dat den overdeken ende nyeuwe dekens altyts gekoren zynde gehouden zullen zyn ter naester vierschare te doene in handen van burgemrs ende Schepenen voorn den behoorel eedt om tvoorss ghilde wel ende getrouwel te regeren ende alle boeten te innen als die verbeurt zullen zyn zonder verdrach gunste oft wangunste //
Item soe wye dekens gecoren wierden byde gemeene ofte meeste voysen ende dat weygerden ende veronwaerden te wesen die sullen telcke reyse verbeuren vijff schellingen gvls ende nyettemin noch dekens bliven //
Item sullen die oude dekens altyts veerthien dagen naer datse affgegaen zyn gehouden zyn rekeninghe bewys ende Reliqua van henl ontfanck den gilde aengaende te doene ende ter auditie van welcke rekeninghe sullen alle gildebroeders gehouden zyn te vergaderen ende die daer toe nyet en quame ende byde cnape de wete gehadt hadden zal verbeuren twaelff groote vls //
Item oft gebeurde dat de dekens in gebreke waeren ende ten dien tyde haer rekeninghe nyet (ge)reet en hadde zal elcken deken daechs verbeuren voor alsoe veel dagen als zy in gebreke zyn de somme van vyff schellingen gvls //
Item alle deghene die van nu voorts aene int voorss gilde sullen willen commen zullen eerst ende alvooren poorters dess Stede zyn ende daeraff den dekens goet betooch bringen ende naer dat zy in behoorl forme byden dekens aengenomen zyn zullen betaelen voor haer Incomste twee ponden groote vls op aldien zyl van binnen Zeellant beoosterschelt oft van buyten den graeffschappe van Zeellant gebooren zyn zullen voor Incompste betaelen twintich schellingen groote vls //
Item oft de dekens yemant in tvoorss ghilde ontfangen geen poorters zynde zullen vuyt haer eygen goet verbeuren ende betaelen vyff schellingen groote vls //
Item eens ghildebroeders outste getraude sone geboren poorter die tambacht leert ende daer in begeert te commen zal voor zyn Incompste betalen thien schellingen grooten vls //
Item oft gebeurde dat een schiptimmermans knape oft andere hier wilde commen passeren om een dachgelt oft twee te winnen tsy om te calefaten oft andersins den ambacht aengaende dat hyt sal mogen doen ende de mr mach hem tot drie dagen toe te stellen sonder den ghilde twerckgelt te responderen ende een meester mach oock een knape acht dagen prouven ende langer nyet zonder oock twerckgelt te responderen maer hout hy hem langer te wercken zal daer aff voort aen t’gilde behouff voor de knape responderen twee gvls van elcken dach dat hy met hem wercken zal //
Item sullen alle de knapen die clinckwerck wercken van buyten commende jaerl gelden voor haer Jaerpenningen drie schellingen grooten vls ende poorters kinderen eenen schelling zes grootenvls dewelcke sy sullen moeten op leggen op Sint Josephs dach off acht dagen daer naer opde boete van twaelff grooten vls telcken daghe te verbeuren dat zy die onbetaelt laeten overgaen //
Item sullen oock alle gildebroeders voor hen Jaer penningen den ghilde betaelen drie schellingen grooten vls ten voorss daghe op ghelycke boete als boven //
Item zullen alle leerkinderen tot haer aancommen betaelen terstont twee schellingen gvls sgilde behouff daer vooren den meester zelve den gilde verantwoorden zal ende naer dien zulck leerkint drie jaeren geleert zal hebben zalt den gilde jaerel betalen ten voorss daghe eenen schelling zes grooten vls //
Item en zal geen meester des anderen meesters meesters knape vermogen te wercken stellen ten zy de knape met danck vanden eersten meester gescheyden is op de boete zoe wye zulcken knape te wercke stelde naer dat byden knape van tgilde verboden waere van zes schellingen grooten vls telcke reyse dat hem zoedanich verbot gedaen ende vernyeuwt wort ende boven dyen den knecht nyet te houdene //
Item soe wat gildebroeder den anderen eenighe dachueren onthout off eenich stoffe off werck den ambacht aengaende affcochte ende nyet betaelde als hy behoorde zalmen zulcken terstont zyn ambocht mogen doen verbieden byden dekens ofte knape ter tyt toe hy betaelt heeft opde boete van zes gvls telcken daghe te verbeuren dat hy daer naer nyet betaelt hebbende wrochte ende off hem yemant beswaert dochte zal daer aff mogen rechts plegen voor Burchmrs ende Schepenen wel verstaende dat hy eerst op legge in handen vande zelve zyn schult ende wye in onrechte off ongefondeert wort bevonden zal verbeuren vijff schellingen gvls ende daerenboven vervallen in d’oncosten //
