Resoluties van het bestuur van Arnemuiden
Op den XXVIIen January 1593
Gratuiteyt van 50 gulden voor Ds. Joos van Laren
Op de req. van Mr. Joos van Laren hebben die van W+R vuyt zekere redene ende consideratien sonder te letten op de redenen in de voorss req. geroert ende sonder tselve te trecken in consequentie den voorss. Joos voor een gratuiteyt toegeleyt ende vergunt de somme van vyftich gulden die by den Tres.... in stadsrek. zal passeren.
Maatregelen tot "divertie"(afleiding/verplaatsing) van de stroom:"beteringhe van de diepten" ?
Op de prop. by de Tres. gedaen van de groot noodicheyt datter op Joncker Fransche Gat een Rijshooft geleyt werde tot divertie van de stroom naer ende voorby dess stadt tot beteringhe van de diepten die verclaert worden zeer te vergaen/ is de zaecke by W+R geleyt in deliberatie van Collegie om heden acht daghendaerop weder vergadert ende alsdan resolutie genomen te worden/
Het Ordonnantieheft (boek?) van de scheeptimmerlieden
Op de Req. van de schiptimmerluyden gepres. is by W+R geres. dat de suppl. overleggen zullen heurl. ordonnantie heft(boek)? previlegie henl. verleent om die gezien ende gelesen wesende op heurl. versouck voorder gelet ende geord. te worden.
Thantboge hoff (een soort schuttershof): o.a. over "erve en een straete"
Op de Req. van Corn. Pieter Rommersz zyn beyde de Tres. ende Secretaris by W+R gecomm. om metten suppl. op zijn versouck te commen in comm. om te weten hoe veel erve hy zoude begeeren ende van doene hebben/ ende voorts te overslaen de erve van thantboge hoff hoe breet ende lanck die is ende off in tmidden van dyen nyet een straete gebrocht ende over wederzyden met huyze betimmert zoude mogen worden/ Om van als rapport gedaen zynde op de voorss Req. voorder gelet ende geord. te worden naer behooren/
Op den IIen february 1593
Over het aanleggen(liggen) van schepen bij zwaar weer
Op de prop. by de Burchmr. Ruyter gedaen beroerende tversouck van eenige schippers gedaen om voor de stadt met hen schepen te moghen liggen ende daerop gedelib. zynde hebben die van W+R geres. ende by provisie geconsenteert dat de schepen met twere dicke (zwaar weer) alleenl. geleyt zullen mogen worden een lage ? westwaerts van tziericzeesche hooft in den have ende voorts oostwaerts van tziericxeesche hooft ende al voorder oost vaerderop/ Express. verbiedende datter gheen schepen westwaerts van de brugge geleyt zullen mogen worden om gheenderande oorsaecke/
Op den IIIen February 1593
Het aanleggen van een hoofd opt Jonker Frans Gat
Op de prop. by de Burchmrs gedaen beroerende thooft twelck geraempt naer gezeyt is/ dat opt Joncker Fransche Gat nootel(ick) dient geleyt te worden tot divertie van de stroom van de Lemmer naer ende voorby dess stadt daervan de zaecke den XXVIIen January laestleden geleyt is de deliberatie/ Ende daerop gelet zynde naer behooren hebben die van W+R goetgevonden enz. ende expresselick datmen tvoorss hooft metten eersten gelegenthede opt voorss Joncker Fransche Gat zal doen maecken/ Tot welcke fyne de voorss Tres. by desen geauthoriseert worden/ om rys te coopen ende besteck te maecken waerop tselve bestelt zal moghen worden ende voorts alle preparatie te maecklen dat tselve metten eersten bequaemen tyde gevoordert werde/
Op den Ven Meye XVcdrieentnegentich
Idem en over "de berchinghe" van schepen enz.
Alzoe eertijts geres. is teynden tSlaeck van Sint Jooslant een hooft te leggen tot divertie van de stroom van tJoncker Fransche Gat naer ende voorbij dess stadt ende dat zedert opgecommen is dat die van Middelb. tot berchinge van schepen een docke bestelt hebben die alreede gedolven wort/ Soe is dienaengaende geproponeert by de burchmrs ende in deliberatie geleyt off men tvoorgeroerde hooft van desen somer voorderen ende maecken/ off dat men in plaetse van dyen aende Oostzyde off westzyde vander stadt eenige delvinghe doen zal tot berchinge van groote schepe/ Ende daerop gedelib.zynde /mitsgaders gehoort trapport van collegie die tSlaeck ende tIncommen van dyen aende Oostzyde van de stadt ende voorts aende westzyde van der stadt ende bysonder bij ende ontrent de plaete diemen noempt de Wolzaeck alle de diepten ende ondiepten gevisiteert hebben/hebben die van W+R goetgevonden ende geresolveert enz. mitsdesen dat men mettet voorgeroerde hooft te maecken voorts vaeren zal metten eersten al volgens de resolutie daervan zynde/
Op den VIIen Meye 1593
Op de req. van Andries Zeghers schoenmaecker contra Abraham Dirricxsz als eygenaer van thuys den Diamant/ ende den veuchden(voogden) vande weesen van Barbele Gerarts respectivel(ick) express. geresolveert enz. by W+R dat men die zaecke voorts met rechte zal laten slyten naer een yeders gerechticheyt.
Op de req. by Jan Heyndricxz backer gedeputeert is den voorss J.H. om redenen ende zekere consideratien daertoe dienende ende wel overleyt zynde by W+R geconsenteert ende gegunt dat hy de vier ponden in zyne requeste geroert ende in stadtbeurse ? wesende zal mogen genieten ende ontfanghen / Ordonn. derhalven den Tres. dess stadt de zelve IIII ponden aende voorss suppl. te betaelen ende zal henl. in rek. geleden worden mits dese naer quitancie overbringende daert behoort/
Op de req. van de schiptimmerluyden zyn de Bailliu een van de Burchmrs. Claes Aelbrechtsz schepen mitsgaders den secretaris gecomm, om mette suppl. op hun versouck te commen in communicatie ende daernaer rapport te doene/
Onderzoek naar de bekwaamheid van de ballasters
Op de req. van weghen de ballasters gedaen is alvooren daerop resolutie te nemen geres. dat alle ballasters gevisiteert zullen worden off sy bequaem zyn tot ballasten dan nyet/ om geweten ende gezien te worden offer eenige zullen(zijn) diemen herroost te worden oft nyet/ om van alls rapport te doene ende daernaer geordonneert te worden naer behooren/
Pieter Claysz "rouper" vant schippersgilde
Op de req. van deken ende beleeders van tschippersgilde voor Pieter Claysz arbeyder gepresenteert om rouper te wesen in plaetse van Corn. Marinusz overleden/ hebben die vam W+R den voorss. P. C. tvoorss rouperschap by provisie gecontenteert ende gegonnen ende gonnen mitsdesen mits dat deselve Pieter Claysz gehouden zal zyn de Oostpoorte tallen tyden van alle vuylicheyt schoone te houden ende maecken zonder contradictie/ alles by provisie ende tot wederzeggen/
O.a. over het probleem van te diep(zwaar) laden van de schepen
Alzoe verscheydelick by deken ende beleeders van tschippersambacht deser stadt Arnemuyden aen Burchmrs./ Schepenen ende Raiden der zelver stadt zoe by req. als mondelinghe aengedient is geweest/ dat ten respecte van de ladinghe van schepen ende schuytten disordre gepleecht wort in dezelve te overladen buyten alle ordre ende nijettegenstaende bij de ordonnantie den voorss ambochte eertijts gegeven ende verleent express. verboden is dat nymant van de gildebroeders en zoude vermogen te laden zyn schip met coopmansgoet het derde boort in het welck nyet alleene zoude commen te strecken tot nadeel van den gemeenen schippers ende schuytluyden maer oock tot merckelick schade ende verliesse van de goede coopluyden/ Ende dat daerinne nootelick dient voorzien te wesen tot versekerheyt van eenygelick ende merckelick om daerinne te conformeren met andere omliggende steden die daer inne alrede ordre gestelt ende voorzien hebben/ Soe hebben B+S+R voorn. om daer inne te remedieren zoeveel mogel(ick) ..zy geordonn, ende gestatueert enz. tnaervolgende
Maatregelen tegen het te "diep" laden
Inden eersten dat gheen schepen tzy vrye oft onvrye alhier binnen deser stadt ende Iurisdictie van dien ladende en zullen mogen dieper laden dan achtervolgende de ysere mate van stadtsweghe daertoe geordonneert te weten vijff duymen onder de onderste van het berchout/ ende dat die schuytten nyet dieper en zullen mogen laden dan op twee duymen ende een halff onder haer berchout/ oock achtervolgende de ysere mate daervan zynde/
Ten waere vletters incommende oft vuytvaerende de welcke zullen mogen laden zoe veel zij stouwen moghen met besloten denne(opslagplaats)/
N.B. Zie barghout: barghouten zijn de grote houten zomen die langs-scheeps in de scheepszijde staan enz. Benaming van zekere houten aan de buitenhuid tegen de kimmen van het schip: wellicht een samenstelling met bergen in de zin van bewaren/beschermen/
Item dat alle schuyten vaerende op haer beurte oft nyet van alle stroomen ofte havenen zullen twee schuytten deelen tegens een schip soe van coopmansgoederen als van loopende vrachten oft veertye.
Numerus fixus m.b.t. het aantal pleyten(vrachtschepen)
Item dat voortaen gheen schippers pleyten (= benaming van een vrachtschip) voerende int voorss schippersambacht meer en zullen mogen incommen oft vry worden ende dat dier tegenwoordelick in zyn ende pleijten voeren/ dezelve pleyten zullen mogen voeren tot dat die affgekeurt worden zonder andere pleijten meer te mogen roepen dan van andere schepen hen te voorzien naer heurl. gelegentheyt/ Ende dit alles by provisie oft tot anders naer gelegentheyt van tyde ende zaecke geordonn. zal worden/ Actum ten rade der stadt Arnemuyden voorss op den VIIen meye XVcdrieentnegentyich----
Op den XXVIen Meye 1593
Geen loonsverhoging voor de ballasters toegestaan
Op de Req. van deken en beleeders van t schippersgilde versouckende vermeerderinghe van tloon voor de gemeene ballasters/ Ende daerop gelet ende gedelibereert zynde naer behooren hebben die van W+R geres. te persisteren by tloon daertoe van oudts volgens dordonnantie daervan zynde gestelt// ende dat zyl. in hen versouck zullen hebben patientie/
Geen "dobbelinghe"(het lot werpen) bij het vletten van groff zout toegestaan en ook niet "op dobbelinghe" laden van het witte zout. "by beurte laden" was eerlijker
Op andere Req. van de bovengen. deken ende beleeders vant schippersgilde versouckende tvletten van groff sout onder de keeten op dobbelinghe tusschen de gemeene gildebrs. voortaen te doene ende voorts alle twit ? op dobbelinghe te laden dat by vremde coopluyden gecocht ende vervoert wort ende daerop gedelib. zynde is henl.versouck by W+R mits desen affgeslagen ende daer beneffens verclaert dat die best dient voor een andere geemployeert zal worden/
Achterstalligheid bij het betalen van de pacht van derve van den docke.
