Resoluties van het bestuur van Arnemuiden
Deel 2 1586-1588
Kladtranscripties, uittreksels en toelichting.
ZA :Inventaris v.d. archieven van de gemeente Arnemuiden nr. 13: Resoluties van het bestuur van Arnemuiden vanaf VIIen January XVcXXXVItich
Steven de Ruijter, Jan Teerlinck en Pieter Aelbertsen zijn alle 3 bierstekers.
N.B. Zie een of meer resoluties m.b.t. de geimporteerde zware bieren in de voorgaande jaren.
In antwoord op hun request:
.." dat de zware bieren in de voorss requeste vermelt alhier gebrocht ende op onzekert? gelt vercocht ende gevent zullen mogen tot halff meerte naestcommende ende nyet langer/ als wanneer de voorss ordonnantie strictelick onderhouden zal worden/ mits ende wel verstaende dat de voorss zwaere bieren in ongeteeckende tonnen met ronde? bomen ? gebrocht zullen moeten worden ende dat alle dezelve bieren op gel(icke) gel(ick) den Impostineur ? als biersteker zyn bieren ist verimpostende verimpost zullen worden?
De opslag op de kaye by de thol moet gemaeckt worden" Voor het zover is mogen de bierstekers hun "opslach" houden voor de Veersche Poort tot half maart.
De Zoutnering
Achter de laatste ordonnantie worden speciale artikelen m.b.t. het arbeidersgilde toegevoegd op verzoek van deken en beleeders.
N.B. Er is een register geweest waarin alle ordonnantien van alle (de) gilden zijn opgenomen .
XIIen february XVc ende LXXXVItich
Teveel "schamele lieden" willen poorter van de stad worden.
Propositie van Steven de Ruyter:
"..teveel arbeijders als andere die ten respecte van tcleijne gelt/ te weten XXV st. lichtelyk poorters worden/ waerdeure de stadt van veel schamele aerbeijders vervult ende onse oude poorters aerbeijders wesende (die veel in tgetaele zynde) grootel(icks) vercort worden)" De lasten worden vermeerdert.
"... is geresolveert dat elck persoone die van nu voortaen poorter zal worden/ voor trecht van zyn poorterschap betaelen zal tot behouve van der stadt twintich schellingen/ voor de stadtboden acht grooten vls en voor den secretaris vant aenteeckenen vier grooten vls/
Op de propositie nopende de hondersten penninghe die dese stadt ende burgers van dyen aen de gemeene zaecke noch ten achteren zijnde gedaen ende geproponeert ....gecommitteert Steven de Ruyter ende Hartman Michielssen Coster Tresorier/ mitsgaders den secretaris om metten Tresorier Manmaker nopende dopbringinghe ende betalinghe van de zelve honderste penn. te communiceren ende op zulcke termynen ende middele te accorderen als tot voordeel vande stadt/ ende tot minste quetse van de burgers alderbest geraempt ende aldergevouchlicxst te wercke gebrocht zal connen worden.
Optreden tegen "branchvervaging"
Op de requeste by de smits ende ketelaers ... zekere articulen tot heurl(ieder) voorderinghe geordonneert enz. ... dat voortaen gheene timmerluyden eenighe spyckers groot/ oft cleen/ noch oock gheenderande ijserwerck... binnen dese stadt zullen mogen vercoopen oft te vercoopenstellen op de boete van X ST, elcke reyse .... dat nyemant gheen poorter wesende voortaen en zal vermogen tzy ommegaende oft anderss te vercoopen eenigh ijser loot cooperwerck ende sleutelen ofte andere goederen oft ijserwerck de smits oft ketelaers ambacht aengaende/ noch oock eenighe ketelen potten oft ander yserwerck te repareren oft lappen anders/ dan op de ordinaris marct daeghen/ ende dat mitsch op de marct voor staende en behooren ende anders nyet. Boete 5 St.
Item dat voortaen gheen oudt ijserwerck cooper metael tin loot tmeervolgende en andere zaecken smits ende ketelaers ambacht aengaende dat alhier met schepen en schuytten aengebrocht wort om te vercoopen/ by nyemant tzy borger oft andere opgecocht zal mogen worden/ dan binnen een ure naer dat tzelve yserwerck ... ende andre saecken by de gezworen rouper omme geroupen zullen wesen/ Op de boete van 5 schelling groote Vls te verbeuren voor elcke soorte dat contrarie dess opgecocht zal wesen ende dat daerenboven alle burgers tselve versouckende in den zelven coop zullen mogen mededeelen nyettegenstaende zyl(ieden) by den coop nyet geweest en waeren. .....converterenin drieen officier de stadt ende den neringhe elck een derde paert.
XIIIen february XVcLXXXVItich
De stad had grote schulden. Dat blijkt uit het feit dat Willem van Oranje zowel in 1575 als in 1582 (zelfs voor 5 jaar) uitstel van betaling van financiele verplichtingen verleent.
Zie: ZA Inventaris van de Archieven van de Gemeente Arnemuiden: nrs. 645 en 646.
150 ponden op te lichten als lening voor de stad.
"de lichters " dienen persoonlijk garant te staan bij terugbetaling.
N.B. Kapitaalkrachtige leden van de Magistraat zodoende hoofdelijk aansprakelijk gesteld !
XII meerte XVcLXXXVItich
De Raadsheer Jacob Valcke is in het bezit van een deel van het ambacht in de "prochie nyerkercke"
.."om met de stadt in gheen questie oft process te commen/ met vrientschap versocht hadde dien aengaende te handelen ... wil deel off gemeete overlaten aen de stadt voor zulcken somme van penninghen als in de redelicheyt geaccordeert zoude connen worden."
Besluit : snel afhandelen.
'....wesende XLIX gemeten ende LIX roeden in de prochie van nyeuwerkercke . Valcke zit "in de Regueringhe van de Lande"
N.B.In tijd van nood "Voordelich ende behulpelick"!!
..een leyte?(lichting of lening ?) van 3 ponden grooten Vls staven ? te hypotekeren op de excysen ende andere Incomme by de stadt...
XXIIIen meerte 1585
Brieven van de verkiezing van " de nyeuwe wet ende Raedt naer
Zijn Excie de Grave Mauritius". De Baljuw wordt naar 's-Gravenhage ontboden.
Een zaak over de armmeesters is blijven liggen (zie hierna)
XXIX meerte 1586
Een soort reisverzekering/molestverzekering voor gecommitteerden die gevaarlijke reizen moeten ondernemen, waar de stad borg voor staat.
Alzoo de voorss Steven de Ruyter ende den pensionaris Sonnius gecommitt. zyn om in hollt aen Zyne Excie(Maurits) om die vernyeuwinghe van de wet ende andere stadts affairen te reysen ende dat in thyde/ zoe in tgaen als in tkeren groot pericul gelegen ist van onderwegen genomen beschadigt oft eenigh ongeluck aengedaen te worden/ Soe ist om redene en billicheyts halve geresolveert ende de voorss gecommitt by wet en Raedt toegeseyt ende belooft wort mitsdesen van alle ongelucke van vanghenisse genomen te worden ende andere hoedanigh die soude mogen wesen ende hen overwinnen te bevryden ende costeloos ende schadeloos te houden ende indemniseren nu ende ten eeuwighe daeghe/
XXVI Aprilis 1586
Mr Jodocus Laertius(Joos van Laren) heeft, naar blijkt, moeilijkheden gehad met magistraten in Holland o.a. m.b.t de diakonie.
Laertius is ontboden en heeft uitleg gegeven. W + R willen vergeven en vergeten !
... mits dat collegie te vrede was dat voortaen alle jaers twee armmrs. verandert soude worden ende twee aenbliven/ ende dat ten respecte van de nyeuwe de ministers(predikanten) zouden mogen verschijnen by de magistrate om met onderlinge advys eenen vuyt der kercke ende voorts daerbeneffens noch eenen eerl(icken) ende vroomen persoon tzy dan oft die van der kercke waere oft nyet gekoren te worden oft dat anderss zyl. eenige bequaeme persoone vuyten kercke souden mogen nomineren vuyt de welcke de magistraet eenen verkiesen soude neffens de welcke zyl. oock noch eenen gequalificeert ? alsboven zouden mogen stellen om alzoe by de twee aenblyvende en twee nyeuwe armmrs. de gelden van de arme bequamelick geregueert ende generalick onpartydich? ende sonder alle vuytnemynghe van persoonen vuytgedeelt te worden/
N.B. Een ingewikkelde zaak : de overheid wilde controle blijven houden (ook over de uitkeringen aan de armen van de stad) terwijl de kerkenraad onafhankelijk wilde blijven.
Volgens de opvattingen van Calvijn moest "de Kercke Christi" onafhankelijk te zijn.Dus: een strikte scheiding van Kerk en Staat.
Vooral de stadsbesturen waren het daar volstrekt mee oneens.
Zelfs als die "orthodox" waren, wilden ze een "beslissende" stem bij de beroeping en benoeming van predikanten, ouderlingen armmeesters enz.
Omstreeks 1586-1587 trad in Arnemuiden Mr Jodocus Laertius (Joos van Laren) als "minister" (predikant) op de voorgrond.
Samen met de kerkenraad had hij bezwaar tegen het feit dat de helft van de Armmeesters door het stadsbestuur "naer oude costume" (zoals het stadsbestuur beweerde) benoemd werd.
Ook het Catechismusonderwijs van Mr Hubrecht van der Venne kon in de ogen van de kerkenraad geen genade vinden. Deze was schoolmeester aan de Latijnsche school en heeft wellicht dit onderwijs in de catechismus niet volgens de Calvinistische "beginselen" gegeven.