Item soe wye een grootschip timmert van tsestich last off daerenboven zal tot s’gilde behouff betaelen twintich schellingen grooten vls ende wie daer aen deelt zal daer aen naer advenant gelden/ desgel salmen gheven van een harinckschip sgelycx van lasten twintich schellingen gvls ende van ander minder naer advenant als te weten van een houckboot zes schellingen van een kogge schip thien schellingen van een vlotboot oft schipboot vijff schellingen grooten vls van eender schuyte binnen slants vairende zes grooten ende van elck vande voorss schepen te vernagelen van elck by sonder halff gelt //
Item voorts dedemen eenighe andere redel costen oft dat den gilde eenighe last op quame anders datmen al met de Jaerpenningen ende ander Incommen vande gilde nyet vervallen mochte dat zullen de gildebroederen met malckanderen gelyckelyck gelden ende die last dragen op tverbieden van hen ambocht zoe wie in gebreke waeren dies en zullen de dekens geen groote last van wercke oft reparatie doen maecken ofte besteden dan by consente ende gemeene accorde vande ghildebroeders //
Item als een meester meesters huysvrouwe zyn kint oft yemant anders vuyter gilde die jaer Jaer oft weeckpenningen geven storve zoe zullen de gemeene gildebroeders den dooden ter aerden helpen ende ten begrave commen mits gevende by d’erffgenaemen des overledens den armen dess Stede eenen schelling opde boete van twaelff gvls tot s’gilde behouff die in gebreke waeren gehadt hebbende bekende wete te commen //
Item wanneer den gilde eenighe saecken op commen van wegen Burchmrs ende Schepenen voorn oft anders ende dat die dekens de ghemeene gildebroeders de wete deden byden knape tot eender gesetter ure ende plaetse by een te commen om tsamen te spreken soe wye daer in gebreke waere ende nyet en quame die zouden verbeuren gilde behouff twaelff grooten vls //
Item ofter eenich geschil reese tusschen de voorss ghildebroeders dat sullen die overdeken ende dekens op nemen met drie ofte vier ouders vandegilde ende payseren dat naer haer vermogen ende wes dekens metten ouders partyen ordonneren dat zullen zy houden ende volbringen op de boete van twee schellingen gvls ende soe wye hem dochte daer by beswaert te zyne die mach de saecke betrecken voor Burchmrs ende Schepenen voorn ende in heur handen eerst leggen de voorss twee schellingen gvls ende indyen sulcken betrecker in onrechte valt zal gehouden zyn te gelden ende betaelen in handen voorss noch twee schellingen gvls boven dander boete //
Item zoe wye vuyten gilde den dekens ten tyde zynde eenighe quade Iniurieuse woorden gaven ter cause van heurl administratie ende officie die sullen telcke reyse tot s’gilde behouff verbeuren twee schellingen gvls gereserveert den officier de kyffboete oft hogere indien datter eenighe gebueren ende behouden oock den deken zyn actie van injurie ofte infamie //
Item alle degene die eenighe boet ofte boeten Jaarpenningen oft ander Incommen den ghilde schuldich vallen ende nyet en betaelen terstont ter maninghe vande dekens oft cnape oft binnen XXIIII uren daer naer die sullen by de dekens oft cnape hen ambocht verboden werden ter tyt toe zulck schuldenaer betaelt sal hebben zoe behooren zal / ende voorts op de boete van elcken verboden daghe dat zy vrachten zonder betaelt te hebben van twaelff gvls sdaechs //
Item bet voorts dat nijmant vry schiptimmerman worden zal ten zy dat hy alvooren gedaen zal hebben dese naervolgende prouve te weten eerst een planck van XXIIII oft XXV voeten vuyt een schip te breken ende zelve planck daer wederom in te wercken opde rye oft met vincketau zoe dat behoort //
Item een hulckmast te maecken ende te helpen ter reyse ende zoe wije dese voorss prouven nyet en doen en consten en zullen voor geen vry meesters mogen verstrecken off vry worden //
Item en zal nyemant vande schiptimmerluyden vermogen begost werck laeten staen ende ander aengaen op de boet van twintich schellingen grooten vls ende daerenboven den schipper te mogen zyn werck by andren doen op timmeren tot den vuytgaenders coste ende laste //
Item dat een schipper anders geenen vremden vry schiptimmerman en vermogen te wercke stellen dan den genen die met hem vaeren ende verreysen ende oversulcx in zyn dienste is daer aff den schipper gehouden zal zyn verclaringhe te doene oft sulcken schiptimmerman met hem vaert oft nyet mits dat sulcken vremden schiptimmerman den schipper daer vooren tot s’gilde behouff gehouden zal zyn te betaeen de somme van thien schellingen gvls welverstaende oock dat alzulcken vremde schiptimmerman geen vremde huercnapen en zal vermogen te wercke stellen soe verre de gildebroeder ofte de cnape van hier binnen oft een van hen nyet te wercken en hebben oft ledich gaen maer soe verre alle de gildebroeders tsy meester oft knape volle werck hadden ende hem nyet dienen en noch gerieven en costenzal in zulcken gevalle de voorss vremde schiptimmerman vremde huercnapen oft de meester daer vooren tot s ‘gilde behouff betaelen zal de ordinaris Jaerpenningen //