Op de Req. van Corn Cornelisz in de Roode Leeu is by W+R geres. enz. dat hy de verschenen(vervallen/betaalbare ?) pachten van derve van de docke in zyn req. gementionneert zal betaelen ende beroerende den voorderen tyt van zynen pacht zal de suppl. hen addresseren aende tresoriers om dien aengaende te handelen ende accorderen ten besten doenel(ick) zynde/
Problemen met de stadstimmerman
Op de Prop. gedaen beroerende Adriaen Gerartsz stadtstimmerman van dat de stadt alse wat te doene oft timmeren heeft van hen noch zyn knechts nyet gedient en wort/ maer achter aen moet loopen ende nyet gedient en wort dan in tyde van stormen ende in corte daghen als hy nyet te doene en heeft hebben die van W+R Res.+ Ord. den voorss Adriaen Gerartsz eerstdaechs aen te zeggen om de stadt promptel(ick) ende terstont te dienen/ als dee Tres. spreecke of indien hy zulcx nyet en begeert te doene denzelven aff te dancken ende alsdan met Dane den Timmerman te spreken ende handelen om hem aen te nemen/ ende zulcx met hem te handelen dat de stadt gedient wort alse spreect/
Verboden te breeuwen in de "nyeuwe" haven
Op de prop. gedaen beroerende dordonnantie op t liggerschap van de groote schepen in de nyeuwe haven gemaect ende gepubliceert den XIXen oct. 1591 ende merckelick opt poinct daerby expressel(ick) verboden is in de voorss nyeuwe haven nyet te mogen breeuwen op de boete van 25 gulden contrarie welcke onlancx eenige schepen zoe by toelatinghe als sonder toelatinghe in de voorss haven gebreeuwt hebben/ Is by W+R geordonneert ende expresselick geresolveert dat men voortaen inde voorss nyeuwe haven nyet en zal moghe breeuwen op de boete by de voorss ordonn. gestelt tot welcke fyne de voorss ordonn. vernyeuwt ende eerstdaechs andermael gepubliceert zal worden/ daertoe voorts geres. ende verstaen is dat by nyemande van collegie noch by den bailliu tottet voorss breeuwen eenich consent gegeven zal mogen worden op pene van zelfs de boete te betaelen ende dat zoe wie daeraff yet heeft te versoucken tzelve aen volle collegie van W+R gedaen zal moeten worden/
Poging tot redres(terugkrijgen) van tloopende veer op Dordt
Op de prop. gedaen opt redres van tloopende veer alhier/ is by W+R geres. dat by deken ende beleeders van tschippersgilde in presentie van de overdeken eenige middelen by gescrifte gestelt zullen worden waerdeure men meent tvoorss veer alhier weder te crijgen/ Om geordonneert te worden naer behooren/
Op den XXIXen Meye 1593
Arnemuiden "loopplaetse" tot opneminghe van een vendel soldaten
Op den brieff by die van de Raide gescreven beroerende den Capiteyn Rijcke/ om alhier zijn loopplaetse te hebben tot opnemynghe van een vendel daertoe de voorss Capiteyn van de Staten van Zeelt comm. hadde inhoudende de voorss brieff ordonn. ende bevel om de soldaten van de voorss Capiteyn van logyse te doen accomoderen/ Ende daerop gedelibereert zynde is by W+R Res, dat zoe de voorss soldaten hen zelve nyet en conne doen accomoderen dat men se van stadtsweghe zal doen accomoderen ende forieren naer ouder costume mits dat men van stadtsweghe de servicie voorderen ende ontfanghen ende vuytdeelen zal naer costume/ zynde tot dien fyne tot foriers gecomm. en worden gecomm. mits desen Jan Jacobsz ende Pieter Aelbrechtsz van de Graft om daer in te doen naer behooren ende gel(icke) voorgaende foriers gedaen hebben.
Forier= fourier. onderofficier of ambtenaar die belast was met de zorg voor liggers, slaapplaatsen, onderdak.
Op den IIIIen Juny 1593
Ballasters weigerachtig om te werken tegen het oude loon
Op het aengeven by de Burchmrs. gedaen van dat de ballasters in weijgeringhe zyn de groote schepen te ballasten op toude loon daertoe staende/ ende dat de zelve ballasters poogen de vermeerderinghe van hen loon dat zyl. pretenderen met oproericheyt ende metten schippers ongedient te laeten moetwillichlick in te draghen/ Ende daerop ....zeer quade consequentie daervuyt te volgen gelet zynde>>> van W+RR Res. ende express. mitsdesen dat den ballasters wiens beurte(n) het is/ tegenwoordel(ick) te vaeren ende by onmogelicheyt van dienen de naervolgende beurten oft ballasters by den Bailliu ende Burchmrs. van stadtsweghe wel scherpel(ick) belast zal worden terstont te gaen ballasten ende den grootschippers te gerieven op het oude loon daertoe staende/ alles op gehoorsaemheyt van de stadt ende op pene van te verbeuren hen poorterschap/ met zulcke verstande dat indien zyl. noch wederspannich ende ongehoorsaem blyven/ tegen zulcke ongehoorsaeme scherpel(ick) zonder eenich vuytstel rechtel(ick) geprocedeert zal worde als naer behooren indien zy ongehoorsaem blyven.
Op den laeste Juny 1593
Over tnyeuwe hooft opt Jonker Fransche Gat. Zelfs "de muiren vander hoo(f)tkercke(van Nyeuwerkercke) affbreecken.. om die steenen..naer thooft gevoert te worden. Armoe troef !!!
Op de prop. by de Burchmrs. gedaen hoe tnyeuwe hooft opt Jonker Fransche Gat geleyt bequamel(ick) gezwaert ende waer die materialen gehaelt zouden worden/ is by W+R Res. dat men de muiren vander hootkercke zal affbreecken ende die steenen doen bringen met wagenen aen twater om naer thooft gevoert te worden/ Ende om tselve tot minste coste te geschieden zullen alle de lantsaten ende die in wagenaersgilde zyn zal doen ryden by beurte oft anders zoet(zo het) best wesen zal/
Louys Baston >>tofficie van contreleurder
Op de requeste by Louys Baston gepresenteert om tofficie van tcontreleurderschap te hebben in plaetse van Hugo Spierinck de Jonghe hebben die van Wet en Raedt den voorss Loys tvoors.officie vergunt enz. ... onder gaige daertoe staende ende voorts onder zulcken ordonnantie als daerop alreede gemaect is ende noch gemaect zal mogen worden mits doende den eedt naer generaele costume/ Alles by provisie/
Verhoging van "gaige" voor Bouwen Jansz. excysenaer
Op de req. by Bouwen Jansz. om vermeerderinghe van gaige gepresenteert is den zelven toegeleyt ende leggen toe mits desen de somme van tweehondert gulden siaers in plaetse van XXV pond welcke tweehondert gulden ingaen zullen den eersten augusti drieentnegentich commende/ dies wort verstaen dat de suppl. in den ontfanck ende bedieninghe van de(r) armen goederen zal continueren sonder salaris gel(icke) hy tot noch toe gedaen heeft en dit alles by provisie ende tot wederzeggen.
Een "cleermaecker" mag grosso modo tegelijk geen lakenwinkel hebben
Op de Req. by deken ende beleeders vant cleermaeckers ambacht andermael gepresenteert.... mitsdesen dat soe wye van de ambachte voortaen een lakenwinkel ende tborgmaecke ? samen opset oft tegenwoordigh opgeset heeft gheenderande cleeren en zal mogen maecke daermede (men) mate aff neempt vuytgesondert alleenl(ick) neercoussens ???(onderkousen??) Ende by provisie.
Op den Ven Jully 1593 pnt beyde de Burchmrs Ardriaen Soeteman van Hamerste(e) Pieter Symonsz. Jan Jacobsz Pieter Aelbrechtsz Graft schepenen Jan de Leeu Bouwen Jansz. Jan Spierinck Hartman Michielsz Coster Claes Zael doude Raiden.
Prins Maurits "congratuleren" m.b.t. zijn "victorien" met de heimelijke bedoeling recommandatie te verwerven t.o.v. de Staten van Zeeland t.a.v. de fortificatien ?
Ook over het redres (herstel) van het veer op Dordrecht.
Prop/.. is het raetsaem" eenighe gecomm. aen zyne Excie te zeynden om de zelve te salueren ende van Zyne victorien te congratuleren ende voorts brieven van recommandatie te verwerven aende Staten van Zeelt tot voorderinghe van de wat ? te vercrygen totte fortificatie ende anders daeren ? van stadtsweghe req. gepresenteert zyn/Item offmen yemande comm. zal om met die van Dort te spreken ende comm. opt redres (herstel) alhier is by W+R geres. dat men voor alssnoch nyemand aen zyn Exc. zal zeynden/ alzoe de zelve van Berch vertrocken ende men nyet en weet waer hy zekerl(ick) is tot datmen zal weten waer Zyne Excie zal wesen gestelt om gesollicitteert ende aengesproecken te worden/ Itemdat men aen die van Dort eerst cryven zal/omte weten heurl(ieder) intentie off se bereyt zyn dien aengaende te handelen dan nyet/
Over "tconchiergeschap" van het stadhuis
Op de Req. van Maycke Leyns gepresenteert om eenige gaige toe hebben ten respecte van tconcherscheschap dwelck zy is bedienende / zyn beyde de Burchmrs. ende Tres. by W+R gecomm. om mette suppl. te comme in comm. ende zelve eenge gratuiteyt toe te leggen zoo als henl(ieden) in discretie ende naer gelegentheyt ende verdienste der suppl. goetduncken zal//
Op den VIIden Augusti 1593
Op de Prop. by Burchmrs.... hoe in de toecommende jaermarct zoo ten respecte van de wachte monsteringhe ende anders gehandelt ende gedaen zal worden is by W+_R Res, .... wacht +monsteringhe naer ouder Costume.
Niemand zal "eenige loterie" mogen opzetten
Req. by Corijnn? Rochusz. gepres. .... voor dese tyt nyemant toelaeten en zal eenige loterie op te setten/ dan zoe wanneer yemant zulcx toegelaeten wort dat hen(m) tselve van gel(icke) toegelaeten zal worden.//
Ballasters krijgen nu "thien stuvers van den laste"
Op de Req. by deken ende beleeders van tschippersgilde voor de gemeene ballasters gepresenteert om vermeerderinghe van loon van het ballasten te hebben is by W+R geres. +geconsenteert ende toegelaeten by provisie ende tot wederzegghe dat de voorss gemeene ballasters voortaen van ball. genieten zullen thien stuvers van den laste!