Toen aanvankelijk de magistraat geen duimbreed toegaf, schijnt Mr Joos van Laren in woede te zijn ontstoken en noemde de magistraet "ruineerders van de Kercke Christi" Misschien zijn er nog andere woorden gesproken, Maar,toen Joos van Laren bij de magistraat ontboden werd, verklaarde hij dat hij alleen bovenstaande woorden had gesproken, en geen andere.
Mr. Hubrecht van de Venne, (de desbetreffende schoolmeester) werd in kennis gesteld van "sommige artikelen vastgesteld op de Synode van den Haag in 1586" waarschijnlijk m.b.t. het onderwijs in de Catechismus , waarmee hij accoord ging.
N.B. Omstreeks maart 1587 is er nog een incident geweest , waar Jan de Leeu, Corn. de Vleeschouder, Pieter Corn. Bonte en Jan Maes bij betrokken zijn geweest. Door drank beneveld werd door bovengenoemden Mr Joos van Laren uitgescholden als "oproerder ende meutmaecker ende meer ander diergel(icke) lelicke iniuriese ? propoosten (scheldwoorden) enz.
De zaak is voor de magistraat gebracht en na uitvoerige verklaringen, uitvluchten en "gezochte" vleierijen van de verdachten "toegedekt"
Mr Joos beloofde geen "weerwraecke" te plegen.
Zie verder de uittreksels van de stadsresoluties hieromtrent die hierna te vinden zijn voor 1586 en het komende jaar 1587.
!!Je zou hier mogelijk ( voor een deel) van een protestantse investituurstrijd kunnen spreken !!!
IIIen Meye XVcLXXXVItich
Vranck van der Bye stadsprocureur is overleden. In zijn plaats wordt benoemd Cornelis van Dam. Hij krijgt een jaarlijks pensioen van 20 schellingen ingaende van datelick deser.
De twist tussen Magistraat en de kerkenraad over de verkiezing van nieuwe armmeesters zit in een patstelling.
Over de rol van Laertius(Joos van Laren) staat waarschijnlijk meer in de kerkenraadsnotulen.
XVIIen Meye
"over de waterganck": leden van de magistraat dienen te verschijnen bij de Staten van Walcheren.
Er moeten opmetingen worden gedaan om tot passende maatregelen ter verbetering te komen.
Problemen m.b.t. het schippersgilde
Problemen van diverse aard bij het schippersgilde: onderkruipen; het wegkapen door vreemde schippers van vrachten; ook het "liggen" aan verkeerde "hoofden" enz. Het "persuaderen": het lokken van klanten zonder rekening te houden met de regels; onder de vastgestelde vrachtprijs duiken enz.enz.
Niet alleen "laagconjunctuur" maar ook slechte organisatie:
het systeem van varen "by beurte" zoals in andere steden het geval was,nog steeds niet ingevoerd.
Zie nader de uittreksels:
Naerdyen by deken ende beleeders van schippersgilde dess stede verscheydel(ick) verthoont ende geclaeght is geweest dat de gemeene gildebroeders eensdeels deur slappe neringhe ende meestendeel deur quade ende onbehoorl(icke) practycke van vremde schippers ende anderss zulck in hen neringhe vercort worden dat apparent ist dit voorgeroerde gilde alhier zoude moeten vergaen ende de voorss gemeene gildebrs van hier vertrecken oft in grooter aermoede te moeten leven/
B+B+S+R
...by menighfuldiche nyeuwe practycke van andere schipluyden van buyten mitsg. deur het ondercruypen van vrachten alhier vallende die den eenen gildebr. den andere ondergaet grotel(icks) vercort worden om ander verscheyden wichtige oorsaecken daertoe moverende/hebben tot voorderinghe van de goede policie ende eenicheyt van allen schipperen zoe van buyten als van binnen vrye ende onvrye geraempt zekere poincten ende articulen om by provisie onderhouden ende naegevlcht te moeten worden inder manieren naervolgende:
In den eersten hebben geordonneert enz.mitsdesen dat van nu voortaen gheen schippers van eenighe ander plaetsen oft havenen loopende vracht bringende/ ende die in andere plaetsen dan alhier tarnemuyden aende gewoone hooffden lossende is ende daermeer van de plaetse der ontlossinghe metten Idelen ? schepen hier commende/ gheen veertyde alhier en zullen mogen maecken om niet gemindert te mogen deelen off oock zonder consent van de gildebroeders dess stadt die opt veergetyde zouden mogen liggen eenighe loopende vracht innenemen/ Op pene van verbeurte der zelver vracht tot proffite van den ghenen die alsdan op heurl(ieder) veertyde liggen zullen mitsgaders de boete van thien schellingen groote vls.
Item dat gheen schipper tzy vry oft onvry binnen off buyten veertyde en zal hebben tenzy dat die een geheel besloten getyde/ tzy dan van ebbe/ off van vloet aen de hooffden daer hy zyn veertyden maecken wil/ gelegen zal hebben/ ..at ? uytgesondert alleenl(ick) thooft ende veertyde van de stadt Ghoes//
Item dat tveer op hollt ende Berghen nergens anders gehouden zal worden dan aen tbergsche hooft/ Van tlant van Schouwen aen tziericxeesche hooft; Van der Ghoes aen tGoessche hooft ende alle andere veren neerwaerts vallende tzy naer die riviere van de Hont Vlissinghen oft elders aen tAntwerpsche hooft/ Op pene dat yemant aen andere hooffden veeren(vaeren ?) ende volck innemende/ de zelve vrachten verbeuren zullen tot de ghenen/ die op den behoorl(icken) plaetsen op hen veergetyde liggen zullen/
Item dat gheen schuyteluyden eenighe loopende vrachten aenboort van eenighe schepen commende vam Middelb. oft ander plaetsen en zullen mogen setten, soelanghe alhier eenighe schepen op hen veertyden liggen ende dat getyde affvaeren zullen/ tewaere soedanich volck in de voorbyvaerende schepen eenige bagage hadde ende metten schipper van te vooren besteet ? waeren dat van gel(icke) de voorn. schuytluyden gheen volck en zullen mogen persuaderen oft aenseggen om de voorgeroerde voorbyvaerende schepen te verwachten ende de veerschepen van hier vaerende te laeten passeren om daer nyet in te ghaene/ Op pene van de selve vracht van schipper oft schippers van hier vaerende te moeten gelden ende betaelen ende daerenboven de boete van vyff schellingen voor elck persoone die zyl(ieden) contrarie deser aen boort stellen oft persuaderen mogen.
Over het varen by beurte
Item om meerder eenicheyt onder de gildebrs alhier te mogen onderhouden/ hebben geordonneert enz. mitsdesen dat voortaen alle volle vrachten die alhier zullen moghen vallen/ geladen en gevoert zullen worden by beurte gel(icke) in andere steden/
Wel verstaende dat ten respecte van de volle ladhinghe verstaen wort dat de nombre oft quantiteyt van anderhalff hondert groff souts gehouden zal worden voor een volle ladinghe/ In zulcke schyne(op zo'n manier) dat alwaere zoe/dat een schipper met een schip dat meerderen last zoude mogen voeren op zyn beurte soeveel souts oft lastst als den coopman seffens ende bij elck anders zoude willen laden ende affschepen/ deur cleijnicheyt van den schepe nyet en soude moghen voeren/ van gel(icke) gehouden zal zyn een ander schipper met groter schip die den zelven last bequamel(ick) in zal connen nemen te laten voorgaen/
DOBBELEN BIJ VRACHTEN ONDER DE ZES QUARTIER
Item dat alle ladinghe oft vrachten onder de zes quartier zullen mogen besteet worden by den coop(man) (onleesbaar) oft zynen bevelhebber tot zoe goeden prys als hy zal connen overcommen ende dat als dan onder de ghildebrs. alhier tegenwoordich met gequalificeertde schepen liggende daerom gedobbelt zal worden wye de vrachten voeren zal/ Welverstaende oock dat in allen gevallen den coopman oft afflader van zulcken minder nombre zal mogen volstaen mits betaelende den ordinaris loon van zes quartier wel min maer nyet meer/
Item dat general(ick) alle goet dat alhier in eenighe schuyten oft oock met wagens aen de veerhooffden(hoofden vanwaar men afvaart) gebrocht zoude mogen worden ende gheen volle vracht maeckende ingenomen ende gevoert zal mogen worden by de gildebrs die aan tzelve hooft op veerstal liggen, ende zoe daer meer dan een zyn dat daeromtusschen henl(ieden) gedobbelt zal worden,
Item dat alle goeden die vuyt eenighe groote schepen in cleene schepen gelost worden om binnen desen eylande van Walcheren gevoert te worden / ingenomen zullen mogen worden by den ghene die eerst aen boort wesen zal die daervan de voorladinghe hebben zal//
Ende ten eynde den coopman daer de voorgeroerde middele nyet onbehoorl(ick) getracteert oft geexactionneert en worde/ soe hebben ten respecte van tloen ende onderhoudinghe van de schepen die den coopman zullen mogen dienen ende op verbeurte oft dobbelinghe vaeren geordonneert
Ordonneerende dat alle dezelve schepen bequaem zullen moeten zyn ende dicht van boven ende beneden zulcx dat tcoopmansgelt wel daer bewaert mach wesen ende dat tot verzekerheyt van dyen deken ende beleeders van tschippersgilde gehouden zullen zyn ten minsten tweemaels des Iaers ende voorts soe wanneer den noodt dat verheysschen zal/alle de zelve schepen te ondersoucken mits nemende tot heurl(ieder) assistentie den overdeken ende een oft meer timmerluyden ende dezelve schepen bequam ofte onbequaem te keuren ende verclaeren/ Op pene zoe by gebreke ende faulte van dyen oft in gemeen deur onbequaemheyt oft ondichtheyt der schepen - mitsch oock deur eenighe quade handelinghe oft misbruyck van de schipper oft zyne dienaers den coopman eenige schade in zyn goeden lede in tgeheele oft in deele/ de voorss deken ende beleeders mette gemeene gildebrs daervoor zullen moeten instaen/ ende altzelve by insuffisantheyt van den schipper boeten ende goet doen/ ende dat in dyen respecte ende tot dyen fyne tgeheel gilde en alle ghildebroeders daervoor zullen moetem instaen/ boete ende goet te doen wettelick zullen moeten beloven binnen de tyt van veerthien daghen naer publicatie deser / Op pene de voorgeroerde verbeurte ende dobbelinghe nyet te mogen genieten ende dat den coopman naer de voorss veerthien daghen soelanghe als de voorgeroerde belofte nyet volcommen en zal zyn zulcke schepen van de ghildebroeders zal mogen huiren en nemen als hem goet duncken zal//
SCHIPPERSTARIEVEN
Item dat een coopman voor de vracht van elck hondert groff souts gescheept wordende op de mase betaelen zal des somers van den eersten april totte laesten septembris bey ? de Inclusive de somme van zeven gulden ende voorden resterende tyt des Jaers ........
