Dit artikel is een vervolg op: De oude grafzerken in en uit de Hervormde kerk van Arnemuiden II
ID nr. 3773. Bloys van Treslong Prins nr. 10. 
Voorreformatorische grafzerk met evangelistenhoeken in vierpassen en gotisch randschrift. Links en rechts in de rand uitgekapte wapens in vierpassen. Deze zerk is hergebruikt in de zeventiende eeuw door de familie Sonnius. In het middenveld twee uitgekapte wapens in medaillon waaronder op een lint de tekst “Laat schine de son” en een grafschrift in Latijns lettertype. Gotisch grafschrift op de rand (van de oorspronkelijke eigenaar):
“Hier leyt begraven heer / …............../....int jaer ons Heere(n) MVc en(de) XXII de(n) / VIIJ dach in Januario. / Bidt voer de ziele.”
(08-01-1522).
Waarschijnlijk was dit een priestergraf, aangezien de titel heer altijd voor priesters werd gebruikt.
Grafschrift op een plaquette onder het wapen in het middenveld in Latijns lettertype:
“HIER LICHT BEGRAVEN IONCVR. MARIA WOVTERS
WEDVWE WYLEN D'HEER MR HEINDRICK SONNIVS
IN SYN LEVEN PENSIONARIS DER STEDEN MIDDEL
BVRCH ENDE ARNEMVIDEN OVDT EEN EN TACHEN
TICH JAER OVERLEEDT DEN 10 FEBRUARI ANNO 1626.”
En daaronder:
“HIER LICHT BEGRAVEN MR
MATHYAS SONNIVS FS HENRIC
LICENTIAET IN BEYDE RECHTEN
OVT 32 IAEREN EN STERF OP DEN
26 FEBRVARI INT IAER ONS HEEREN
1603. ENDE MARIA SONNIVS FA
HENRIC OVT 34(?) IAER STERF ANNO
16.. …............................N SONNIVS
…........................................STERF OVDT
….................ENDE IOHANNES SONNIVS
FS HENRICK OVDT 48 IAEREN SCHEPEN DER
STEDE ARNEMVIDEN DIE OVERLEEDT DEN
DERDEN APRILIS ANNO 1625.”
De eerste drager van de naam Sonnius was eigenlijk Frans van de Velde, die in 1507 geboren werd te Son in Brabant. Hij stamde uit een rijke familie die verschillende geestelijken had voortgebracht. Hij studeerde in 's Hertogenbosch, Utrecht en Leuven. Aanvakelijk studeerde hij voor geneesheer, maar hij promoveerde in 1539 in de theologie. Hij verlatijnste zijn naam in Franciscus Sonnius, naar zijn geboorteplaats, Son. Hij voegde ook een zon toe aan zijn familiewapen, dat uit drie gouden molenijzers bestond op een lazuurblauwe ondergrond. Na een succesvolle loopbaan als kanunnik en hoogleraar te Leuven werd hij in 1570 de eerste bisschop van Antwerpen. Hij overleed daar in 1576 en werd begraven in de Onze Lieve Vrouwekathedraal. Zijn praalgraf bevindt zich daar nog steeds. Zijn naaste familieleden namen zijn naam over en voerden ook de zon in hun wapen.
ID nr. 3774. Bloys van Treslong Prins nr. 30.
Voorreformatorische grafzerk met evangelistenhoeken in vierpassen, gotisch randschrift en in het middenveld een doodshoofd. Grafschrift:
“Aquy azen sepultado / Juan de la Palma qui fallese io eu IIII de Otubre an(n)o d(omini) / de XVD XXIX.
Y su / hermano Pedro de la Palma qui fallese io.....................”
Vertaling:
“Hier ligt begraven / Juan de la Palma die overleden is op 4 oktober in het jaar des Heeren / 1529. En zijn / broeder Pedro de la Palma die overleden is op ….................”