Over "tredres van tveer op Dort"
Beyde burchmrs. Bailliu +Pens. by W+_R gecomm. om met deken ende beleeders van tschippersgilde te commen in comm. opt redres van tveer op Dort ende daervan rapport te doene omtselve gehoort ende .... yemand naer dort gecomm. zoe naer gelegentheyt bevondenb zal worden te BEHOOREN//
Over "tbierstal":evenveel "zwaere dan cleeyne"bieren.Liever "meer cleeyne".
N.B. Zwaar bier was duur;door de grote omzet van "cleeyne" bieren, bracht ook de accijns op die bieren meer op.
Prop. tbierstal by verscheyde burgers hier tegenw. gehouden/ by W=R Res. expres.Ord. .... alle de bierstekers in generaele nyet meer zwaere bieren dan cleeyne te weten mueselaer ende zullen mogen opslaen/ dan zullen gehouden zyn precisel(ick) zoe veel cleene bieren als zwaere bieren te bringhen/ wel vermogende meer cleyn biera dan zwaer bier te bringhen/ Op pene zoe yemand contrarie zyn bier brochte van nyet te mogen opslaen. daertoe mits dess den excysenaer ende contreleurder gelast wort gheen bierschepen hen bieren contrarie bringende te laeten opslaen ende voots regardt te nemen ende zoghe te draghen van visitatie van de schepen dat contrarie deser gheen opslachen geschiede/
Er is een vakature van artilleriemeester: zeer nadelig t.a.v. de "defentie" van de stad.
Prop. beroerende dartillerie dess stadt van dat de zelve zeer desolaet is liggende zonder dat daerop behoorl(ick) regard genomen wort deur dyen tegenwoordel(ick) nyemand tofficie van artilleriemeesterschap is bedienende waerdeur oock by nyemant anders naer alle dandre munitie ende provisie vander stadt eenighe toesicht genommen worde/ is by W+R by provisie ende tot datter een artilleriemeester gecommen zal zyn geordonn. dat de Tres. op tvoorgeroerde geschut ende andere munitie van de stadt voortaen regaerdt ende tselve in heurl. bewalt(beheer) nemen zullen alles onder behoorl(icke) Inventaris daerby te maecken in presentie ende met kennisse vande vierschaer die eerstdaechs ten fyne voorss den konstapel(=constabel) den slotel;en (sleutels) afnemen zullen.
?????Verboden langs wallen (die "gemaect moeten worden) te lopen enz.
Opt loopen van westwal ?? lancx de wallen en cingel is by W+R ord. naerder ordonn. ende op meerder voeten gemaect te worden mitsgaders op de beroovinghe(beroving/beschadiging?) ?? vant nyeuwe hooft / dewelck eerstdaechs gepubliceert.//
Op den XVIIen Septembris 1593
Over tredres(herstel) van het veer op Dordt
Op Prop. gedaen op de hand. dier gedaen dient te worden opt redres van tveer van hierop Dort, is by W+R Res. dat alvooren daerop gesproecen ende gehandelt te worden/ den deken van tschippersgilde ontboden ende hem aengeseyt zal worden met zyne beleeders ende andere ouderlinghe oft gildebroeders van den gilde tachternoene voor de gecomm. van der stadt te compareren om aldaer opt redres vant voorss Veer by de voorss gecomm. beneffens henl.eenighe raminghe gemaect te worden/ Om tselve gedaen voorts eenighe vuyt collegie gecomm. te worden om te reysen tot Dordt / ende aldaer met die van Dort opt redres van tvoorss. veer te ramen de beste middelen mogel(ick) zynde.
Op de prop. gedaen beroerende de verhuiringhe van de nyeuwe stadthuyse is geres. dat men de zaecke zal houden in deliberatie tot de naeste vergaringhe//
Mr. Heyndrick Zonnius wil stadtsadvocaet van Middelb. worden
Dat is in strijd met zijn contract om zijn leven lang pensionaris van Arnemuiden te blijven.
Burchmrs. schepenen ende raiden ... gehoort tvertooch by Mr. Heyndrick Zonnius aen henl. gedaen beroerende zyn vertreck ende veranderinghe van domicilie van hier naer Middelb. alwaer hy de stadt als advocaet zoude dienen mitsgaders de redenen by hem tot oorsaecke van zyn vertreck geproponeert/ Ende daertegen gezien tcontract van die van W+R dess stadt anno LXXIX met hem vernyeuwt ende aengegaen/ Ende op alless gedelib. hebbende naer behooren hebben verclaert ende verclaeren mitsdesen de redenen by de cft(aangehaalde?) Sonnius geproponeert insuffisant (onvoldoende) te zyne ende zulcx den zelve Sonnius gheen oorsaecke te hebben/ om te vertrecken ende dat zyl.overzulcx om de gelegentheyt van der stadt ende gemeente derzelver hen(m) gheen consent om te vertrecken en connen oft vermoghen te gheven/ nemaer versoucke zyne dienst te continueren ende de stadt in alder trauwicheyt diene gel(ycke) hy tot nochtoe gedaen heeft/ dies zal hy oock voortaen in alle eerbaerheyt getracteert voor gestaen ende gemainteneert worden naer behooren/
Op den XXVen septembris 1593
Weer over tredres (het herstel/nieuwe dienstregeling op/) vant veer op dordt
Den Bailliu Sijmon Romboutsz ende den pensionaris Sonnius zyn by W+R gecomm. enz. mitsdesen om eerstdaechs te trecken naer Dort ende aldaer met die van de stadt te raemen ende resolveren de beste ende bequaemste middelen dienende tot redres(=herstel in de oude toestand) van tveer van de loopende vrachten van hier op Dort ende van Dort herwaerets ende daerinne alles te doene dat van noode wesen zal/ Ende zoeverre den pensionaris nyet reysen en mach wort den secretaris in zyne plaetse gecomm. mits desen/
Op den Ven Octobris 1593 pnt beyde Burchmrs/ Adriaen Soeteman van Hamerstee/ Pieter Sijmonsz/ Jan Boogaert Claes Aelbrechtsz/ Jan Jacobsz. Adriaen Corn. Huyghensz schepenen/Jan de Leeu, Heyndrick Adriaensz. Bouwen Jansz. Claes Zael Pieter Bonte Raiden.
Idem
Alzoe den Bailliu Symon Romboutsz ende den pensionaris oft secretaris op den XXVen Septembris laestleden gecomm. zyn on van stadtsweghe naer Dort te reijsen om te besoigneren op tredres/ Nieuwe dienstregeling van tveer/ ende dat gebeuren mochte dat de voorss gecomm. in treysen herwaerts oft ghins(t)waerts eenigh ongeluck overquame van gevanghen te worden oft anderssins ? Soe is by W+R geresolveert ende gewillekeurt(goedgevonden) dat ingevalle van eenich ongelucks transoen ende andere oncosten daerop de voorss gecomm. gestelt zouden moghen worden van stadtsweghe opgebrocht ende betaelt zal worden/ Ende dat tot verzekertheyt ende voldoeninghe van dien de boveng. Burchmrs. schepenen ende Raiden van der voorss stadtweghe in tgenerale ende een yeder een van henl. in hen particuliere ende prive naere men ? tot opbringhinge van tvoorss ransoen ende andre oncosten verbonden zullen wesen ende blyven onder verbant ende executie van alle rechten ende Rechteren daervan de voorss gecomm onder der Burchmrs. Signature ende Stadtszeygel acte gegeven zal worden in formet ??/
Op den XIXen Octobris 1593 pnt(present) Steven de Ruyter Jan Adriaensz. van der Bye Burchmrs. enz. enz.
Idem
Hebben den Bailliu Symon Romboutsz ende den secretaris van stadtsweghe in Hollt tot Dort geweest hebbende om te besoigneren / op tredres van tveer van Dort op Arnemuyden ende van Arnemuyden op Dort/ van hen wedervaren rapport gedaen/Ende naer dyen voorgelesen is tgundt by de voorss gecomm. mette heeren van Dort op tredres van tvoorss veer gehandelt ende scriftel(ick) geconcipieert voor goet gehouden ende geadvoyeert ende tzelve mits desen gehouden voor geresolveert ende gearresteert om metten eersten te voorderen ende in treyn gebrocht te worden / Tot welcke fyne by W+R gecomm. zyn de Bailliu/de Burchmrs. ende pensionaris om metten schippersgilde te commen in comm. ende ramen de beste middelen die met henl. gesloten zouden moghen worden ende indien met henl. gheen goede voet genomen can worden/ zullen voorts de beste middelen geraempt worden die tot voorderinghe vant voorss geconcipieert dienen zullen/
Op de Req. van Barthelmeeus Jansz. is geresolveert zy gethoint deken ende beleders van tschippersgilde om daerop te zeggen heurl. belanck ende advuys ? ende tselve aen de Burchmrs over te bringen om daeraff rapport gedaen zynde opt versouck in dese geordonn. te worden naer behooren//
Boete gesteld op overtreding tegen de ordonnantie van tcleermaeckersambocht
Op de Req. van deken ende beleeders van tcleermaeckersamboct hebben die van W+R opt geordonn. van de laesten Juny laestledenden voorss deken ende beleeders vergundt ende geaccordeert op de overtreeders een boete van thien schellingen te verbeuren zoe menichmael als yemant contrarie de voorss ordonnantie gedaen zal hebben ende daerop bekeurt zal zyn/ te converteren gel(icke) dandere boeten van heurl. previlegie alles by provisie.
Over de "ledighe erven buyten deser stadt"
Op de prop/ gedaen beroerende de ledighe erven buyten deser stadt herwaerts van de keeten tzeewaerts gelegen buyten sdycks die geseyt worden aff te spoelen ende heel te vergaen soe verre te zullen vergaen dat den dyck in tlaeste den last van tzeewater zal moeten draghen/ Ende zy daerinne in tyts worde voorzien/ Ende daerop gedelib. zynde hebben die van W+R geres.+geordonn. enz. dat alle deygenaers van de voorss erven by vuytstellinghe van caerte(n)=(publicaties/bekendmakingen) gedachvaert ende geinsinueert zullen worden om binnen zes naestcommende weken de zelve heurl. even te aenveerden beneficieren ende verzekeren naer behooren/ Op pene dat by gebreke van dien teynden de voorss zes weken de vorss erven van deses stadtsweghe als onbeheerde goederen geaenveert gebeneficieert vercocht oft daermede den oirboor gedaan zal worden naer behooren/
Op den XXVIIen Octobris 1593
Weer over tredres vant veer op dordt
Beyde de Burchmrs. ende den pensionaris ende secretaris zyn by W+R gecomm. enz. om eerstdaechs ende tegen vrydaghe naestcommende te ramen/ ende by gescrifte te stellen alzulcke poincten ende ordonn. als tot redres van tveer zullen dienen/om die by W+R gevisiteert gemeerdert gemindert gearresteert te worden/ Ende is voorts geres. dat men van stadtsweghe terstont aen die van Dort schryven zal dat de geconcipieerde articulen by de gecomm. van deze stadt met die van Dort geconcipieert by W+R gearresteert is/
Boete voor een schipper "gebreeuwt inder nyeuwe haven"
Op de Prop. gedaen van dat een schipper hen(m) vervoordert heeft in de nyeuwe haven te breeuwen is by W+R express. geresolveert dat de boete daerby verbeurt precisel(ick) geexecutteert zal worden/
Over de fortificatie van de stad en kwijtschelding van "geschoten'honderste penninghen. Ook over schadeloosstelling bij gevangenneming.