Op Amsterdam des somers ingaende en vutg. als boven thien gulden ende rest. maenden twaelff.
Op Enkhuysen somers als vooren twaelff guldens ende des winters veerthien gulden/
Item hebben bet voorts geordonneert dat ten resp. van liggerschap(zaakwaarnemers) van eenige hueden onder groote schepen tot breeuwen oft andere timmeringhe onder de gildebrs hebbende daertoe bequame schepen, gedobbelt zal worden/ wel verstaende zoe de huede daer de dobblinghe opviel den grootschipper nyet aen en stont ende hy daer toe eenighe redenen hadde/datmen gehouden zal zyn andermael te dobbelen ende soe voorts tot dat den schipper geoirsaect zal zyn om hem te contenteren ende zyn schip op de heude te betrauwen/ oft dat andersinss tgilde een schip vuyt maecken zal daer de schipper mede te vrede zal wesen om zyn schip daerop te betrauwen/ ende dat den schipper van de huede hen contenteren zal metten naervolgende loone/ te weten zoe wanneer hi maer twee daghen en licht drie gulden sdaechs en als hy drie dagen en licht twee dagen en halff daechs / ende als hy vier daghen oft daerover licht twee gulden sdaechs/ ende off een grootschip op eenen dach aen beyde zyden overgehaelt worden/ zoe zal den huedeschipper betaelt worden voor twee daghen/ al ist dat hy maer een dach onder tschip en laghe//
MISBRUIKEN VOORKOMENDE ALS EEN HULCKSCHIP 'AAN DE GRONT IS COMMENDE"
Item ten eynde dat oock voorzien zy opte groote onredelicke verheyssinghe die zommige schippers voorgestelt hebben als zylieden eenighe hulcken aen de gront commende ontlosten/
Soe hebben geordonneert enz. mits dess dat zoe wanneer een hulckschip tusschen hier ende Rammequens aen de gront quame en in pericule waere zulcx datter lossinghe van sout oft andres soude moeten geschieden/ dat alle huedeluyden gehouden zullen zyn daertoe gewilliche ende vlitich assistentie te doene mitsdat zy van elck hondert souts dat zy vuytte zelve schepen tusschen die Middelburchse haven ende dese stadt ontlosten ende in heure schepen nemen genieten zullen twintich schellingen ende van de Middelbursche haven totten casteele(Rammekens?) toe dertich schellingen ende dat die eerst aen boort compt die voorladinghe hebben zal/Dat oock een schipper begonst hebbende te laden betaelt zal worden voor zulcken vracht als zyn schip ordinaris mach voeren alwaert alzoo dattet zyn zyn volle last nyet inne genomen en hadde/ mits dat den zelven schipper te verclaeren dat hy gereet is zyn geheel ladinghe inne te nemen soot den schipper belieft ende dat hy off hy meer inneemt oft nyet alevenwel zyn volle v racht betaelt zal moeten wesen/
Item zullen de voorss schippers soedanich ontlosten sout ingenomen hebbende ten gerieve van den grooten schipper moeten liggen XVIII ure sonder eenigen meerderen loon te mogen heesschen die zyl(ieden) oock gehouden zullen zyn te liggen tot beliefte van de schipper mits proffiterende voor een schip van drie hondert souts twee gulden daechs ende voor een schip van tweehondert souts vijf schellingen daechs.
Item zullen de voorss schippers mede gehouden zyn het ingenomen sout te vervoeren op zulcke havenen ende plaetsen als den grootschipper believen zal zoeverre zulcken plaetse oft haven by den schepe bevaren mach worden ende dat voor de ordinaris loon op soedanighe plaetsen gestelt.
Welverstaende soe die lossinghe aende keeten dess stadt viele/ dat den schipper van de panneman maer ontfanghen zal voor ijeder hondert dat hy vuytleveren zal de somma van zes schellingen grooten Vls.
Alle welcke voorgeroerde poincten ende articulen B+B+S+R voorn. bevolen ende belast hebben by eenen ider naegevolcht ende onderhouden te worden ten tyt toe daer anders deur experientie ende verloop van tyde in voorzien ende geordonneert zal zyn/
Alles opte penen ende boeten daertoe staende. Die zelve boeten te converteren in drye te weten den Officier de stadt ende den Armen dess stadt elck een derden deel/
Reserverende voorts de voorss Bailliu/ B+S+R dauthoriteyt om de voorgeroerde poincte te mogen vermeerderen verminderen oft oock in tgeheel te veranderen ende aff te doen/ zoe als zyl(ieden) naer gelegentheyt van zaecken ende tyden bequamelicxt ende geriefflicxt voor twelvaren dess stadt bevinden zullen te behooren.
Ende naerdyen de voorgeroerde articulen geraempt goetgevonden ende geresolveert zyn geweest is by wet ende Raedt geordonneert de zelve eerstdaechs affgegeven ende gepubliceert te worden.
Publicatie staat niet in HET PUBLICATIEBOEK INVENTARISNR.161.
Laesten Meye XVcLXXXVItich
Van de vier armmeesters de twee namentl(ick) Cornelis Leynssen ende Jan Teerlinck noch een jaer zullen bliven dienende ende tot nyeuwen armmeesters zyn verkoren Adriaen Corneliszn Cuiper ende Albert de Graft naer ouder costume.
IIIIen Juny XVcLXXXVItich
De predikanten weigeren de namen van de armmeesters af te kondigen !
De ministers in weygeringhe geweest (de namen) van gecontinueerde ende nyeuw gekoren armmeesters van de stoel(Preekstoel) de gemeente aff te condighen waerop geproponeert wesende eene nyeuwe voet ende middel daerop mette ministers dyen aengaende gehandelt zoude mogen worden is by wet +R verclaert te persisteren by de voorss nominatie ende verkiesinge geschiet op den laesten meye laestleden/ Verstaende daer in gheen veranderinghe te doene//
Op den XXVII Juny XVcLXXXVItich
De stad heeft geen geld. Regelmatig uitstel van betaling van rente verkregen.
...versouck om eenige recompentie (compensatie) by Fernando Aleman an zyn lant in tmaecken van de cingel ende delvinghe van de graft daerom gesmolten ? (heeft een stukje van zijn grond moeten inleveren)/
Ende gevraeght zijnde offmen den zelven Aleman eenighe recompentie(compensatie) van zyn lant doen zal off nyet/ is by W+R goetgevonden ende geresolveert dat men de voorss Aleman zoe tem respecte van zyn lant als om andere oorsaecke ende reden dat hy in officie zynde de stadt voordeel ende faveure doen zal moghe en anders van stadtsweghe een gratuiteyt doen zal/ Ende gedelibereert zynde wat hem best geschoncken zoude mogen worden is goet gevonden ende geresolveert dat men een schilt van vyfthien oft zesthien oncen zal doen maecken met stadtswapen zulcx datter de stadt eere affheeft.
XVIen Jully XVcLXXXVItich
Veel schamele luyden in de stad
Er zijn problemen met het innen van de "vyff honderste penninck op huysen ..schuldich ende ten achter..
ende merckel(ick) den dobbele hondertste penninck die anno LXXXVtich de toecommende bamisse opgebracht moet wesen/ geinnet ende gereconverteert zal worden/
Commissie Adriaen Soeteman van Hamerste schepen ende Albrecht de Graft Raedt om neffen den tresorier Hartman Michielss coster mitsgaders den Secretaris den voorss dobbelen hondertsten penninck te innen ende ontfanck achtervolgende tcohier daervan zynde ende daertoe eerstdaechs te procederen ende alle devoir te doene dat de zelve dobbelen hondertste penninck tegen bamisse(Baafmisse) commende geinnet werden opdat de atterminatie ? by die vander Raedt verleent by de burgers genoten mach worden/
B.+Tresorier ende artilleriemeester zyn by wet ende Raedt gecommitteert om tondersoucken het oudt geschut dat nyet bruijckelick ende is ende dat tot prouffite vanden stadt omtander schut te repareren te vercoopen ten meesten oorboire//
XXIIen Jully XV cLXXXVItich
Het schijnt dat bierstekers een truc gebruikten om excysen te ontduiken. Zij lieten toe dat " bierschepen op beurte zouden varen" Het een en ander is voor ondergetekende niet erg duidelijk !!
"De stadt klaagde er ook over dat er een gebrek aan "meuselaer" was . Dat schijnt een biersoort te zijn geweest die veel excys opbracht. ? Omdat die in de stad Arnemuiden zelf werd gebrouwen ??
IIIe sept. 1586
Het is allemaal armoe troef !!