Het betreft hier twee broers uit de adellijke Spaanse familie De la Palma. Naar alle waarschijnlijkheid waren dit jong gestorven zonen van het echtpaar Pedro de la Palma en Beatrice de Hiniosa.
Hun voorvaderen kwamen oorspronkelijk uit de stad Niebla in de Condaer. Don Pedro de la Palma wordt daar in 1439 genoemd als ridder en Heer van San Fuentes en Theresa de Cordua. In 1453 vestigde zijn jongste zoon Juan de la Palma zich in Arnemuiden, toen nog “De Oosthoeck” genaamd, om handel te drijven. Hij was gehuwd met Eleonora Lopes de Villa Nova. Hij speelde een centrale rol in de hervorming van Antwerpen en had belangrijke connecties met de familie Lopez in Antwerpen. Op zeer hoge leeftijd verhuisde hij naar Middelburg, waar hij in juni 1523 als gratis poorter ingeschreven werd zijnde “Spanjaard geboren uit Seviliën”. Zijn zoon Pedro de la Palma, koopman te Arnemuiden, was gehuwd met Beatrice de Hiniosa. Hij verhuisde in 1547 naar Middelburg en werd schepen en raad. Hij had twee zonen, Marcus en Salvador. Marcus werd koopman in Middelburg en woonde omstreeks 1547 in de Nieuwstraat. Hij was o.a. schepen en raad te Middelburg en overleed ongehuwd in 1587. Salvador, eveneens koopman, was een vurig aanhanger van de kerkhervorming en stelde in 1566 een bovenkamer van zijn huis in de Sint Pieterstraat (wijknr. F 33) te Middelburg beschikbaar om het Calvinisme te prediken. Het eerste Avondmaal “op de wijs der Hervormden” zou daar in juli van dat jaar hebben plaats gevonden. Na eerst uitgeweken te zijn naar Engeland, verbannen door Alva, kwam hij in 1574 terug naar Middelburg en werd hij in 1591 burgemeester van deze stad. Uit zijn tweede huwelijk met Emerentia van Goirle had hij een zoon, Marcus de la Palma, die in 1606 burgemeester van Middelburg werd. Salvador de la Palma overleed in 1599 en werd begraven in de St. Pieterskerk. Blanche Lopez van Antwerpen trouwde op 4 augustus 1582 in Middelburg met Hughe Spijrinck de jonge, weduwnaar van Arnemuiden (zie zerk nr. 18).
Genealogische gegevens uit: Cronyck van Zeeland door M. Smallegange, 1696 en uit Levensberichten van Zeeuwen Derde Aflevering door F. Nagtglas, 1891.
De vertaling van het grafschrift is van mevrouw E. Calvo Candano uit Vlissingen.
ID nr. 3776.
Voorreformatorische grafzerk met evangelistenhoeken in vierpassen en gotisch randschrift in spaartechniek. In het middenveld een ruitvormig uitgekapt wapen. Grafschrift:
“Hier leit begrave(n) / Jan Jansen v(an) Retange die sterf …............/ XLIIIJ den..........”
(1544?). Retange is een plaats in Luxemburg.
ID nr. 3777.
Voorreformatorische grafzerk zonder hoekvullingen en gotisch randschrift. De rand is rijkelijk versierd met ornamenten, behalve in de linker onderhoek, waar een grafschrift staat. In het middenveld heeft een koperen plaat gezeten, die er vroeger uit is gesloopt. Onderste rand manco. Grafschrift:
“.............. dochter va(n) Adriaen.................” en onder in het middenveld “........haer (?).......Dircs(?)”
Zestiende eeuw.
ID nr. 3778.
Voorreformatorische grafzerk (fragment) met uitgekapte hoekvullingen in medaillons, gotisch randschrift en in het middenveld een uitgekapt wapen in medaillon. Grafschrift: “Sepulture va(n) Adri / aen Cor(nelisz.)...................”
Zestiende eeuw.