Op de Prop. by den secretaris gedaen van dat hoochnodich is tot voorderinghe van onze requesten overgegeven tot hulpe ende assistentie van onze fortificatie ende tot quydtscheldinghe van zekere geschoten hondertste penninghen dat de steden van Zeelt particulierl(ick) aengesproecken ende henl. gelevert werden copie van de voorss requeste mette behoorl. recommandatie daertoe dienende.
Ende daerop gedelib. zynde hebben die van W+R gecomm. enz. mitsdesen den burchmr. van der Bye ende den pensionaris Sonnius om ten fyne voorss te reysen aen de magistraeten van Z.Zee/Goes/Tholen. Ende den Bailliu ende Hartman Michielsz Coster zyn gecomm. om ten fyne voorss te gaen aen die van der isteren?/ ende de Burchmr. Ruyter ende den Secretaris zyn gecomm. om tot Vlissinghe ende tot Middelb.te gaene/ Ende ten respecte van der ghenen buyten slants gecomm. zynde / is by W+R in tgenerale ende oock in tparticuliere naer ouder costume geresolveert dat in gevalle van eenich ongeluck van gevanghen te worden >>>> schadeloosstelling.
"Nyeuwicheyt van die van Vlissingen" m.b.t. het betalen van tol van schepen liggende voor Welsingher haven.
Op de prop. by de burchmrs. gedaen beroerende de nyeuwicheyt die die van Vlissinghen pooghen weder in treyn te bringhen beroerende de betalinghe van thol van de schepen liggende voor Welsingher haven/
Ende gedelib. zynde wat daer in gedaen dient zyn beyde de burchmrs. gecomm om eerstdaechs ter Vlissinghe te gaen ende met die van Vlissinghe te spreken ende heurl. intentie te hooren/
Op den Xen Novembris 1593
Breeuwen toch in de "nyeuwe" haven toegestaan als men maar betaalt..
Op de prop. ende vraghe gedaen off men nyettegenstaende dordonn. oft verbot van dat gheen schepen in de nyeuwe haven en mogen breeuwen nyet raedtsaem ende voor de stadt oirboorlicxst tbreeuwen in de voorss haven toe te laeten/ Ende daerop gedelib. zynde is by W+R goetgevonden ende voor dese tyt ende gelegendheyt toegelaten datmen in de voorss haven voortaen zal mogen breeuwen mits dat de schepen van hondert last ende daerover tot stadtsbehouve betaelen zullen acht gulden ende de schepen onder de hondert lasten betaelen zullen zes gulden/
Een studiebeurs voor Samuel de zoon van Mr. Hubrecht Fransz (voormalig Dienaar des Goddelijken Woords) en diens weduwe
Op de req. van Hans van der Haghe als getraudt hebbende de weduwe van Mr Hubrecht Fransz aen W+R gedaen versouckende voor Samuel des voorss Mr. Hubrecht sone assistentie tot voorderinghe van desselfs Samuels begonste studien/ Ende daerop gedelib. zynde hebben die van W+R den voorss Samuel zoe langhe hy hen(m) wel draghen en zyn studien neerstel(ick) voorderen ende continueren zal toegeleyt ende leggen toe mitsdesen de somme van vyftich gulden iarl(icks) ingaende van der eerste january 1594 naestcommende/ Ende om de stadt daervan te ontlasten indient mogel. wezen zal/ is geres. dat men aen de Gecomm. Raede eerstdaechs zal vervolgen ende solliciteren om zoe veel van henl. inplaetse van de voorss 50 gulden ende voor zoe veel Jaere te vercrygen als moigel wesen zal/
Loonsverhoging van 3 stuivers den laste voor het turffdraghen
Wat "soutschieten" betreft: alleen leden van tgilde(arbeiders werkende aan de zoutketen) komen daarvoor in aanmerking en niet de gewone arbeiders die "lancxs de straete wercken"
Op darticulen van deken ende beleeders van Sint Janszgilde dess Stadt Arnemuyden overgegeven om te hebben vermeerderinghe van tloon opt turffdraghe ende voorts om te mogen wercken int soutschieten van de groote schepen ende daertoe dobbelinghe te hebben ende daerop gedel. zynde hebben B+S by provisie ende tot wederzeggen toegelaeten ende geordonn. ten respecte van tloon van den turffdraghen dat zyl. op elcke drachte volge huerl. ordonn. zullen mogen heeschen ende genieten drie stuvers meer van den laste dan by dezelve ordonnantie gestelt ende toegelaeten is/ ordonnerende voorts ten respecte van soutschieten dat de grootschippers oft heurl. weerden vermogen zullen te nemen de liggers van de schepen alhier in de haven aen de hoofden op slyck(Slaeck?) ende tussche Middelb. hooft ende dese stadt liggende/ Ende zoe daer meer volcx van doene is/zullen de schippers oft heurl. weerden gehouden zyn te nemen zulcken ende zoeveel aerbeyders vuyt tgilde als henl.goetduncken ende van doen hebben zullen zonder te derven laeten/dobbelen/ordonneren interdiceren voorts dat gheen liggers van de schepen te Welsinghe ende over gheen side de Middelburchse haven oft oock tot in ? Zeelt liggende ende oock gheen vremde persoonen alhier wonende oft thuijs liggende ende gheen liggers zynde voortaen alhier zullen mogen soutschieten/nemaer dat henl. tselve by de voorss deken ende beleeders belet zal moghen worden//
Op den IIIIen decembris 1593
Weer over de "nyeuwicheyt" van het tolheffen van die van Vlissingen
Verbod voor Mr. Hans Goetiaer "buyten der tafele" bier (extra) te tappen en te rekenen. Oneerlijke concurrentie!!
Op de prop. gedaen beroerende de nyeuwicheyt by die van Vlissinghen onlancx aengewent is by W+R geres. dat men noch eens aen die van Vlissinghen zal scryven om te weeten off se in comm. willen commen dan nyet.
op de req.van Mr. Hans Goetiaer is geres. ende toegelaten dat hy zyn weertschap zal mogen opereren ende plegen ende zulcx zulcken bieren opleggen als andere weerden binnen deser stadt tot behouff van heurl. tafelen(tafel=eettafel: daarop worden geplaatst spijs +drank en daer zit men aen: kan door het inschuiven van losse "bladen" verlengd Worden) doende zyn.
Dies wort hen verboden buyten der tafele gheen bier extra ordinaerl(ick) te mogen tappen ende rekenen./ Op de penen ende boeten daertoe staende/
Op den XVIIen Decembris 1593
Die van Vlissinghen lokken incidenten uit m.b.t. "verthollen voor de Welsingher haven"
Op de prop. gedaen van dat die van Vlissinghe als ghisteren twee schepen opt Vlacke liggende ende by Welssinge van anckere gecommen zynde(de zeylen van de masten te haelen om den pretentie van dat die voorss. van Vlissinghen pretenderen dat de voorss. schepen aldaer moeten commen verthollen ende verlicenten/ Ende daerop gedelib. zynde is by W+R goet ende noodich bevonden ende geres. datmen de voorss. schippers daaerin voorstaen zal ende datmen des stadts ende allen schippers ende burgers vryden ende gerechticheyt zal zien te bewaeren ende confe(i)rmeren zoe veel mogel. is ende tot dyen eynde met alle de schippers tot Middelb.? tzal gaen om aen die van den Raedt de zaecke te verthoonen ende te bezien wat ordre by de vorss. van den Raedt gestelt zal worden zynde daertoe gecomm. den Burchmr. Ruyter Claes Aelbrechtsz. schepen ende den pensionaris metten secretaris die van hen wedervaeren zullen rapport doen om tselve gehoort voort gedelib. te worden watter voorder zal dienen gedaen te worden/
Op den XXI en Decembris 1593
Fouriers benoemd om de Compagnie van Capiteyn Berchen? te ontvangen en fourieren
Op de brieven van die van de Raide daervan gelast wort de Compaignie van Capiteyn Berchen ? binnen dess stadt te ontfanghen om garnisoen te houden is by W+R geres. dat men de voorss comp. zal ontfanghen ende forieren zynde mits desen tot nieyuwe foriers gecomm. Pieter Symons ende Jan Boogaert onder de ordonn. ende salaris van oudts daertoe staende//
Op den XXIXen Decembris 1593
Oppositie tegen het "verthollen van die van Vlissinghen by de beste middele"
Op de prop. aen W+R gedaen beroerende de nijeuwicheyt by die van Vlissingen onlancx aende schepen aende Welsinger haven opwaerder naer tVlacke geanckert liggende aengerecht om de zelve schepen tot Vlissinghen te commen doen verthollen ende verlicenten/ Ende gevraecht oft daertegen gedaen ende geopponneert zal worden voor zoe veel de stadtborghers ende ionwoomders van dyen metten grootschippers daervan gepreiudiceert zyn oft dat ment zal laeten driven is by W+R geres. ende goet ende noodich bevonden dat men de zaecke by der hant nemen ende tegen die van Vlissinghen opposeren zal byde beste middele ende ten minsten coste mogel. zynde/ Ende daerop een middel voortgewent zynde by den pensionaris deser stadt/van dat om de stadt te blyven in haere possessie tot minste coste een mandement van maintenue verworven ende die zaecke,in proces gebrocht zoude mogen worden ende daerop gedelib. zynde hebben die van W=R geres.datmen metten eersten de voors. maintenue te verwerven ende voorts de zaeck in Hollt mette stadtsadvocaten te consuleren hebben die van W+R gecomm. enz. mits desen Barthelomeus Cannoye / om eerstdaechs tsynder ? gelegentheyt te reysen ? onder zulcke commissie ende verzekertheyt voor ransoen ende andere oncosten ende opgemaect ? als andre voorgaende comm. gereyst hebben daervan geres, is den voorss secretaris onder stadtszegel ende signature van de Burchmrs. behoorl. acte ende bescheet gelevert te worden/
Op den laesten Dec.1593
Grote emotie over het vertrek van Mr. Zonnius vanwege zijn grote verdiensten en zijn "levenslange" verbintenis aan de stad Arnemuiden.