De problemen over de "dobbele hondertste penninck" worden volgens het stadsbestuur veroorzaakt door het feit dat het cohier is verouderd. De aanslagen zijn te hoog, blijkbaar niet in overeenstemming met de economische waarde. Er dient een nieuw cohier te worden gemaakt.
XVIIen december XVcLXXXVI tich
Lenaert de Keyser heeft zyn oude plaetse van procureurschap teruggekregen mits de secretaris van Middelburg verklaart dat hij zijn plaats van procureurschap aldaer (heeft)geremitteert"
N.B. Vreemd verhaal: het schijnt dat hij in Middelburg niet aan de bak heeft kunnen komen/of geslaagd is.
IIIe January LXXXVIItich
Jan van Welden is als molenaar van de windmolen werkzaam.
Hij vraagt om verlenging van de pacht. Dat zal gebeuren na communicatie.
Bezwaren van sommige burgers "om den Kercken Impost ende insunderheyt de vyff schellingen van tocxhooft wijns te betaelen deur dyen toctrooi van den zelven impost over eenighe tyt geexpireert was/
"resolutie: "ten aensiene van de groote tachterheyt van der Kercke continueren ook van het octrooi'..
Symon Rombouits baillui krijgt steeds meer werkzaamheden o.a de maten bedienen vande turftonne,calckmate korenmate , toezicht op de binnenvisscherie enz. Hij mag dat bedienen/administreren als particulier doen, zodat hij meer inkomsten zal hebben.
Den laesten January XVcLXXXVII tich
OVER DE INRICHTING VAN HET CATECHISMUSONDERWIJS
OP DE SCHOLEN.
De ministers(predikanten) klagen over het catechismus onderwijs van Mr. Hubrecht van de Venne. Er schijnt op de Synode van 's-Gravenhage in 1586 een ordinantie te zijn uitgevaardigd (Opzoeken!) over de kwaliteit van dat onderwijs ??
Ze krijgen geen voet aan de grond. Er zijn geen klachten binnengekomen ; zo nodig zal er "communicatie" over dat punt komen.
Volgens Joos Laertius(Joos van Laren) zijn al de leden van de Magistraat "ruineerders van de Kercke Christi"
Door de magistraat worden ontboden Mr Godefridus "met die ouderlinghe om henl(ieden) aff te vraghen/ off tgundt de voorss Mr. Joos van de merghen(van dezelfde dag) gesproecken heeft henl(ieden) woort oft Intentie is dan nijet/ daerop de voorss Mr. Godefridus minister/Pieter Symons ende Jacob Janss als ouderlinghe in collegie comparerende ende tgunt voorts is henl(ieden) voor gehouden ende affgevraecht zynde verclaerden dat zyl(ieden) eenighe Inordentelicheyt die de voorss Mr Joos geseyt oft gepleegt zoude mogen hebben nyet toe en stonden( en dat zyl(ieden) de voorgeroerde zo pert.... (precies of pertinent ?) nyet gehoort en hadden.. versouckende daerom dat de voorss Mr. Joost boven ontboden soude worden om hem daerop te verantwoorden? Welck gedaen zynde"
Mr. Joos kwam en zy(zeide) dat hij wel de bovengenoemde woorden had gesproken maar niet meer dan deze...
Xen Meerte LXXXVII
Op zijn verzoek: voor Burg. Steven de Ruyter geen burgersexcys voor het opdoen van zekere wynen, maer wel een gratuiteyt toegeleyt en gegunt van 2 ponden grooten Vls, ui te betalen door de tresorier. N.B. Verlichting van "representatieve" kosten.
Op de propositie by de Burchmr. aen W+R nopende de Latijnsche schoole daervan Mr. Hubrecht van der Venne schoolmeester is/ daervan die zaecke by W+R op den laesten January laestleden in staete gehouden is ende gevraecht offmen den voorss Mr Hubrecht op den clachte by de ministers tegen hem laestmael gedaen affdancken oft laeten bliven ende continueren sal/ is by W+R geresolveert ende verclaert dat zyl(ieden) gheen oorsaeck en hebben oft weten om den voorss schoolmeester aff te dancken ende dat men over zulcx mette zelve schoolmr. op zyn continuatie handelen zal op zulcke articulen alsmen gevouchlicxst tot behoorl(icke) contentemente van de ministers dess stadt ende voorts eenijegel(ick) raemen ende hen voorhouden zal/
N.B. Wel dienen de intenties van de Synode van 's-Gravenhage te worden "nagevolgd" ook t.a.v.het handelen van meester Maellaert of een andere meester.
Ende om mette voorss Mr Hubrecht te handelen zyn ten desen in scrifte gestelt zekere art./ die hem voorgehouden zullen worden/ welcke Art. openbaer voorgelesen zynde goet gevonden ende tot dien eynde by wet ende Raedt gecommitteert zyn beyde die burchmrs./ Govert van Nederhoven schepen/mitsgaders den Secretaris om metten voorss Mr. Hubrecht final(ick) te handelen ende accorderen ende geemendeert zynde tzelve te boucke aen te bringhen//
Over de waterganck tussen Arnemuiden en Veere
Den Burchmr. Hartman Michielsz. coster Tresorier ende Mr Heyndrick Zonnius pensionaris zyn by W+R gecommitteert om ter Vere te gaen ende met die van Vere te communiceren ende handelen op de opdelvinge van de waterganck tusscen Arnmuyden ende Vere.
Een haven aan de Veerse Dijk ?
Item dat men by provisie aen den Veerschen Dyck een haven maecken zal daer deure men in de waterganck zal commen inde Cingel.
XVIIe Meerte LXXXVIItich
Een soort reisverzekering om de "Nieuwe Wet" aan te bieden aan Prince Maurits.
Den Balliu Symon Romboutsen is by W+R gecommitteert om mette missive van de verkiesinghe van de Nieuwe wet te trecken aen Zyn Excie ende vernyeuwinghe van de wet te vervolge en daerin den meesten oorboor te doene gel(ick) hem dat wort toebetroudt mits tot hem nemende eenen stadtbode diet hem believen zal/
Ende soe verre eenigh ongeluck gebeure tzy van gevangen te worden oft anderss/ soe hebben de voorss Burchmrs +S+R in tgenerael ende oock elck in zyn particulier belooft ende beloven mitsdesen den voorss Bailliu schadeloos te houden en met alle mogelicheyt te bevryden/
MR. JOOS VAN LAREN BELASTERD DOOR DRONKEN VROEGERE LEDEN VAN DE MAGISTRAAT
Mr Joos van Laren belasterd door sommige voormalige leden van de magistraat zoals Jan de Leeu en Cornelis de Vleeschhouder.
Op de propositie by de burchmrs aen W+R gedaen van dat henl(ieden) aengegeven was dat Jan de Leeu/ Cornelis de Vleeschouder ende Pieter Corneliss Bonte in saterdaghe met Jan Maes tot des voorss Jan de Leeu s huyse in geselschap zynde eenige onordentel(icke) ende onredelicke propooste tot achterdeel ende lasteringhe van Mr Joos een oproerder ende meutmaecker soude zyn ende meer ander diergel(icke) lelick Iniuriente? propooste(scheldwoorden) die tenderen souden tot groote diffamie ende oock dreyghinge van zelve Mr Joos mitsgaders tot oproericheyt onder de burgerie/ Waerop de voorss Jan de Leeu/ Corn. de Vleeschouder ende Pieter Cornelis ontboden gevraecht ende gehoort zynde hebben verclaert dat zyl(ieden) soedanighe voorgeroerde oft ander propooste in zulcker manieren ende tot zulcken intentie oft meyninghe als die aengegeven waeren expressel(ick) ontkenden gesproecken te hebben/ dan dat zyl(ieden) by drancke geweest hebbende nyet zoe precysel(ick) indachtich en waeren van dezelve propooste anders dan dat heurlieden eenichsins voorstaet datter vermoede was van de pasquilmaeckers en zommige oproerighe Vlaminghe daerinne zyl(ieden) zeer gemoveert en noch meerder by drincke worden/ zulcx dat wel mochte wesen dat zyl(ieden) tegen soedaniche pasquilmaeckers ende oproerigers gesproecken zouden hebben/ onder welcke propooste mede zouden mogen gehouden zyn eenighe vande persoon vande voorss Mr Joost/ dewelcke op aldyen dat achterdeelicheyt ? off continuienser ? zoude mogen gevallen zyn deur de voorgeroerde dronckschap ende alteratie dan wel betaemde/ oft dat yemant van henl(ieden) yet lichtveerdel(ick) gezeyt zoude mogen hebben ende welck zyl(ieden) nochtans nyet en gelooffden dat henl(ieden) tzelve van herten leet was ende daervan beleiden qualick gedaen te hebben ende dat zyl(ieden) van voorss Mr Joos anders nyet en wisten dan deucht ende eere/ houdende den zelven Mr Joos voor een man en minister met eeren/ dat zyl(ieden0 oock den zelven in huer gemoet ende tinnichste haerder conscientie gheen quaet oft achterdeel toe en wenschten ende veelmin yet tegen hem te wercke souden willen bringhen/
Godefridus Suerbach mededienaer der(s) goddelicken Woorts alhier metten voorss Mr Joos dienaer ende ouderlinghe communicatie(gehad hebbende) verclaert hebbe dat zyl(ieden) ende insunderheyt de voorgen. Mr. Joos gheen wederwraecke oft vernoeginghe tegen den voorss persoone oft yemant van henl(ieden).
N.B. De zaak schijnt met een sisser af te lopen !