ID nr. 3780. Bloys van Treslong Prins nr. 3. 
Voorreformatorische grafzerk met het hele grafschrift in het middenveld in Latijnse kapitalen. Daaronder een uitgekapt wapen hangend aan een afgebroken tak (van de stamboom). Grafschrift:
“HIER LEYT BEGRAVEN CORNELIS CLAESSEN
BONTEKOE VAN AMSTERDAM COOPMAN TE
AERMVYDEN STERF OP ST. NICOLAS
DACH AO. 1564. ENDE ELISABET PIETERS).”
Aan de uitvoering van zijn grafzerk te zien is deze man al geen overtuigd katholiek meer geweest. De toevoeging “van Amsterdam” betekent dat hij ook in Amsterdam geboren moet zijn. Zijn weduwe wordt als Lysbeth Pieters genoemd in de Schepenakten van Arnemuiden in 1576-1577. Zij was eerder weduwe van Lenaert Dirricks. Zijn zoon, Pieter Cornelis Bontecoe, ook wel bekend als “De Bonte”die ondermeer in de jaren 1581 en 1582 schepen van Arnemuiden was, en met de noorderzon verdween toen het met de zaken in Arnemuiden niet meer zo goed ging, zal wel naar Amsterdam gegaan zijn, waar hij wellicht nog familie had.
Cornelis Claessen Bontekoe zal ongetwijfeld een familielid geweest zijn van de bekende schippersfamilie Bontekoe, die in de zeventiende eeuw met VOC-schepen op Indië voer en handel dreef. Dat was aanleiding voor Johan Fabricius om in 1924 het bekende jongensboek te schrijven De scheepsjongens van Bontekoe. Het boek is een roman, ontsproten aan de fantasie van de schrijver, maar wel degelijk gebaseerd op historische feiten.
ID nr. 3165. Bloys van Treslong Prins nr. 7. 
Postreformatorische grafzerk met uitgekapte hoekvullingen (wapens) in medaillons en randschrift in Latijns lettertype. In het middenveld en in de rand op de linker zijde een later aangebracht grafschrift. Boven het grafschrift in het middenveld een uitgekapt wapen met helm, helmteken en dekkleden in medaillon. Hier stond oorspronkelijk een wapen op met een keper waarboven twee nachtegalen en er onder nog een nachtegaal. Daarboven nog twee kleinere wapens links en rechts aan een lint. Oudste grafschrift beginnende in de rand bovenaan:
“HIER LEYT BEGRA / VEN MARI(NUS) JACOBS VA(N) AMSTERDA(M) STERF AN(N)O / 1574 DE(N) 9 STEN DA / CH OCTOBER.”
Grafschrift in het middenveld:
“HIER LEIT BEGRAVE(N) MARIA
NACHTEGAELSS. HVISVROV VA(N)
CORYN AELBERTSZ. VAN DER
GRACHT STERF 27 FEBRARY
AO 1595
EN(DE) LYNTIE BOVWENS D' HVIS
VROV VAN AELBERT VAN DER GRAFT
MOEDER VA(N) DESE 2 KINDERE(N)
STERF DE(N) 24 APRIL AO 1599
EN(DE) ELISBET ALBERTSDR. VAN DER
GRACHT HVISVROVWE VA(N) CLAYS
SAEL DE IONGE STERF DEN 4 APRIL
AO 1593 EN(DE) BOVDEWIN AEL
BERTSZ. VAN DER GRACHT STERF
DEN 23STEN FEBRVARI AO 1590.”
Grafschrift links in de rand:
“EN(DE) PIETER AELBERTS VAN DER GRACHT BAILLIEV DES(ER)
STADT STERF AO 1610 DEN 12 DECEMBER.”
Grafschrift in het medaillon in het middenveld:
“ALBERT PIETERS VAN DER GRACHT STERF DEN 29 MEERTE AO 1591.