Regelingen die zijn afscheid mogelijk maken zonder dat de stad er schade door lijdt.
Naerdien Mr. Heyndrick Zonnius als eergisteren op zyn vertrecke ende verlatinghe zyns dienst aen W+R propositie gedaen ende de stadt van alles hoochlick bedanct heeft ende dat tzelve op heden in delib.geleyt is wat daerinne gedaen ofte gelaeten dient te worden oft den voorss Sonnius voor antwoordt gegeven zoude mogen worden/zoe hebbe die van W+R naerdyen zyl. gelet ende gediscorreert ?(gediscoureert ?) hebben gehadt goetgevonden ende geresolveert datmen tot zyn vertreck ende affdankinge zyns dienst verstaen ende consenteren mits dat hy ten respecte van tverbant aende stadt zyn leven lanck onder redel(ick) loon de stadt als advocaat te dienen raiden ende adviseren in alles ende tegen een yegel(ick) daert van noode wesen ende de stadr hem zal willen emploijeren/ Sonder zyn leven lanck tegen de stadt daerse heesscherse oft verweerersse is ??(eiseres of verweerster ??) te mogen dienen adviseren ende raiden in eeniger manieren/ Item dat hy onder eedt ende trauwe ge(be)loven zal alle de stadtszaecken previlegien ende andere gelegentheden secreet te houde ende aen nyemandt te openbaeren in eeniger manieren/Item dat hy wel ende ter goeder trauwe gehouden zal zyn over te leveren de stadtsbrieven privilegien scrifturen requesten oft de minuten oft copien van dyen ende in tgeneraele alle de stadtspampieren onder hem wesende zonder eenighe oft de dobbele (copie) te moghen behouden mitsgaders dat hy tzynder(als) gelegentheyt eyst leveren zal extract autentyck met die van Middelb. aengegaen van tpoinct daer by hy secht besproecken te hebben de voorss. van Middelb.teghens dese stadt nyet te dienen tot gheenen daghen.
Alle dwelcke gedaen zynde tot een redel(ick) affscheyt met hem verstaen ende voorts gedelib. ende geres. zal worden wat jaerl. pensioen hem als stadtsadvocaat toegeleyt zal worden/ Ende naer dyen alle tvoorgeroerde den voorss Mr. Heyndrick by consente van collegie aengenomen te stellen de middelen van zyn affscheyt by geschrifte daerby tvoorss. collegie van W+R zyn contentement zal hebben/Daermede voor desen tyt gescheyden is---
Op den XVIIen January 1594 pnt. beyde de Burchmrs./ Adriaen Soeteman van Hamerstee Pieter Symonsz/ Claes Aelbrechtsz Jan Bogaert Jan Jacobsz Adriaen Corn. Huyghensz Pieter Aelbrechtsz. Schepene. Jan de Leeu Heyndrick Adriaesz Bouwen Jansz Jan Spierinck Claes Zael doude Pieter Bonte Raden.
Verpachting van "stadtsparticlen": wintmolen vendumeesterschap enz.
Op de prop. gedaen beroerende de verpachtinghe van stadtsparticlen als wintmolen vendumeesterschap (veilingmeesterschap) crygierderschap(het ambt van stadsomroeper) ende diergel(icke) die voor den toecommende Jaer moet geschieden als teynden dese maent alle de pachten expirerende ende daerop gedelib. zynde is by W+R geres. dat men de verpachtinghe doen zal naer ouder costumen mits dat tvendumeesterschap ende crygierderschap voor twee Jaeren verpacht zullen worden ende dat de wintmolen voor eenen Jaer openbaerl(ick) verhuert zal worden zonder meer aen nymanden overgelaeten te worden.
Ende opt vermaen ten desen gedaen datter tot gerieff ende dienste van de gemeente wel een nijeuwe molen zoude dienen/ zyn de tresoriers by W+R gecomm. om op tmaecke van eenen nyeuwe molen een besteck te maecke ende voorts mette muellemaeckers te spreken ende communiceren opt loon ende betalinghe van dyen zoe naer als mogel(ick) wesen zal/ Om van alss rapport te doene ende alsdan daerop reres. te worden naer behooren/
Over de middelen tot betaling van "delvinghe van de haven":
Verhoging van accijns op bieren en wynen enz.
Op de prop. gedaen beroerende de nootel(icke) wercke van delvinghe van de haven tot voordeel van de stadt wel zoude dienen gemaect te worden ende gedelib. waer de middel daertoe gevonden zoude moghen worden zyn by W+R de brs. ende Tres. metten excysenaer gecomm. om eens te ramen ende overslaen wat tot laste van de bieren wynen terwe ende anders gestelt zoude mogen worden ende daeraff rapport te doene om tselve gehoort daerop geresolveert te worden/
Op den XXIXen January 1594
De Frans schoolmeester moet zich houden aan zijn contract
Op de Req. van Janos van der Beke Frans schoolmr is by B+S etc ? verstaen dat hy gehouden zal zyn schole te continueren volgens den contracte daerop hy aengenomen is/ ende zoe hy eenighe oorsaecke heeft om te vertrecken zal tselve mogen aendienen om zoot mogel(ick) is daerin voorzien te worden/
Over de huur van "de nyeuwe stadthuyse"
Op de prop. gedaen beroerende de nyeuwe stadthuyse om die op nyeuws te huiren volgens de communicatie van de Burchmrs. met Robrecht Aernouts gehouden ende gerapporteert zijnde/ datter by de burchmrs in de voorss comm. aen de voorss Robrecht Aernoutsz geboden is vyvenveertich ponden grooten Vls voor den tyt van zeven jaeren ende onder zulcke andere bespreecke als de voorgaende zeven Jaeren gehuirt zyn geweest/ Ende daerop gedelib. zynde is by W+R geres./ dat zoe de voorss Albrecht Aernoutsz oft Jan Spierinck in zyne naeme de huysse in huiere wil laeten voor de gepreeerde ? XLV ponden Vls dat men de huire zal aenveerden/ ende dat zulcx aenden voorss Jan Spierinc aengeseyt zal worden ende indien hy se voor de voorss somme nyet en wil laeten/ dat men de huyssen nyet huiren maer dat de stadt haer met haer huys zal behelpen/ Ende de voorss Jan Spierinck ten desen present zynde ende hem tgundt voorss voorgehouden zynde/ heeft verclaert dat de huysen voor de voorss XLV ponden nyet te huiren en zyn.
De Dienaeren des Goddelycken Woords worden "toegeleyt' vyftich gulden
Op de req. by de dienaeren des Woords aen collegie gepres./ hebben B+S ende R vuyt zekere oorsaecke ende redenen henl. daertoe moverende de voorss ministers over den Jaere drieentnegentich toegeleyt de somme van vyftich gulden die den Tres. by desen aende voorss ministers geordonn. wort te betaelen ende zal in stadtsrekeninghe geleden worden mits dest ? ende quitancie overbringende/
Op den XIIen febr. 1594
Schoolmeester Janos van der Beecke mag wonen in "de groote Sterre"
Op de Req. van Janos van der Beecke schoolmr. aen W+R gepres./ is by W+R geres. ende den voorss schoolmr. gepres. ? tot woninghe thuys de groote Sterre in plaetse van zyn gaige van X ponden sch. Vls mitsgaders vrydom van excyse blyvende voorts tcontract metten suppl. in zyn aennemynghe aengegaen in zyn geheel/
Op de req. van Jan van Welden muelenaer zyn de Tres. gecomm. om metten suppl. op zyn versouck van atterminatie(atterminer= beeindigen:beeindiging) in presentie van zyne borgen ? te accorderen zoe naer als doenel(ick) wesen zal/
Op den XIXen Maerte 1594. Zie presentielijst boven.
Over "de verkiesinghe van de nyeuwe Wet" en een eventuele missive enz naar zijne Excellentie Prins Maurits
Op de vraghe by de Burchmrs gedaen offmen den Bailliu naer ouder costume(n) naer Zijn Excie zal zeynden mette missive van de verkiesinghe van de nyeuwe Wet dan nyet/ Ende daerop gedelibereert zynde/ hebben die van W+R/ den voorss Bailliu gecomm. enz. mitsdesen om eerstdaechs mette voorss missive naer Zijne Excie te reysen ende een stadtbode mede te nemen mitsdat hem aengeseyt zal worden nyeuwers te trecken daer perickel zoude mogen wesen/ zal myn heere den Bailliu den stadtbode moghen voortseynden/ Ende om nyettemin den voorss Bailliu ende stadtbode te verzekeren ende indemne(schadeloos) te houden van ransoen ende andere oncoste daere zyl(ieden) zouden mogen gestelt worden ingevalle van eenich ongeluck dess Godt verhoedeende henl. soude moghen overcommen nyettegenstaende alle goede voorzichticheyt dier zoude moghen gepleecht worden/ hebben die van W+R verstaen ende gewillekuert(goedgevonden) enz. mitsdess dat zyl. in gevalle van ongeluck van stdtsweghe gelost ende van als indemne enz.
Op den XXVIen meerte 1594
Visitatie van schepen "vuyt viande lande" enz.
Kosten worden doorberekend.
Op de prop. by de Burchmrs gedaen van dat hier dagel(ics) veele schepen vuyt viande landen onder dexel van coophandel arriveeren waerdeur nyet dan alle perickel ende Invasie oft subite overvallinge ende noodich bevonden zynde om daer in te voorzien/ hebben die van W+R geres. ende geordonn. dat voortaen gheenderande schepen vuyt vianden lant commende tzy vremde oft Inlantsch aende hoofden oft in de haven zullen moghen commen voor alvooren de zelve gevisiteert zullen wesen by den ghenen daertoe gecomm. of te committeren / Ende dat de zelve schepen oft schippers voor dezelve visitatie betalen zullen moeten eenen gulden te distribueren de drie deelen voor de gecomm. ent vierde deel voor de armen/ met expressie ende gebot dat zoe wie zonder gevisiteert te zyne aende hoofden oft in de haven commende verbeuren zullen vyftich gulden te distribueren in drieen deen derde deel voor de armen twee derde voor de officier ende tlaeste derde voor den ghene die deerste kennisse daervan zal hebben( ende voorts op correctie van der stadt/ dies wort opgeleyt boete ende correctie/ verboden de voorss gecommitteerden in t doen van de voorss visitatie oft oock daerbuyten nyet te iniureren(uit te vloeken) met woorde oft met wercke in eeniger manieren/
Op den XXVIIen meerte 1594 present beyde Burchmrs Adriaen Soeteman van Hamerstee/ Pieter Symonsz Claes Aelbrechtsz Jan Boogaert Jan Jacobsz Pieter Aelbrechtsz van de Graft schepenen Jan de Leeu Bouwen Jansz Heyndrick Adriaensz Jan Spierinck Hartman Michielsz Coster Pieter Bonte Raiden.