IIIe Aprilis lXXXVIItich
EEN KLEIN JAARGELD VOOR BURGEMEESTERS, SCHEPENEN EN WEESMEESTERS
....ordonneren mits desen dat van nu voortaen de burchmrs nu dienende oft die naermaels dienen zullen als Jaergelt voor recognitie voortaen genieten ende proffiteren elck vier ponden grooten Vls daer in gesmolten blyvende den excys van twaelff tonnen biers sjaers/ die zyl(ieden) tot noch toe genoeten hebbe/
Item dat de schepene(n) ende weesmeesters nu dienende ende die naermaels dienen zullen voortaen jaerl(icks) genieten zullen elck twee ponden grooten Vls..
ende de Raede ende commissarissen dess landrechte elck twintich schellingen... eaernaer den tresorier belast wordt hem te reguleren ende jaerl(icks) betalinghe te doene ende sal henl(ieden) de betalinghe voortaen in Stadtsrekeninghe passeren daer en soot behooren zal/
XXIIIe Aprilis LXXXVII
HAVENHOOFDEN EN ANDERE HOOFDEN VAN DE STAD IN SLECHTE STAAT
Hooffde(n) dess stadt zulcx ontramponeert ende gebroecken zyn/dat die eerstdaechs moeten gerepareert ende eensdeels nyeuws gemaect worden mitsgaders oock in plaetse van de bermen houtte kaijen gemaect worden/ ende gevraecht wat eerst by der hant genomen zal worden is by W+R geresolveert dat men de hooffden van oosten in beginnen zal te maecken ende repareren.
Item dat men nopende de houtte Kaijen voor teerste een stuck kaye van tziericxeesche hooft naer de brugge op dachgelde zal laeten maecken / om tzelve gemaecct zynde daernaer te weten wat de kaye kosten zal/ ende waeropo voorts de resterende kaye kosten zal/ende waerop voorts de resterende Kaye in tyden en wylen voorts oft op dachgelde gemaect oft byder roede besteet zoude moge worden/ Ende alzoe om de voorss wercken te vervallen een merckel(icke) gereede somme van doene wezen zal ende dat een hondert ponden op Interest loopende opgeseyt zyn/ ende zeer corts opgebrocht zullen moeten worden/ soe zyn de tresoriers by wet ende Raedt gecommitteert ende geauthoriseert om vuyt te zien ende tweehondert oft meer op Intrest te lichten ende daertoe de hulpe ende assistentie te versoucken ende employeren van den ghenen by collegie diet hen goetduncken zal? ende alzoe in topnemen van tgelt particulier obligatie ende verbintenisse by den tresoriers ende ander gegeven ende verleent zal moeten worden ? Soe ist by wet ende raedt geresolveert ende gewillecuert dat alle de magistraten ende raeden in tgeneraele ende oock in hem particuliere verbonden zullen wezen ende verbinden voor de voorss gelichte penninghe ende dat dat men malkanderen in cas van zwaricheyt gelicke last zal helpen draghen mits dat eenijgel(icke) zyn acte ende regres gelaeten wort op de stadt en haer Incommen om de beschadicheyt daertoe ? te verhaelen daer ende soet behooren zal/
BEKRACHTIGING VAN VERBOD VAN IMPORT VAN 'SWAER BIER'
Op de vraeghe oft voortaen de zwaerder bieren dan pharo alhier gebrocht ende uytgesteken zullen mogen worden gel(icke) tzelve nu voor drie maenden geexpireert den laesten meerte laestleden toegelaeten ende geconsenteert is geweest ende gehoort ende gelesen zynde de resolutie by wet ende raedt daerop op den XXIIIen decembris laestleden genomen, is by wet ende raedt gepersisteert dat den voorss zwaere bieren nyet meer alhier gebrocht oft vuytgesteken tzwaer bier alhier aende Kaye oft in de kelders wesende zonder meer vuytgesteken zal worden//
----------------------------------------------------------
HET PENSIOEN VAN DE STADSBODE
twee ponden grooten Vls. tot jaarl. pensioen voor de stadtsbode ende tot sustinatie van zyne familie ende gereet te betalen.
Bovenstaande moet in de stadsrekeningen vermeld worden ter boekstaving.
N.B. dat lijkt mij behoorlijk onderbetaald.
HERBENOEMING VAN MR. V.D. VENNE
Hubrecht van de Venne Latijns schoolmeester op zyn wederaenneminghe ende continuatie van zyn schoolhouden final(ick) in handelen ende contracteren volgende die scriftel(icke) conditien daerop gemaect ende daervan rapport in te bringhen mitsgaders heurl.handelinghe ende accoord.
!!Continuatie van vijff jaere ingaende van meye toecommende ... gage als tevoren.
SCHRIFTELIJKE CONDITIES
Onder schriftelijke conditien : zie hieronder:
In den eersten dat hy als de kinderen dewelcke oft wiens oudere zulcx begeeren den Christelicke Catechismus leeren ende onderwysen zal/ ende die kinderen wiens ouderen oft de welck den voorss Catechismus yet en begeeren te leeren en al die daertoe nyet bedwingen dan gehouden zyn dezelve inde vreese ende Kennisse Godes mitsgaders inde thien geboden tgeloove ende voorts cristel(ick)e gebeden te onderwysen ende oeffenen gel(ick) een oprecht schoolmr. schuldich is te doene ./..
Item dat hy in zyne schole de kinderen int generale oft oock in particulier nyet leeren oft onderwysen en zal in tgene tegen de Christel(icke ) Gereformeerde religie ende gebruyk der Kerk alhier soude mogen strecken/
Item dat hy de kinderen begeerende ter Kercke te commen gehouden zal zyntallen Sondaghe ter predicatien te laten comme ende dezelve tzy dan deur zyne eygene presentie alst hen(m) mogel(ick) ende gelegen wesen zal oft deur zyne ondermeester oft yemant anders gequalificeert zulcx te doen reguleren inde manieren datter nyemant oorsaecke van clachten hebbe oft geschandeliseert en worde/
Item dat hy gheen kinderen aennemen en zal mogen die duytsch begeeren te leeren/ dan zal hem alleenl(ick) bemoyen met latijn ende griecx te leeren.
Item zal den schamelen luyden kindere ter nombre van zesse ? die latijn zullen begeeren te leeren gehouden zyn om nyet te leeren ende daer in zyn conscientie te quyten ende behooren gel(icke) van andere kinderen.
Ende voorts te doene dat een goet oprecht schoolmr. behoort te doene//
XXVIen Meye LXXXVII
DE ENKELE HONDERDSTE PENNING
.... den enckelen honderste penninck over de stadt Arnemuydendie volgens teerste ouden tcohier bedragen souden achthondert gulden oft daeromtrent nyet meer bedragen ende ten cantoire dess tresoriers Manmacker in voorrighe Jaere overgebracht ende verantwoortt zoude zyn geweest dan de somme van LXXX ponden Ix schellingen IIII groten II myten ? Vls ende dat zyl(ieden) conform dien den voorgeroerde dobbelen hondertste oock nyet voorder aen de voorss Tresorier(s) overgebracht ende verantwoort hebbe hoewel zyl(ieden) nochtan nyet beter wetende by laste van wet ende Raedt
(nog voortzetten)
OVER BRIEVEN VAN EYGENDOMME EN CHYSBRIEVEN
De tresoriers by B+S+R geauthoriseert enz. alle persone >>> burgers dess stadt eertyts op excys in eygendomme gecocht hebben ende tegenwoord(elick) bezittende zyn/ brieven van eygendomme te verlyde(n) ende daertegen de zelve persoone chysbrieven te doen verlyden ende ontfanghen om neffens andere brieven voor de stadt bewaert te worden.
KLACHT OVER GEBREK AAN ZWARE BIEREN VOOR DE KOOPMAN
Er zyn gheen zware bieren tot gerieve van de coopman schippers bootgesellen ofte andere te becommen
W+R persisteren by de ordonnantie op de bierstekerie eertyts gemaect .... dat volgens dien gheen zwaerder delftsche bieren alhier gebrocht ende getapt zullen mogen worden.
STANKOVERLAST DOOR EEN MOERAS
Gevraecht hoe alderbest ende bequamelixst de moras voor de balance vol aarde ende consequentelick die groote vuyle ende onverdraghel(icke) stancke daervuyt rysende geweert zoude mogen worden als meer dan nootel(ick) zynde dattet gedaen werde is by W=R geresolveert datmen eerstdaechs ende soe haest tzelve mogel(ick) ende gelegen wesen zal dee straete voor de voorss balance (weegbrug) liggende met over weerzyde een goote behoorl(ick) ende bequamel(ickst) verleggen ? zal/ ende dat voorts derven daer de moras nu light met deele(planken) affgeheempt ende affgeschut zal worden/
Ordonnerende voorts dat die sleden die tot noch toe voor de balance gestaen ende daer veel vuylicheyt gebrocht ende gecauseert hebben van nu voortaen by provisie hen plaetse houden zullen voor thuyske daer den Arent gestaen heeft/ nyet breder mogende die erve besletsen (beslaan ?) dan de breette vande muir daert Arens huysken voor staet ende nyet langer dan tott poorte van de stove/
....hoochnodich die kercke onder van binne te weten van taffschutsel tot aende deuren gehoocht ende geeffent ende voorts de geheele kercke schoone gemaect ende (gewit) werde/ is by W+R geresolveert ter gelegenertyt ....wanneer die middelen van gelde zulcx zullen willen toelaeten gedaen gevoordert ende volbrocht werde/
OVER VOORBODEN EN ORDONNANTIEN
Voorboden ende ordonnantien moeten alle jaer vernieyuwt worden van poinct tot poinct voorgelesen ende eenige gecorrigeert ende vermeerdert ende oock eenghe nyeuwe daertoe gevoucht ende gemaect/ soe is by W+R geresolveert enz eerstdaechs aff gegeven ende gepubliceert zullen worden met intentie ende voornemen van nu voortaen strict(elick) onderhouden ende geexecuteert zullen worden/
ONREGELMATIGHEDEN BIJ HET AANGEVEN VAN DE PRIJS VAN DE WIJN AAN DE EXCYSENAER
Item alzoe verstaen wort dat de tappers hen wyn tot leegere pryse den excysenaer aengeven/ en oock zulcx den excys minder ende leeger betaelen dan zyl(ieden) dagel(icks) hen wynen vercoopende zyn/ Ende dat de stadt van alle oude tyden gerechtigt is geweest ende noch gerechticht is/ om voor excys van de wynen van den tappers te ontfanghe den vierden stoop van alle wynen tot zulcken pryse als die vuytgetapt worden/ Soe is by wet ende Raedt verstaen ende geordonneert/ dat de stadtsgerechticheyt, daer in strictel(ick) onderhouden zal worden ende dat den excysenaer hen zal daernaer reguleren.