We kunnen ons afvragen of de eerstgenoemde overledene, Marinus Jacobs van Amsterdam, mogelijk een familielid is geweest van de familie Van der Gracht / Graft.
Aelbrecht van der Graft wordt in de schepenakten van Arnemuiden in 1575 en 1576 als burgemeester genoemd. Hij verkocht op 24 september 1575 namens zijn zwager Gerrit Bouwens het huis De Plouch (De Ploeg) op de Westdijk, met het vervallen erf ernaast.
Bloys van Treslong Prins nr. 20.
Postreformatorische grafzerk met het grafschrift in het middenveld in Latijnse kapitalen en daaronder een uitgekapt wapen hangend aan een afgebroken tak (van de stamboom). In het wapen stond een driehoek met de punt naar beneden en daarbovenop een kruis. Grafschrift:
“HIER LEIT BEGRAVE(N) MEESTER
GODEFRIDVS ZVRBACH IN ZINEN
LEVEN DIENAER DES GODDELICKEN
WOORTS IN DESE GHEMEINTE VAN
ARNEMVIDEN STERF DEN 20 IVNI
INT IAER 1592.”
Ds. Zuerbach was de derde predikant van Arnemuiden van 1582 tot 1592. Hij was afkomstig uit Brussel en woonde met zijn vrouw Martha van Loor (of Loen) en zijn “dienstmaeght” Mayken van Thienen, beiden eveneens afkomstig uit Brussel, in 1585 in het huis Rommerswale, Langstraat wijknr. 106 en in 1588 in het huis De Groote Moriaen, Westdijk Ooszijde wijknr. 135 (zie Straten Arnemuiden / Huizendata 1520-1806; website Historische vereniging Arnemuiden). Hij overleed “zaterdag namiddag omtrent de vijven” (zie artikel P.A. Baaijens, Arneklanken 2000).
Deze zerk bevindt zich niet meer onder de kerkvloer, maar is in de opslag helaas onherstelbaar gebroken.
Bloys van Treslong Prins nr. 21.
Postreformatorische grafzerk met gotische tekst in het middenveld en een schip in ovaal. Grafschrift:
“Ao 1594 de(n) 29 August
us sterf de(n) Eersame(n)
Jan Cornelis van
Amsterda(m) schipper
va(n) de(n) Bijkorf hij was
oudt 34 jaer.”
Bloys van Treslong Prins nr. 4.
Postreformatorische grafzerk met in het middenveld twee grafschriften in Latijnse kapitalen waarvan het bovenste in spaartechniek. Daaronder twee wapens, gevat in medaillons, een mannelijk wapen gevierendeeld, met linksboven en rechtsonder zes dwarsbalken, en rechtsboven en linksonder een opvliegende nachtegaal. Daarboven een helm met dekkleden en als helmteken weer een opvliegende nachtegaal. Boven het medaillon de tekst: “Laet singe”. Het vrouwelijke wapen in de vorm van een ruit is leeg, of uitgesleten, maar met een lint omgeven in het medaillon. Grafschrift:
“SEPVLTVRE VAN GODEVAERT
VAN NEDERHOVE VA(N) MESEYCK
STERF DEN 15EN IVLI AO 1591 EN
ZYNE HVYSVROVWE CORNELIA
BOVCOVET VAN DORDREGHT
STERF DEN 26EN SEPTEMB. 1588.”
“HIER LEYT BEGRAVEN WOVTER NACHTEGAEL
VAN DORDRECHT IN ZYN LEVEN BVRGEMR
TOLLENAER EN LICENTMR DESER STADT
STERF DEN 13 SEPTEMBR 1638 OVD ZYNDE
75 YAEREN.”
Bloys van Treslong Prins nr. 14.