Kladtranscriptie
Weer sprake van het delven van een haven nu aan de Westzijde van de stad!!
N.B. een behoorlijke verhoging van accijns op bieren en wijnen
Alzoe eertyts vermaent ende voor goet ende noodich geacht is/ dat men aende Westzyde buyten dess stadt zekere delvinghe
voor handen nemen moet tot den forme van een haven om groote schepen daer in te berchen ende dat daertoe eenige middle die men gevonden om mettertyt eenich gelt te vinden ende daermede in tyden ende wylen aff te doene die penn. diemen tot vervallinghe van de voorss delvinghe op Interest zal moeten lichten/
Soe hebben B+Schep. ende Raiden om daertoe de minst quetselicke middele te vinden/ geraempt gewillekeurt ende gestatueert raemen willekeuren ende ordonneren mits dess de naervolgende hoghinge op wyn ende bier geset te worden om van den eersten aprilis begonst ende in treyn gebracht te worden/ te weten op een tonne mueselaers eene schelling/ een tonne pharo III stuvers ende een tonne Ingels ende andere vuytheemsche bieren IIIIst. ende op een ocxhooft oft ame wyns twee gulden.
Aam= een oude vochtmaat =4 ankers; 1 anker =38.8. liter of 44 flessen.
B.V. Die wijn komt op f. 120== het aam; die by een yeder indifferentel(ick) betaelt zal moeten / Ende om de zwaericheyt daer verwacht wort ten respecte van de aenstaende verpachtinghe van Imposten van de gemeene middelen/ daervan de vremde pachters zoude mogen crakeel maecken ende daer over beslach doen hebben hebben Burchmrs Schepenen ende Raiden voorn. doen de voorgeroerde zwaricheyt te voorcommen ende verhoeden zoe veel mogel. is/ goetgevonden ende geres. mits dess datmen den Impost op Wyn ende bier voor het toecommende halff Jaer van Statsweghe ende tot stadtslaste ende bate zal pachten om twerck te doene/ cecomm. zyn ende worden enz. mits desen Haertman Michielsz Coster ende Pieter Aelbrechtsz van de Graft om daer in te doene ende te handelen als oft voor henl. eyghen waere.
Twelck zyl. ten desen aengenomen ende belooft hebben/Ende alzoe tgundt voorss mitsgaders de voorgenoemde geconcipieerde delvinghe vuyt veel consideratien dient secreet gehouden te worden/ Soe hebben de bovengenoemde Burchmrs. Schepenen ende Raide mitsgaders de secretaris ten dess pnt. zynde int generaele ende by eenyder in particuliere onder den eedt ende de gewoonl. hanttastinghe ende belofte aengenomen ende hoochgelooft alle tvoorgeroerde secretel(ick) te houden ende aen nijmande te openbaeren by woorden wercke oft eenighe andere circumstantien op pene van meyneedicheyt/ alles ter tyt toe ende soe langhe tselve zal dienen secreet gehouden te zyn/ Verstaen welcke voorgeroerde belastinghe in donderdaghe naestcommende een publicatie gedaenzal worden met vernyeuwinghe van de ordonn. op de fraudatie van excys eertyts gemaect ende gepubliceert/
Op den XXXen meerte 1594
present beyde burchmrs/ Adriaen Soeteman van Hamerste Pieter Sijmon Claes Aelbrechtsz Jan Boogaert Jan Jansz Pieter Aelbrechtsz de Graft schepenen Jan de Leeu Bouwen Jansz Heyndrick Adriaensz Jan Spierinck Hartman Michielsz Coster Pieter Bonte Claes Zael doude Raiden/
De stranding van een groot schip veroorzaakt problemen
Op de voorgecommen zwaricheyt van tgesoncken schip van Heyndrick Heuijer daer vuyt groot achterdeel voor de stadt te verwachten staet/ merckel(ick) dat daerdeur de verderff ende verliesinghe van stadtsdiepte gecauseert zoude moghen worden/ Ende daerop gehoort trapport van Pieter Symonsz Claes Aelbrechtsz ende Pieter Aelbrechtsz als ghisteren gecomm. ende metten leeghen wateren op tvoorss schip pnt(present) geweest zynde ende alle gelegentheyt ondertast hebbende mitsgaders gehoort d intentie van voorss Heyndrick Heuijer hebben die van W+R voor goet ende noodich geresolveert ende geordonneert dat de zaecke van tvoorss schip tzy om op te cryghe oft daermede te doen zoeveel men zal connen van stadtsweghe bijder hant genomen zal worden tot stadtscoste ende laste ende dat de voorss Heyndrick Heuyer zoe verre tschip opgebrocht wordt volgens zyne presentie gehouden zal zyn ende oock belooft heeft ten desen te voldoen ende betaelen alle doncosten van stadtsweghen daeromme gedaen/ Ende soe verre tschip nyet opgebracht en wort oft daertoe gheenen raedt oft middele en ist/hebben die van W+R geres. dat men in dyen gevalle metten voorss Heyndrick Heuyer handelen ende doen zal in alle redelicheyt ende billicheyt ende zulcx dat hy gheen oorsaeck zal hebben van claghen/ dies wort verstaen dat de voorss. Heyn van tvoorss schip gheenderande goet meer en zal mogen berchen oft affhaelen nemaer alle tselve daerby laeten tot dienste van den schepen mits dat alle tselve van stadtsweghe geaenveert ende tot dienste van gebruyct ende voorts goede geslaghen zal worden naer behooren/ Ende zyn gecomm. de voorss Pieter Symonsz Claes A Pieter.Adriaensz. om int voorss schip pnt. te wesen ende van desen daghen op alles regardt te nemen ende de authoriteyt te gebruycken als naer behooren/
Op den XXen Aprilis 1594 present beyde de Burchmrs. Jan Heyndricxs Pieter Symonsz Jan Boogaert Jan Spierinck Merten Adriaensz Jan van Gelder/ Steven de Ruyter Bouwen Jansz Heyndrick Adriaensz Jan de Leeu Claes Aelbrechtsz Pieter Bonte Raiden/
Over de collecte van den dobbelen C en penn. de anno twee ent negentich over de huysen van dese stadt (achterstallig)
Pieter Symonsz schepen Steven de Ruijter Raedt en beyde de Tres. zyn by W+R gecomm. ende worden gecomm. mitsdesen om den dobbelen C en penn. de anno twee entnegentich over de huysen van dese stadt eerstdaechs te collecteren ende daertoe sitdaghen te houden ende continueren tot dat de collecte gedaen zal wesen/ Daertoe in saterdaghe commende publicatie gedaen zal worden/
Op den laesten Aprilis 1594 pnt. heel collegie van W+R excepto Claes Zael burchmr.
Over "de delvinghe" van een nieuwe haven aan de westzijde van de stad.
De Burchmr van de Bye/ Pieter Symonz ende Jan Spierinck schepenen Claes Aelbrechtsz ende Hartman Michielsz raden zyn by W+R gecomm. om op de voorgenomen delvinghe van een nyeuwe haven aende Westzyde van der stadt te delibereren ende doen affpeylen hoe diepe gedolven zal moeten worden ende voorts de breette ende lencte aff te steken ende wat de roede costen zal te doen ramen/ ende voorts naer alle gelegentheyt te onderstaen/ ende van als rapport te doene van tzelve gehoort voorderin der zaecke geresolveert te worden ten meesten dienste ende voordeele van der stadt/
Op den IIIIen Meye 1594 +Claes Zael doude burchmr. + Adriaen Corn. Huijghenz schepen
Delvinghe van de nyeuwe haven tot tnaeste vuytcommende jaer
Op de prop. ende vraghe gedaen offmen de delvinghe van de nijeuwe haven aende westzyde van den stadt van desen somer by der hant zal nemen oft dat men daermede vertouven zal tot tnaeste vuytcommende jaer .....desen somer.... soe verre de penn. daertoe gevonden zoude moghen worden / Ende voorder gedelibereert ende zwaericheyt gemaect zynde op tvinden van penn. is goet gevonden dat men by provisie caerten vuytstellen zal om te besteden/ ende soot te hooge loopen ende besteet soude worden zoe zalmen by eenige persoonen van stadtsweghen doen aennemen opgehouden te worden tot welcke fyne metten eersten met scheeyers(schooyers=een soort losse arbeiders?) gesproocken zal moghen worden om van henl. te weten wat de roede zoude moghen costen om tselve wetende nocheens gedelib. te worden op hoe hooghe men de bestedinghe zoude mogen laeten toegaen ende daernaer geres. te worden waermen de penn. zal vinden/
Op den VIIen Meye 1594 Zie presentielijst boven
Idem (zie boven)
Op de naerdere vraghe ende deliberatie/ offmen de geconcipieerde delvinghe van de nyeuwe haven van dese somer by den hant zal nemen/ oft daermede zal supersederen van de verloopenheyt dess tyts naerdyen by den Burchmr rapport gedaen van de
communicatie daerop met eenghe aerbeyders oft schouyers(rondzwervende arbeiders ?) van dess stadt gehouden mitsgaders van tadvyes van de zelve aerbeyders op heur eere ende trauwicheyt gemaent geweest zynde expressel(ick) verclaert hadden te laete te zyne van zulcx werck te beginnen ende dattet oock ongelyck meer costen soudens te besteden/ dan in teerste(het begin) van tiaer. Ende dat daerop behoorl(ick) ende rypel(ick) gelet ende gedelib. is geweest ende merckel(ick) op de middelen dier voor handen zyn/ ende noch gezocht zouden moeten worden zoe van lichtinghe van gelde als anderss soe hebben die van W+R goetgevonden ende geresolveert dat men de voorgeroerde delvinghe van deze tyt zal schorssen ende dat men in teerste van den toecommende Jaere daermede zal voortvaeren ende zulcx in februari toecommende Jaere naer voorgaende vuytstellinghe van caerten (publicaties / bekendmakingen) de bestedinghe doen om metten eersten maerte off metten eersten bequaemen wedere in meerte in twerck getreden te moghen worden/
De Req. van Blau Jan is by W+R zyn versouck affgeslaghen ende zulcx express. geordonneert ende verstaen dat hy de somme in zyn requeste geroert zal moeten betaelen//
Op de Req. van Margriete Lucas Hubrechts de backersweduwe zyn beyde Burchmrs. ende Tres. by W+R gecomm. om met de suppl. op haer versouck te commen in comm. ende onderhandelinghe in presentie van Corn Gerartsz Goede ? ende van al(le)s rapport te doene/
Op de req. van Claes Jan Aernoutsz gepres. is de versochte quytscheldinghe daerby geroert by W+R affgeslaghen ende zyn nyettemin de Tres. gecomm. om de somme die hy ten achteren is om redel. termynkens te stellen ende doen betaelen ende daervan in de stadtsrek. te verantwoorde(n).