N.B. 25 % belasting.
XXIIIen Juny LXXXVII
tijdelijk tot alderheylighe naestcommende aen ende nijet langer goet gevonden ende verstaen dat die tappers vanden voorss Impost gheen excys gheven en zullen ende dat den excijsenaer hem daernaer tot alderheyligen voorss toe zal reguleren/
Authoriserende voorts de voorss tresoriers van volgen dienzelve resolutie die rekeninghe metten voorss excijsenaer te sluijten/
Regeling van de accijns van bieren om er brandewijn van te maken
Op het te kenne geven vandat eenghe borgers versocht hebben gehaelt versche bieren opte doen/om te verbranden N.B. ende brandewyn daeraff te maecken ende gevraecht hoe tzelve sonder vercortinghe van stadtsexcysen oft gerechticheyt toegelaten zouden mogen worden/ Is by W+R by provisie ende tot wederzeggens geresolveert ende toegelaeten dat de voorss versche ende oock andere bieren om te verbranden opgedaen zullen moghen worden mitsch dat alvooren ende eerdat tzelve bier opgedaen zal worden/ in ijdere tonne ter presentie van de excijsenaer oft zynen contreleurder gestort ende gegoten zal worden een ketel oft kitte van vijff stoopen naeloopende ende nyet min/
Over het loon van de arbeiders
Adriaen Corneliss cuiper schepen ende Albrecht de Graft Raedt zyn by W+R gecommitteert/ om dordonnantie opt loon van de aerbeijders eertyts gemaect te overzien ende te remedieren daer de zelve naer gelegentheijt des tyts van noode is geremedieert te worden/daerover geroupen zal worden den overdeken van voorss arbeyders gilden/
Laesten Juny XVcLXXXVII
Nogmaals honderd pond "lichten" voor reparatie aan grote "stadtswercken"
....omde groote stadtswercken/zoe van hooffden alss Kayen die onder handen zyn te vervallen grootel(icks) gelt van doene hebben dies te meer dat een hondert pont op Interest loopende die stadt opgeseyt is ende dat de stadts Incompste zeer sober is/om alle tzelve te mogen vervullen/
>> Tresoriers mogen nog " een hondert pont op lichten"
zie: voorgaende : voor de "verplichtinge" ... ende dat men malcanderen in cas van zwaericheyt gel(icke) zal helpen draghen mits dat eenijegel(icke) zyn acte ende regres gelaeten wort op de stadt ende haer incommen omden beschadicheyt daeran te verhalen..
Op den XIen Jully LXXXVII
Over een promotie tot oppermeester voor "de stadt generaele schole" Welke eisen worden aan hem gesteld?
Propositie by de Burchmr. gedaen nopende den schoolmeester die de ministers dess stadt alhier ontboden ende gepresenteert hebben/ om in de stadts generaele schole voor oppermeester gepromoveert te worden/ ende gevraeght hoe metten zelven schoolmeester gehandelt zal worden/ opt gene hy by geschrifte overgegeven/ ende tot onderhoudt vanzyne familie ende commensalen/ die hy meent te gecrijgen ende houden geheescht heeft/ by W+R geresolveert nyet fanal(ick) te conne resolveren oft handelen/ nemaer dat de stadt alvooren naer dess schoolmr. qualiteyt leven vreetsaemheyt paysybelheyt vernemen zal/ ende dat hem de stadt optgene hy verheescht heefty voor een voor al soude mogen toeleggen hondert gulden... ende soo verre hem tzelve zoude mogen aenstaen ende genemich / wesen/ dat hy attestatie van de magistraet van zyn laeste residentie vanzyn leven ende paysibelheyt zal mogen overzeijnden/
----------------------------------------------------
Er moeten 2 "cleene stucxkens geschut" teruggegeven worden aan Middelburg.
....propositie nopende zeker twee cleene stucxkens geschut moeten teruggegeven worden aan Middelburg
De eigenaar reclameerde by zyne Excellentie. Albrecht de Graft artilleriemeester moets de "overlevering" uitvoeren//
XXV Augusti LXXXVII tich
gaat over Portugal
___________________________________________________________
XXXIIIen octobris LXXXVIItich
Door Jeronimus van Verre, raadsheer wordt "hoochlick gerecommandeert tot stadsprocureur Jan de La Riviere onder tpensioen van XX schellingen ingaende van datum deser.
Onderwijs in de Franse taal
Jacques du Fos wil een schole tot onderwysinghe van de jonghe jeugd in de Franchoissche spraecke scryven ende cyfferen.
.. dat hy gheen kinderen zal mogen aennemen oft leeren die den Alfebet oft Spellens leeren dan wel die den Alfabet ende spellen wijs zynde daerover bequaem zyn franchois ende anders als boven te leeren//
Requeste van de weesmeesters"
de weesmeesters moeten zich houden aan alle artikelen van de ordonnantie die ze al hebben.
Over Tapperstarieven
Besluit: Gheen delftsche bieren alhier dierder in de herberghe getapt en zullen mogen worden dan voor zeven oortkens (1 oortken= 1/4 stuiver) de kanne/ Ende daeraff publicatie gedaen zal worden op zeker pene die van collegie daerop gestelt zal moghe worden//
Voorstel van de tappers : den pharo voor twee stuvers (per stoop ?)/ den dobbele pharo voor 5 stuver.
VIen Novembris 1587
Het sluiten van de poorten savends doen zullen by gebeurte (beurt)
Dat geldt voor leden van de magistraet ende andere Officieren.
N.B. Daar is een publicatie van geweest.
De stad als peetvader
Op de vraeghe gedaen wat men de weduwe van Steven Theunis aerbeijder van stadtsweghe schencken zal ter oorsaecke de stadt haer kint geheven ( bij het doopvont had een ambtenaar van de stad het kind tot het dopen "geheven") heeft.
Is by W+R geresolveert enz. dat men haer by provisie een pont Vls geven zal/ende dat men voorts op haer van stadsweghe regard nemen zal om altemetse dess noodt wesende haer eenighe assistentie te doene/
XIen Novembris LXXXVIItich
De ordonnantie op de wacht dient strictelick onderhouden te worden. N>B> Er is weer een publicatie geweest.
Versterking van de wal door "borstweeringhe aen de waterzyde"
Alsoe de wal aende waterzijde geheel off meest van borstweeringhe onverzien is/ ende dat daer wel in diende voorzien te worden merckelick in desen periculeusen tyt/ soe is by W+R ....borstweeringhe metten eersten gemaeckt tzy met kisten van deelen oft anders daert meest van noode wesen zal/
Item dat de poincten van de palissade onder van buyten ende van binnen becleden met deelen (Noordse deelen ?) ende vollen met eerde om daerachter defentie ende veranqueringhe gedaen mach worden.
De Wachtmr. ende Adriaen Janss Coster ende Cornelis Houtman als capiteynen mitsgaders Jan Spierinck schepen zyn bij W+R gecommitteert om onder alle burgers omme te gaen ende visitatie van wapene te doen ende die gheen wapene en hebben op wapene te stellen.
XXIIen Decembris LXXXVIItich
De dienaren "des Goddelicke Woorts", met name Joos van Laren hebben "sobere middelen" i.v.m zijn grote gezin.
Vraag om "bijstand"
Op de requeste by de dienaeren des Goddel. Woorts dess stede aen W+R gepresenteert om ten respecte van heurlieder groote lasten van de stadt wat gesecoueert te worden/ is by W+R geresolveert/ dat men > ophouden soude daerop final(ick) te disponeren/ doch alhier ? voorzeker verstaen wort dat Mr Joos Laertius zeer sobere middelen ten respecte zynder grooter laste ende familie heeft (veel kinderen !)/ soe is by W+R te weeten de meeste voysen van dien goet gevonden ende geresolveert dat de Burchmr naer heurl(ieder) discretie zulcken gratuiteyt ende toeleggen den voorss Mr Joos zullen mogen doen ( 2 maal) als die zelve naer gelegentheyt ende middelen by de stadt wesende bevinden zullen te behooren/
Het gilde van de schippers heeft geen goede "rekeninghe" gedaan.
Het gilde van de schippers heeft al jarenlang geen goede "rekeninghe" gedaan/. Alle huidige en vroegere overdekens /beleeders opgeroepen.
Een "backer" in de buurt van de Middelburgse poort
Gerrit Legiers wordt genoemd als "backer"
Hij schijnt last te hebben gehad van "stucken opde dyck vuyten op de Middelburchssche poorte": moesten teruggezet worden.
Klacht van Johanna Aertsdr. schoolvrouwe.
Op de requeste by Johanna Aertss schoolvrouwe aen W+R ....
besloten....beyde Burchmrs. om alle scholen te visiteren ende de beste ordre te stellen dat mogelickwesen zal ten fyne de suppliante gheen oorsaecke van claghen en hebbe.