Postreformatorische grafzerk met grafschrift in Latijns lettertype in het middenveld en daaronder een wapen hangend aan een afgebroken tak (van de stamboom) met daarop de letter B en I en daar tussen een huismerk. Grafschrift:
“HIER LEIT BEGRAVE(N) BAVWE
IANSSEN VAN ARNEMVYDE(N) IN
SYNEN LEVEN ACXISENAER EN(DE)
STERF DEN 10EN NOVEMBRIS INT
IAER 1598. ZYN SIELE RVEST
MET GOD.”
Bauwe Janssen was vanaf 1576 wisselend schepen en burgemeester. In 1598 werd hij op 2 mei weer gekozen tot schepen; een half jaar later stierf hij “in 't harnas” (zie artikel P.A. Baaijens, Arneklanken 2000).
Bloys van Treslong Prins nr. 24.
Postreformatorische grafzerk met een in het Frans opgesteld grafschrift in Latijns lettertype in het middenveld, spaartechniek, en daaronder een uitgekapt wapen in medaillon.
Grafschrift:
“SEPVLTVRE DE LO
VYS...........LETS NA
TIF DE ST. OMER DÉCÉDÉ
..........................
LE 22 IOVR DE
DÉCEMBRE AO 1613 (?)”
Vertaling:
“Graf van Louys Langelets (?)
geboren in St. Omer en overleden
(op de leeftijd van .. jaar?)
de 22ste dag van
december in het jaar 1613.”
Louis Langelets / Langeret woonde in 1579 al in Arnemuiden. Hij kwam voor in de lijst van leden van de schutterij. Hij woonde in de Noordstraat.
Bloys van treslong Prins nr. 12. 
Postreformatorische grafzerk met grafschrift in Latijns lettertype op een plaquette in het middenveld. Grafschrift:
“HIER LEIT BEGRAVEN CLAES
….........................IN SYN LEVEN
BURGHEMEESTER DESER STEDE
ARNEMVYDEN STERF DE(N) X IANVARY
1628 OVD SYNDE 52 IAERE(N).”
Daaronder een schip in ovaal. Een schip op een grafzerk geeft aan dat de overledene schipper moet zijn geweest. Dat was ook hier het geval. Hij kwam uit een rijke schippersfamilie.
Dit moet Claes Sael/Zael de Oude geweest zijn, als poorter genoemd in 1586 als geboren van “Brouck”. Hij wordt als burgemeester van Arnemuiden genoemd in 1595, 1606 en 1616. Hij woonde eerst in de Langstraat, later op de Westdijk. Hij wordt voor het laatst genoemd in 1625. Zijn weduwe hertrouwde in 1629. Zijn zoon Theodorus was van 1640 tot 1655 de elfde predikant van Arnemuiden. Zie ook zerk nr. 7.
(Zie artikel van P.A. Baaijens, Arneklanken 2000. Het daarin vermelde jaartal 1618 moet 1628 geweest zijn).
Bloys van Treslong Prins nr. 19. Foto nrs. 003_14-02-01 en 039_14-02-01.
Postreformatorische grafzerk met grafschrift in Latijnse kapitalen en daarboven een huismerk met aan weerskanten de letter C. Grafschrift:
“HIER LEIDT BEGRAVEN LISEBEDT
ADRIAENSEN VAN CONINEN
BURCH DIE OVERLEEDT DE(N)
22 JANUARIUS ANNO 1624.”
Coninenburch verwijst naar een inmiddels verdwenen boerderij in de buurt van Kleverskerke, die pas als Konijnenburg in de achttiende eeuw in het archief wordt genoemd en generaties lang eigendom was van de familie Midavaine. De vermelding op deze zerk bewijst dat de boerderij veel ouder moet zijn geweest. Alleen de hekpalen staan er nog.
Foto's: drs. J. Jongepier
Reacties
van 1571 of 1573 is gestorven. Hij werd volgens mijn vader gebruikt door een boer die er in de winter zijn bonen op kwam dorsen, waardoor de leesbaarheid duidelijk is afgenomen. ben erg nieuwsgierig naar de historie hier achter.
Simon
RSS lijst met reacties op dit artikel