Xen Meye 1594
Voorboden gepubliceert +presentielijst
verbod voor Jochem Trente des zomers brandewijn te branden
Req. van Jochem Trente is by W+R geres. ende geconsenteert des somers wyn op te mogen doen neffens andere tappers mitsdat hen(m) op de pene ende correctie daertoe staende verboden wort des somers gheen brandewyn te mogen branden ende tot versekerheyt van dien< hel of keel>?(onmisbaar technisch onderdeel??) van zyn brandewyn opt stadthuys te bringen ende te laeten totdat hy des winters weder zal willen branden/ als wanneer hy gheen wyn en zal moghen opdoen/
Visitatie van de privaten op stadsvroonen.
Visitatie door Jan Heyndricxs ende Pieter Symonsz schepenen beneffens Bailliu>> visitatie van de privaten op stadtsvroonen staende te doene ende met eenen alle de stadtsvroonen te visiteren ende van alle gelegentheyt van dyen rapport te doene om daer in voorts geord. te worden naer behooren/
Op den VIen Jully 1594 pnt. beyde de burchmrs/ Jan Heyndricxsz Pieter Symonsz Adriaen Corn. de Jonghe Merten Adriaensz Jan van Geldre schepenen Steven de Ruyter/ Heyndrick Adriaenz Jan de Leeu Bouwen Jansz Claes Aelbrechtsz Hartman Michielsz Coster Raden.
Over dordre op den dachwachte
Op de overgegeven articulen van den wachtmr. Beerst ?? beroerende dordre op den dachwachte zyn Claes Zael doude als Coronel ende Capiteyn mitsgaders Jan van Geldre Capiteyn zyn by W+R gecomm. om metten wachtmr. ende alle de corporaels te commen in comm. ende op de dachwachte ende de middelen tot vervullinghe van dyen te ramen de beste middelen ende daeraff rapport te doene/
Over het afscheid van pensionaris Mr Heyndrick Zonnius
Naerdyen op den laesten decembris drieentnegentich laestleden by Burchmrs Schepenen ende Raden dess stadt Arnemuyden op den affscheyt by Mr Heyndrick Zonnius van zynen dienst van pensionaris(s)chap genomen zoo verre gehandelt ende tot zyn vertreck verstaen ende geconsenteert is onder zekere conditien hem als doen voorgehouden/ ende dat hy daerop eenige redenen gedient hebbende aengenomen hadde de middelen van zyn affscheyt zulcx te stellen by gescrifte dat tcollegie daervan contentement(=tevredenheid) hebben soude dwelck hy gedaen ende overgegeven hadde/ zoe eyst dat de voorss mr. Heyndrick Zonnius dyen volgens ten daghe ondergesreven voor gecommit(t)eerden van Burchmrs schepenen ende Raden boven gecompareert geweest zynde In conformiteyt van zyn overgegheven gescrifte/ om zyn affscheyt ende vertreck belooft heeft ende belooft mitsdesen dat hoewel hy vuyt dess stadt vertreck(t) om die stadt Middelb. als advocaet te dienen/ dat by nochtans der zelver stadt Middelb. offt ? Burchmrs schepenen ende Raden van dier noch nyemanden anders zyn leven nyet dienen raden noch adviseren en zal in eenighe zaecke tegen dese stadt oft haere privilege ende gerechticheyt tzy oft Burchmrs schepenen ende Raden originele eysschers oft verweerders zyn/
Item dat hy dese stadt oft Burchmrs schepenen ende Raiden voorn. zyn leven lanck in alle zaecke als advocaet zal dienen daer hy versocht zal worden/ vuytgesondert deghene die teghen de voorss stadt Middelb. previlegien ende gerechticheden van dyen zouden mogen stryden/
Item dat hy op eere ende trauwe gheen zaecke oft secreten van de stadt die ten tyde ende geduerende zynen dienst aen dese stadt in collegie van W+R oft onder de gedeputeerde van dyen oft oock daer buyten getracteert ende verhandelt zyn ende tot achterdeel der zelver stadt strecken aen nuemanden en zal openbaeren in eeniger manieren.
Ten opzien van al dwelcks een samentl(ick) voor de goede diensten dess stadt gedaen ende noch soe betraudt wort te doene is hem by Burchmrs schepenen ende Raden voorn. voor een pensioen toegeleyt en gelooft(beloofd) toeleggen ende beloven mits desen zes ponden Vls schell. es ingaende ende verschynende neffens andere stadts ordinarisse gage ende voorts zyne besognen ende diensten ter redel. wyze buyten dyen betaelen/ Ende daerenboven noch belooft ende beloven mits dese dat ingevalle hy off zyn huysvrouwe naer zyn doot weduwe zynde binnen dess stadt wederom wilde commen wonen dat zyl. daer gecommen zynde ende wonende genieten zullen alle soedanighe vrydomme als hy tot noch toe heeft genoten wel verstaende soe langhe zyn huysvrouwe weduwe zal blyven/
Ende om alle tselve ten beyde zyden wel ende getrauwel. over ende wederover onverbrekel(ick) onderhouden ende naergecommen te worden is by Bu+Sch. +Raden voorn. met kennisse ende contente van de voorss Zonnius geresolveert ende geord. dat tot kennisse ende oirconde van dyen van tgundt voorss twee acten in forma gemaect ende geexpedieert/ ende doen daervan by den voorss Zonnius ende tander by den secretaris dess stadt van weghe Burchmrs schepenen ende Raden voorn. respectivel(ick) onderteeckent zal worden.
Op den XVen Juny 1594 Presentielijst als te voren.
Duidelijkheid nodig over de eigendomsrechten van een deel van een deel van het ambacht in Nyeuwerkercke
Op de propositie gedaen beroerende tdeel ambachts in Nyeuwerkercke eertyts van den Tres. Valcke gecocht ende tot noch toe op Matheeus Smalleganges naeme gestaen hebbende hebbende/ Naerdien de voorss Smalleganghe overleden is ende dat tselve deel ambochts by de veuchden van de weesen des voorss Smallegange wederom verheven ende by henl. daer by transport gedaen is op den voorss Heere Valcke/ soe is geresolveert dat men van den voorss Tres. Valck weder affvoorderen zal behoorl(icke) transportbrieven ende warant(garant) brieven in conformiteyt van de scrift. bescheede daervan zynde/ Ende alzoe een particuliere naeme claer in gebruyct zal moeten worden/ Soe is by W+R geres. datmen tselve doen ende voorderen zal op den naeme van dess Burcmrs van de Bies(Bye 's) outsten sone gen. Adriaensz Jansz van de Bye
Over redres(herstel) van tveer alhier
Op de Prop. beroerende tveer alhier offer gheen middel tot redres van dyen gevonden zoude moghen worden is by W+R geres. ende zyn de Burchmrs Merten Ghenen(Gast ??)enz. by hen daer over te nemen gecomm./ om metten schippers dess stadt daerop te commen in comm. ende daertoe de beste middelen te raemen ende concipieren/ ende van alss rapport te doene/ Om tselve gehoort voorts geordonn, te worden naer behooren/
Problematisch is dat er veel personen in de stad intrek genomen hebben en burgerrechten genieten "zonder borgers te zyn": zodoende zijn zij in het genot van de lusten, maar hebben zij geen last van belastingen en andere verplichtingen.
Dat is een onmogelijke toestand !!!
Op de prop. gedaen van dat vele persoone van dess stadt wonende ende gheen borgers en zynde ende tot nochtoe alle burgel(icke) vryheyt zoe van gilde als anderss stilswygens genoten/ Alles streckende tot groote confusie ende desordre daervan onlancsx merckelicke exempelen gevoelt zyn/ Ende gevraecht hoe daer in alderbest geremedieert zoude connen worden zoe zyn alvooren daerop finale resolutie genomen te worden by W+R.Gecomm. den Bailliu/ Jan Heyndricxz Pieter Symonsz schepenen/ Steven de Ruyter ende Hartman Michielsz Coster Raden/
Op den XVIIen Augusti 1594
Monstering van de wacht "naer ouder costume"
Op de prop. by de Burchmrs gedaen hoe men in de aenstaende Jaermarct hen zal hebben te reguleren zoe van de monsteringhe van de vendelen de wacht te houden als anderssins is by W+R gres. dat men monsteringhe doen ende de wachte houden zal naer ouder costume/ Ende alzoe Claes Zael doude Capiteyn als nu burchmr is/ zoe is zyn plaetse gecomm. Pieter Aelbrechtsz van de Graft als Capiteyn en in plaets van Pieter als vendrich(vaandrich) geweest is tot vendrich gecomm. Wouter Nachtegael ende in in plaetse van Jan Heyndricxs als lieutenant is Jan Hollaert tot Lieutenant gecomm./
Herstel (renovatie) van de fortificatie van de stad
Versouck van de Burchmrs. tot redres van de fortif(f)ica(n)tie dess stadt langhe tot groot coste vervolcht ende daerop vercreghe is dwelck alleenl)ick) is dat zes verachterde dobble C penn. by de Staten daertoe vergundt zyn volgens de resolutie daervan zynde/ wesende voorder versouck tot hulpe van de voorss fortifficatie by nyeuwe requeste gedaen aff by de voorss Staten aff geslaghen volgens dappostille daervan zynde/ ende in date den VIen Jully 1594/ Ende gevraecht hoe daer in voorder gehandelt dient naer deliberatie zyn beyde de burchmrs ende Secretaris by W+R gecomm en eerstdaechs aende Ghecomm Raden van Zeelt te gaen ende eenghe vuyt henl. te versoucke tot visitatie van de voorss fortifficatie ende consequentel(ick) tot ramijnghe van tgundt de zelve fortificatie soude moeten costen ende hoe die bequamelicxt ende gevouchlicxt tot minste coste ende noodige defentie zoude dienen gemaect te worden ende voorts met eenen te bidden ende versouck van henl. eenige middel totte voorss fortifficatie vuyt extraordinaris middelen die onder henl. soude moghen wesen om alle tselve gedaen ende van als andtwoorde ende bescheet hebbende daermede naer Zijn Excie getrocken te worden ende dezelve zyne Excie van alss vertooch te doene ende van hen alle mogel(icke)hulpe totte voorss fortificatie te versoucke op de goede hoope die zyn Excie de stadt gegeven heeft/ met belastinghe dat men aen hem commen zoude/ Zoe wanneer de zaecke hier tot goede oft quaden eynde gebrocht zoude zyn/
De voorn. Burchmrs >> rapport >>> overlanghe aende Tres. Valcke overgegeven is tcohier van den dobbelen C en Penn. over Arnemuyden ten deele gemindert zynde ende dat op de zelve verminderinghe van cohiere lange debat ende tegenseggen by den voorss Tresorie gedaen is emmers dat eyntelinghe de voorss Tres. tselve verminderde cohier geaccepteert heeft onder belofte van stadtsweghe aen hem gedaen ende scriftel(ick) overgegeven dat men de selve verminderinghe van cohiere jegens eenyegel(ick) zal houden staende/ Alle dwelcke zulcx by W+R voor goet aengenomen zynde ende voor goet ende van weerden houdende is voorts geres. dat men tcohier van de burgerie tegens die toecommende collecte van de C. en Penn. die geschoten ende nyet ontfanghen zyn oft noch geschoten oft ontfanghen zullen worden oock zal minderen naer gelegentheyt/
Zout
Op de Req. van de panneluyden van Zeellt zyn Jan Heyndricx ende Pieter Symonsz schepenen by W+R gecomm. om tot veryckinghe van de groffsoutmaten ende witsoutmaten eerstdaechs te verstaene ende daerover present te wesen naer behooren / Belastende voorts den Tres. dess stadt totten voorss veryckinge nyeuwe lynsaet te coopen ende toude te vercoopen/ Ende opt voorder versouck van de voorss panneluyden wort verstaen dat van wegen de gemeene panneluyden van Zeelt aende Magistraet van Middelb. versocht zal worden vernyeuwinghe ende ende strictel(ick) onderhoudingh van den ordonn. op de groff soutmeters gemaect merckel(ick) opt point van de mate recht op den block te setten ende zoo te meten ende dat zoe haest tselve aldaer vercregen ende in treyn gebracht zal wesen myn heeren zeer genegen ende express. geresolveert zyn de voorss ordonn. op de groff soutmeters terstont te doen vernyeuwen ende strictel(ick) onderhouden ende oock alle soutmeters daerop te doen vereedighen naer behooren/
Op den XXIIIIen Augusti 1594
Een nieuwe compagnie in de stad. Commandant is Capiteijn P(B)ouillon ?