Op den VIIIen January XVcLXXXVIII
Vrijstelling van wacht voor de later beroemd geworden tapissier Laureyss de Maecht "met zyn werckgesellen"
Op den req. by Laureyss de Maecht tapissier binnen dess dess stadt wonende by W+RR geresolveert dat hy met zyn werckgesellen voor dese tijt ende by provisie vry wesen zal/ ordonnerende derhalven den wachtmesster dat hy voortaen de suppliant met zyn werckgesellen vuyt der wachte ende versellen laet by provisie ende tot dat anders belast zal worden/
Problemen met de pacht van de windmolen t.a.v. Jan van Welden.
De regeling ervan duurt wel vrij lang.
XVen January LXXXVIIItich
Over de zwaere Delftsche bieren
Opt versouck by Pieter Aelbrechtss nopende de zwaere delftsche bieren aen W+R gedaen geconsenteert dat tlaest swaer biers by hem hier gebrocht by hem vuytgesteken zal moghen worden mits dat dandere bierstekers oock een last zulck mogen bringen ende vuyt steken persisterende voorts by de resolutie op de zwaere bieren genomen dat die naer de voorss drie lasten nyet meer alhier gebrocht ende gestoken zullen mogen worden/
XXVIen Februaris 1588
De "clockspeelder" Louyss Basten verzoekt om een hoger gage.
Op de Ven meerte krijgt hij boven zijn oude gage "vrie huyshuire"; voorts (de) hant (eraan) houden dat hy heeft vrye excys"
Moeilijke tijd: Leicester goeverneur: de Staten-Generaal hebben het gezag aan hem overgegeven; Vlissingen en Rammekens zijn als onderpand in handen van de Engelsen.
DE SPAANSE ARMADA IS OP WEG NAAR ENGELAND EN DE NEDERLANDEN
Capteyn Hubrecht de Pours, de Luitenant, Sergeanten,Korporaals + de "gemeene" soldaten moeten " de stadt helpen houden ende bewaeren tegen alle Invasien , van den brande en ander die tgestant van de landen oft der stadt eenichsins soude willen crencken/
Alles conform de goede intentie van Haere Ma eyt van Engelant ende zijn Excie die Grave van Leycester oock als heeren van de generale Staten gedeseert zynde tgouvernement van de gevunieerde provincien..
Ende special(ick) van doen oft van dander zyde gheen veranderinghe oft verminderinghe zonder onderlinghe voorgaende communicatie ende goede correspondentie van beijden zyden/ende gelyck naer occurentie van tyde ende bevelen van Overheden bevonden zal worden te behooren/ Soe waerlick moeste henl(ieden) ende yder een van henl(ieden God Almachtich helpen/
Er staan n.b. 8 handtekeningen onder.
XVen Aprilis LXXXVIII
School opgericht "sonder authorisatie"
Request by Mr Jacob Hermantss om gecontinueert te worden int houden van zyne schole die hij genouchsaem bekent sonder authorisatie opgerecht te hebbe.. is by wW+R geresolveert dat men voor dese tyt ooghluyckinghe doen ende hem in zyn schole zal laten continueren by provisie ende tot wederzeggen.
De "vroevrouwe Elisabet Franss.
Request van Elisabeth Franss. huysvrouwe ende vroevroue: Rapport over de "bequaemheyt van vroevrouwe te informeren zoeveel mogelick"
Over de "huedeluyden"
Request van deken ende beleeders van't schippersgilde.
..alle de huedeluyden in persoone voor W+R te ontbieden ende elck apart op de beurte te hooren om tzelve gedaen alsdan op alle heurl(ieder) versouck gedisponeert ende voorzien te worden/
...by W+R geresolveert dat den dobbele honderste penn. die anno LXXXIIII eerstdaechs gecollecteert zal worden op de oude cohieren daerop den dobble hondertste penn anno LXXXV gecollecteert is geweest/ mitsdat ten respecte van de burgers voldaen zal wesen den enkelen hondertst penn die annno LXXXIII ende dat de zelve hondertste penn mette penn. van voorss dobblen hondertste penn ende voorss van stadtsweghe voldaen zal worden/ zyn voorts tot collectatie van de voorss dobbelen H. penn. gecommitteert de voorss Hartman Michielss Coster, burchmr.Govert van Nederhoven Raedt/Adriaen Soeteman van Hamerste tresorier ende den Secretaris/ ende tot waerschouwinghe van een yegel(ick) zal metten eersten mogel(ick) ende gelegen zynde een publicatie gedaen worden waernaer de voorss gecomm. op het stadthuys hen zitdage houden ende continueren zullen totte geheele voldaeninghge vande voorss dobbelen hond. penn. zoenae als mogel(ick) wesen zal/
Op den XXIIen Aprilis LXXXVIII
Over requesten vant schippersgilde m.b.t. de ordonnantie
OP de pointen ende art. by deken ende beleeders vant schippersgilde dess stadt Arnemuyden by twee requesten overgegeven om daer op voorzien ende torde gestelt te worden zoo tot limitatie ende veranderinghe van een deel van dordonnantie op heurl(ieder) gilde gemaect ende gepubliceert op de thiende Juny LXXXVI als anderss ende naer lange comm. by de gecommitteerde vuyt W+R daerop met henl(ieden) gehouden mitsgaders gehoort trapport van de zelve gecomm. ende voorts gelet
.......geordonneert ende geconsenteert dat de voorss schippers van nu voortaen van ijder hondert groff souts dat zyl(ieden) op de mase voeren zullen soo swinters als somers te vrachte hebben en genieten zulle thien gulden/ daervoor zyl(ieden) gehouden zullen zyn die coopluyden te dienen ende gerieven zonder meerder loon te moghe affheysschen/ op pene zoe daer in voorzien zal worden zoemen bevinden zal te behooren/ Blyvende voorts de voorgeroerde ordonnantie gepubliceert den XVen Juny LXXXVI als boven In alle haere ander poincte in haer geheel om die onderhoude ende achtervolcht te worden naer luydt der zelver/
Ende alzoe voorts die redene ende burgerlicke affectie medebringt ende leert dat deen burger den andere den penninck behoorde te gunnen/ Soe hebben B+S+R geordonneert enz.mits dese dat soe langhe eenige bequame schepen van de gildebroeders by huys oft aen lant zyn/ om groff sout te vrachte over te voeren/ die coopluyden weerden ende burgers ? gehouden zullen zyn die gildebroeders te nemen ende bevrachten/ sonder in zulcke gevallen eenige vremde schippers van andere stede te mogen haelen ende bevrachten/ Ende opt versouck by henl(ieden) gedaen om alle questien ende geschillen tusschen de ghildebroeders te vallen by deken ende beleeders met zelve ouderlinghe daertoe geauthoriseert te worden/ hebben B+S+R voorn. geconsenteert ende toegelaeten en mitsdese dat deken ende beleedrs met een of twee ouderlinghe van den gilde die zyl(ieden) telcken daerover nemen zullen/ mitsgaders met kennisse ende in presentie van den overdeken van den gilde alle questien ende geschillen tussche de gildebroeders vallend -
zullen meugen affdoen slissen ende daer in ordonnere zoe als zyl(ieden) naer dynchtale van partye ende gelegenheyt van zaecke bevinden zullen te behooren/ wel verstaende soe yemant by tzelve geordonneert hen bezwaert vonde dat hy hen zal mogen beroupen ende appelere aen collegie van W ende dat soe verre hy bevonde worde tongelijcke geappeleert te hebbe/ voor boete by tselve appel verbeuren ende betaelen zal de somme van vijff schellingen ende dit alles by provisie ende onder expresse reserve van al tselve te mogen veranderen meerdere mindere oft corrigere zoe by naer gelegentheyt van tyde ende saecke bevonden zal worden te behooren/
N.B. ook deed het probleem zich voor dat schepen van het schippersgilde van Arnemuiden "gepasseerd "werden omdat ze te klein waren voor meer dan 1 honderd grof zout.
De schippers van de z.g hueden (lichters) werden daardoor gedupeerd.
Op den laesten Aprilis LXXXVIIItich
De Staten van Zeeland willen Arnemuiden belasten met de gage
van "twintich hooffden" h.l. "bootgesellen = 60 gulden:
uitgaande van een repartitiestelsel(verdeling over de steden)
Op de missive van de staten van Zeelt aen W+R gescreve ten fine stadt furnere zoude voor twintich hooffden te wete bootgesellen drie maende gage tegens twintich gulde smaets geresolveert dat men alle devoir doen zal aende staten/ oft die Raedt om tselve furnissement indient doenl(ick) is aff te alsoe die stadt oft burgers daertoe gheen middele en heeft daertoe gecomm. zyn beyde Burchmrs. Albrecht de Graft schepen ende Govert van nederhoven Raedt/ om eerstdaechs aende Staten/oft die van de Raedt te gaen ende alle devoire ten fine voorsreven te doen ende daernaer aen collegie van W+R van heurl(ieder) wedervaere rapport te doene/ om tzelve gehoort voorts gedisponeert te worde en behooren/
Een van de Burcmmrs. ende Jan Adriaenss Raedt mette pensionaris gecomm. om met Treslong te handelen ende accorderen nopende de twee stuckxkens geschut daer en tussche de zelve Treslong ende de stadt questie is....
Verbod van monopolie voor de bierstekers van Arnemuiden.
B+S+R de bierstekers geinterdiceert scherpelick mitsdese voortaen eenige monopolie te maecken
Cornelis Corneliss schiptimmerman klaagt over monopolie .... bierstekers dess stadt metten andere geaccordeert ende die weerden/weerdinnen dess stadt tghistere gepersuadeert hebbe om van nijemantt anders dan van henl(ieden) bier te neme oft dat zyl(ieden) van faulte van dien van de zelve waerde zouden doen betaele al dat se van oudts ten achtere ware
Op den IIen Meye LXXXVIIItich
Meesterproef afgekeurd:toch toegelaten tot "tbackersgilde"!!