Item bet voorts nyemant vry huystimmerman werden zal tensy alvooren dat hy dese naervolgende prouve gedaen zal hebben te weten inden eersten te maken oft betrecken opte mal een wenteltrap met twee bordecxen/ bordessen ? Item een cruiys cosyn te maken met een veynster dat in twee gaten past Item een spanroe toe te leggen tsy van pandeck schailledeck oft tegeldeck elck nae zynen heysch //
Item dat elck vry meester vande huijstimmerluyden maer en zal vermogen twee pachtwercken seffens aen te nemen ende die eerst volmaecken opde boet van thien schellingen gvls zoo dick contrarie gebeurt ende yemant den achterhaelt wiert dat oock elck vry meester maer twee cnapen ende eenen leerjongen houden zal //
Item oft gebeurde dat eenen burger eenen huystimmerman int werck gehadt hadde ende hem verliete om zekere redenen ende alsoe eenen anderen timmerman in zyn werck naeme zal in zulcke gevalle den laesten timmerman gehouden zyn den eersten timmerman in wiens werck hy compt te vragen oft hy vande burger betaelt is oft nyet opde boete van thien schellingen gvls //
Item oft geviele dat de Stadt yet nootsaeckelicx oft haestichs te wercken hadde den huystimmerluyden aengaende ende dat dekens van wegen Burchmrs ende Schepenen versocht wierden om t’werck voorss gedaen te hebben Indien gevalle zullen de dekens oft deken den gildebroeders vanden wercke bevelen aen ende voor de stadt te gaen wercken ende dat voor haer loon ende indient yemant weygerde ende nyet dede soude verbeuren zoe dijcwils dat ghebeurde vijff schellingen grooten vls //
Item indien yemant vande huystimmerluyden eenich werck aenname ende dat nyet werckel en dede oft naer zyn voorwaerde en volbrochte dat zoude hy volmaecken ende beteren tot seggen vande dekens oft andere hen dies verstaende naer gelegentheyt der saecken sonder cost vande ghenen diet hadden doen maecken ende bovendien opde verbeurte van vyff schellingen grooten vls //
Item indyen bevonden wierde dat de dekens van tvoorss gilde yemant vande gildebroeders t’ondeghe ende sonder cause zyn ambocht verboden ende hem by dien schade ghedaen hadden zullen de zelve dekens oft deken gehouden wesen den selven ghildebroeder restitutie te doenen ende schadeloos daer aff te houden //
Item bet voorts zullen alle schrynckers blockmakers stoeldrayers ende Raedemaeckers gehouden zyn int voorss gilde te commen ende vry te worden tot sulcken Incomme gelt Jaerpenningen ende ander lasten als boven verhaelt staet //
Item dat nyemant wye hy sij binnen dess Stadt en zal vermogen hantieren ende vercoopen rechters sparren pick ende tarre byde sticke by den tonne ende anderssins int cleene pennewaert tot prejuditie van de vryheyt der voorss ghilde ten zy hy alvooren int voorss gilde vrij zy dies sal hy mogen vrij worden om halff gelt //
Item oft geviele dat (n)yemant vande gildebroeders tot gebreck armoede oft eenighe crancte quame sullen alle de ghildebroeders gehouden zyn zynder armoede alle weke te betaelen eene gvls indient noot zij byde dekens te ontfangen ende vuyt te deelen //
Item alle dese voorgaende boeten sullen gedeelt worden in drijen te weten voor de stadt gilde ende den armen elcx een derdendeel ende tot dyen eynde zoe sullen de dekens versocht zynde gehouden zyn den geinteresseerden daer van specifficatie ende declaratie te doene ende Soe wanneer den officier yemande vande boete besloeg ende alsoe prevenieerde oft oock vande dekens versocht wierde om eenighe executie den gilde aengaende te doene zal den officier commem in plaetse vande gilde //
Item ten laesten hebben Bailliu Burchmrs Schepenen ende Raiden tot henl gereserveert de macht ende authoriteyt omme dese voorgaende ordonnantie te mogen vermeerderen verminderen int geheele ofte deele zulcx als tot nut ende oirboir der voorss Stadt bevonden zal worden naermaels te behooren //
Ende T ‘oirconden van al tgunt voorschreven hebben wij dese by onsen Secretaris doen onderteeckenen ende t segel ten saecke der voorss Stede hier onder vuyt doen hangen Op den XXIIIIe dach January anno XVc vyvenseventich stilo curiae hollandiae //