Hans van der Haghe (Verhaghe ?)zyn prouve van backen gedaen hebbende/ de zelve prouve affgekeurt is ende in deliberatie geleyt hoe daer in gehoorde voorzien te worden, alzoe de voorss Hans van der Haghe grootel(icks)zyn clachte was doene ende ten W. ende R versouckende en tot tampt van backe nijettegenstaende daffkeuringhe toegelate te worden/ Alzoe hy meende anderss gheen faulte gecommittert te hebbe dan dat zyn brevet wast verbrant ende den (h)oven te heet geweest te zyne//
Een van de Burchmrs. den Bailliu ende Albrecht de Graft schepen/ mitsgaders de overdeken van tbackersgilde gecommittert met deekn ende beleeders van tselve backersgilde op de voorss affkeuringh te commenin communicatie ende de zelve by alle middele te iudiceren ten fine zyl(ieden) den voorss. Hans intgilde admitteren/
Over de betaelinghe van de twintich bootgesellen
....over het affdoen (der) leeninghe die de Staten van Zeelt verzocht hebben totte betaelingh van twintich bootgesellen
.......Govert van Nederhoven ende Jan Adriaenss. hen bewillicht ende geconsenteert dat zyl(ieden) de voorss LX ponden gr VLs verschieten zullen mits dat henl. die zelve LX ponden binnen zes oft acht daeghe gerestitueert werden/
Daertoe geordonneert is dat de gecommitt.ter collectatie van de dobbele Hondertste Penn. eerstdaechs sitte ende de gequalificeerde burgers eerst souck ende zullen doen betaelen/ om alhier de penn te mogen vinden.
Op de vierde Meye 1588
Kladtrancriptie
Indeling van de twee huysen die gehuirt zyn om voor stadthuys gebruyct te worden.
Op de propositie ende vraghe gedaen hoe de twee huysen van Robert Aernoutss die voor zeven jaeren gehuirt zyn van stadsweghe om voor stadthuys gebruyct (ge)besicht zullen worden is by W+R geresolvert dat op de neercamer van thuys neffens Mr Frans de Vierschaere gehouden zal worden en dat voorcamer van de zelve huyse voor de Weescamer ende achtercamer voor de tresorierscamer gebruyct zal worden? Item dat die neercamer van tweede huys voor de Raedt oft vertreckcamer(waarin de vierschaar kon beraadslagen) van de vierschaer. (Er zal een deur aangebracht worden)
Item dat stadts cantoire gehouden zal worden/ In voor neercamerke van tweede huys ende een van de hangende ? camerkens boven tselve neercamerkens//
De Staten van Zeeland willen dat Arnemuiden 20 ruiters en paarden van logies en stallen voorziet
Op den XIIen Mey LXXXVIII
Op de propositie by de burchmrs. gedaen van dat die van de Raedt van Zeelt hen als ghisteren voorgehouden en versocht hebben.....dat binne dess stadt twintich peerde ruyters van logyste ende stallen geaccommodeert zouden worden.
Ende in deliberatie geleyt hoe hier in gehandelt behoorde te worden/ mitsgaders in collegie ontboden zynde den Capiteyn de Poures die alhier met zyne Lieutenant comparerende verclaerde/ dat hy om daerop te resolveren stelde in de hande dispositie ende wille van collegie ende dat hy te vrede was voor zoe veel hen aenghinck/dat de voorss peerde ruijters geaccommodeert zoude worden/ endat hy onder zyn soldaten goede ordre stellen soude/ dat daer deur gheen misverstant commen en zal/ hebben B+S+R goet gevonde ende geresolveert dat men optvoor geroerde versouck obedieren ende nyettemin alle devoir ende neersticheyt doen zal om met zoe weijnich ruijteren te volstaen als mogel(ick) ende gelegentheyt vande stallen verheijsschen ende toelaeten zal/ daertoe gecommittert zyn de burchmrs. om tot middelburch aende Raedt te gaen ende den oirbor te doen/
Vroevrouwe Elisabet Franss.
Burchmrs. ende tresoriers ....om mette suppliante te commen in communicatie op haer versouck/
Op den XXIen Juny LXXXVIIItich
Kladtranscriptie
Alzoe Capiteyn de Poures (h.l. Pours) aen de Burchmrs. overgegheven heeft zekere gescrifte inhoudene dintentie van zyne soldaten/ daerop zyl(ieden) versoucke Interesse van de magistraet ten fine henl(ieden) deur die zelve Interesse hen voorss Intentie geaccordeert ende verworven zoude moghen worden tot weeringhe ende slissinghe van alle misverstande ende beroerte die tusschen henl(ieden) henl(ieder ) voorss. Capiteyn zyne officieren anderss. onlancx binne dess stadt geresen ende gemoveert zyn geweest//
Ende dat daerop in collegie ontbode zyn de corporaels van de voorss. so;daten die dies affgebracht zynde mondelinge verclaert hebben alle der gemeene soldaten Intentie begeerte te zyn zulcx als van t voorgeroerde gescrifte begrepen is ende dat zyl(ieden) vanwege die zelve soldaten tselve noch mondelinghe versoucken ende instantel(ick) bidden dat die magistraet die hant daer aen houde ende interdiceren soude willesoe veel mogel(ick) zyn zoude/
Daerop gedelibereert zynde / Soe hebbe B+S+R goet gevonde ende geresolveert dat men tvoorgeroerde gescrifte aen zyn Excie overdragen communiceren ende met alle mogel(icke) Interessie aerbeyde ende insistere zal dat de voorss. soldaten hunne Intentien geaccordeert werde zoeveel mogel(ick) wesen tot gerusticheyt van de stadt diene zal zynde tot dien eynde gecommitt. den Bailliu Symon Romboutsen den Burchmr Hartman Michielss. Jan Adriaenss. van de Bije Raedt ende Mr. Heyndrick Zonnius pensionaris/
VIen Jully LXXXVIII
Statuten dienen elk jaar opnieuw " poinct tot poinct overlesen eenige gemindert ende eenige gemindert(te) zyn"
Pieter Gerbrants >>>>> laestleden winter met zyn boot over dyck in de vesten gebracht ende gebesicht is geweest tot openinghe ende wytenvan vesten >>>> de somma van XX schellingen die by dese den tresorier belast wort te betaele ende zal henl. in stadtsrekeninghe passeren ..mits overbringende/
VIIen Septembris
het aantal paarden +ruiters van 20 teruggebracht tot 12.
Er is een vergadering geweest waarbij de steden vertegenwoordigd waren en (onleesbaar) waarschijnlijk de vertegenwoordiger van de Eerste Edele.
De stad Arnemuiden heeft (ook) niet de middelen om de 20 bootgesellen voor 3 maanden te bekostigen (volgens een bepaald repartitiestelsel--verdeling over alle steden enz.enz,--)
en kan niet meer betalen dan het (al) betaald heeft.
Op den XIIen Octobris LXXXVIII
Op de propositie van burchmrs. aen collegie van W+R van dat die ministers ende ouderlingh alss ghisteren aen Collegie versocht ende begeert hebben met Interess(i)e van de collegie affgedaen te worden tgeschil ende questie tussche henl(ieden) ende Heyndrick Baertscheerder wesende/ Naerdye de burchmrs pede stante ! gecommittert en gegaen zyn geweest by de ministers om henl(ieden) tot stillinghe ende laetenvoringhe van der zaecke te iudiceren ? / ende dat zyl(ieden) daervan trapport gedaen hebben gehadt/ soe is de saeck by Wet ende Raedt vuijtgestelt tot in / Vrijdaghe commende van alsdan Heyndrick Baertscheerder gehoort ende (gepolst) te worde off de zaecke met vrientschap affgehandelt can worden/
Op de XXII Octobris LXXXVIII
Op de suppositie gedaen van dat de Hollantsche (Deftsche) ende Ingelsche biers by de tappers hooger geheven ende vercocht worden dan ten respecte der verhoughinge van Impost daerop gestelt/wel behoort/
Is by W+R geresolveert ende geordonneert enz./ dat de tappers by provisie hen bieren nyet hooger en zullen mogen gheven dan de pharo tegens seven groten en een halve de stoop van 2,5 liter (=19 cent)/ Ingels bier tegens elff grooten de stoop(=27 cent). de mueselaer tegens twee stuivers een oortken(=bijna 11 cent de stoop)
Daervan de tappers hen gehouden zullen zyn hen te reguleren ende hen blicken (borden) te redresseren(de prijs terug te brengen) op de boete ....
Zout
Beyde Burchmrs. ende Aelbrecht de Graft schepen zyn by W+R gecommitteert om op de art van die van der panneringhe overgegeven te commen mette zelve panneringhe mitsch deken ende beleeders van de taerbeydersgilde derselver panneringhe in communicatie ende daeraff rapport te doen/ Om tzelve gedaen voorts geordonneert te worden ende behooren//
Over het arbeidersgilde
Steven de Ruijter en Jan Cottroy moeten overleg voeren met deken en beleders "thuiske by henlieden versocht bequamelick gestelt zoude mogen worden >tzy aen texcyshuysken oft opde mart/ alzoe verstaen wort ter plaetse by hen versocht nyet raetsaem te laeten ............
N.B. Hans van de Haghe (zie boven) in het gilde van de bakkers opgenomen ondanks de afkeuring.
N.B. door "tussenspreke" tussenbeide komen : toch in het gilde opgenomen.
Het bakkersgilde vond dit "om zekere redenen aegenaem", maar het is toch in strijd met de ordonnantie.
Het is wel duidelijk dat er iets aan de hand is geweest- broodnijd, leugenachtigheid of aggressiviteit, waarbij het stadsbestuur beducht was voor ongeregelddheden-. Wij zullen er waarschijnlijk nooit achterkomen .