Op de brieven van die van de Rade daerby alhier gesonden wort de Compaignie van Capiteijn P(B ?)ouillon/ om binnen dess stadt garnisoen te houden is by W+R geres.dat men de voorss Comp. zal accom(m)oderen ende zyn tot foriers gecomm. en worden gecomm. mits dese Adriaen Corn. Huijghenz ende Maerten Adriaensz onder den voet ende loon daertoe van oudts staende/
Op den XVIen Septembris 1594
Wat kost m.b.t. de fortificatie van de stad een roede metselwerk??
Op de Prop. ende rapport Burchmrs met gecomm. Raden nopende de fortif. dess stadts zyn beyde de Tres. ende secretaris by W+R gecomm. om met metselaers van deze ende andere steden Ramijngh te maecken hoe veel een roede metselwerck vande voorss fortificatie zoude costen tsy met boghe oft met pilaere / Om daervan rapport te doene ende voorts daerop geord. te worden naer behooren/
Op de req. >> Michiel Solario >> pas besluit als Mr. Heyndrick Zonnius geconsulteerd is (sal wesen)
Problemen waer de molenaar Claes Zoetewey mee te kampen heeft.
Op de req. van Claes Zoetewey muelenaer aen W+R gepresenteert is by W+R geresolveert enz. .... dat de suppl.(meervoud) alle deghene die by wet meel van buijten gemaelen by den sacke oft byder tonne opgedaen te hebben zal mogen aenspreecken ende maenen oft in cas van onwillicheyt metten rechte betrecke om betaelinghe te hebben van tgeene buyten gebacken meel te weten eenen stuver van de sacke ende twee stuvers van elcke tonne volgende dordonnantie van de verpachtinge daer van zynde / Item dat tot verhoedinghe van alle frauden die daerinne tot noch toe gepleecht zyn ende noch gepleecht zouden moghen worden nyemant voortaen eenich meel van buyten gemaelen by den sacke oft by der tonne ende zal moghen opdoen om binnen dess stadt te slyten ende venten zoude alvooren den molenaer dess stadt als pachter vande wintmolen aengesproecken ende hem daervan contentement ende betalinghe volgens de voorss conditien gedaen te hebben/Op de verbeurte van tselve meel/ dan beroerende tonnemeel twelck alhier gebrocht ende gebacken zal worden om tschepe(op een schip) gedaen ende gebruyct te worden wort verstaen dat tselve tonnemeel van de voorgeroerde twee stuvers vry wesen zal mits dat nochtans den molenaer oft pachter van der wintmolen daeraff in topdoen van tselve tonne meel aengesproecken zal moeten worden op de boete van... tappliceren (later toe te passen)
Moet tartilleriehuys "met loge" als "werckhuys" gebruikt worden en "toude werckhuys >artilleriehuys"?
Op de prop. by de Tres. gedaen beroerende de resolutie eertyts genomen van de veranderinghe van tartilleriehuys ende van tmaecken van een loge (een afgeschoten zitgelegenheid) daervooren om de zelve loge ende artilleriehuys samen tot een werckhuys gebruyct ende alle materialen van de stadt daerinne geborgen ende toude werckhuys tot het artilleriehuys gemaect ende geapprop(p)eert te worden daervan de resolutie tot nochtoe ongemaect gebleven tot groote schade van der stadt die daer deure veele materiaele van hout ende anders in de gepasseerde jaere quitte geworden was/
Ende daerop gedelib. zynde offmen volgens de voorss resolutie de voorss loge maecken ende veranderinghe van tartilleriehuyss doen zal/ is by W+R geres. dat men dezelve loge ende veranderinghe van tartilleriehuys doen zal/ is by W+R geres.... metten eersten by der hant nemen ende maecken mits naer de marct ende straete wat chierlicx maeckende /
Op den eerste Octobris vierentnegentich pnt. beyde de burchmrs Pieter Symonsz Mr. Jan Boogaert Adriaen Corn Huyghensz Merten Adriaensz Jan van Gelder schepenen/ Steven de Ruyter heyndrick Adriaensz ende Jan de Leeu/ Claes Aelbrechtsz Pieter Bonte Raeden/
Regels m.b.t. de burgerwacht
Op de overgegeven artic. by den wachtmr is by W+R Res. dat deselve art. in handen van de Burchmrs als coronels gestelt zullen worden om by henl. daer in voorzien te worden naer den last van W+R voorngen. ende oock naer vermogen der ordonn van de wachte daeraff wesende?
Het is dringend gewenst Volckert Jansz in hechtenis te nemen
Opt vertooch by den Bailliu van weghe Jacques Houck ende Pi(e)ter Claysz als naeste vrienden van de huijsvrouwe van Volckert Jansz lijndrayer aen W+R gedaen om volghende de clachte ende versouck by de voorss huysvrouwe van Volckert Jansz met haere voorss naeste vriende als ghisteren aen hen gedaen te hebben authorisatie tot apprehentie van den zelven Volckert Jansz / Ende daerop exsuperabundantie( ten overvloede >>>exuberantie )
de voorss Jacques Houck ende Pieter Claysz ten desen ontboden ende gecommen ende in heurl. clachten van weghen ende in den naeme van de voorss Vrouwe andermael gehoort mitsgaders op alles ende merckel(ick) op des voorss Volckert Jansz ongeregeltheyt ende quaet leven zoe met zyn huysvrouwe als anderss ende de blyckelicke verquistinghe ende dilapidatie(liquidatie ?) van zyne goederen gelet zynde naer behooren/ hebben die van W+R goet ende noodich gevonden ende zulcx by desen geresolveert dat de voorss Volckert Jansz eerstdaechs in apprehentie ende goede verzekertheyt gestelt zal worden/ daertoe de Baillexpresse last ende authorisatie gegeven is mits desen.
Over de "desolate" (vervallen) toestand van de fortificatie van de stad aan de "waterzijde"
Beroerende de desolate fortifficatie van stadt aen de waterzyde daerom langhe vervolch gedaen is geweest aende heeren Staten van Zeellt om te hebben middel tot redres (herstel) van dyen daertoe allenl(ick) vergundt zyn zekere verachterde C e Penn. naerdyen de Gecommitteerde Raeden van de zelve fortificatie visitatie gedaen ende hen brieven van recommandatie aen Zyn Excie verleent hebben om van zyn Excie eenighe voordere middlen tottet voorss redres te moghe versoucken ende vercryghen/ Soe hebben die van W+R hoochnodich geacht ende express. geresolveert/ dat men van stadtsweghe eerstdaechs aen zyn Excie zal reysen ende aen de zelve den soberen stant van de voorss fortifficatie verthoonen ende met eenen versoucken alle mogel. middelen tot redres(herstel) van dyen/ Ende naerdyen op de voorss fortificatie eenich concept gemaect ende noodich geacht was de zelve met een steene muir te maecken ende in state te bringhen ende dat die Tresoriers metten secretaris op den XVIen Septembris laestleden daerop gecomm. zyn geweest om met metselaers van dese ende andrer steden raminghe te maecken wat een roede muirs costen soude/ Soe hebben de Tres. ende Secretaris daervan ten desen heurl. rapport gedaen daervan verstaen is dat van eenige meer dan van andere geraempt is/ daervan eenighe openinghe geschiet zynde goet ende meer dan noodich bevonden is dat nyettegenstaende de hooghe ramynghe tmetselwerck alevenwel byder hant genomen zal worden metten eersten gelegentheyt van tyde ende dat tselve eerst aende Middeburchse poorte ende den dyck aldaer begonst zal worden/ om waertoe de materialen te vinden voor eerst geresolveert is dat men den hootkercke thooren mette fondamenten van dyen aff en vuytbreken zal mette resterende muir van der Kercke ende fondamenten van dijen om mette steenen daervan commende tmetselwerck te beghinnen ende in state bringhen zoe verre men zal commen daertoe by dess den Tresoriers dess stadt last ende commissie gegeven is mits desen om de affwerpinghe van de thoren tzy van bestedinghe oft anderss by der hant te nemen ende laeten ten effecte bringhen / Ende om de voorgeroerde reyse aen zyn Excie te doene zyn by W+R gecomm. enz mitsdesen den Bailliu Symon Romboutsz/ den Burchmr. Jan Adriaensz van der Bye ende secretaris Bartholomeeus Cannoye om eerstdaechs te reysen ende alles te doene naer behooren/
De tafelhouder (bankier/pandjesbaas of daaromtrent) moet zich aan de regels van het toenmalige recht houden om zijn clienten niet te kort te doen of te "slachtofferen"
Burchmrs Schepenen ende Raden der Stadt Arn, in Zeelt gezien ende gelet hebbende op de requeste van Michiel Solario tafelhouder der selver stadt aen henl. gepresenteert om op zekere zaecke zyne tafele aengaende ordre gestelt te worden/ hebben naer voorgaende behoorl. deliberatie geord. enz mitsdesen dat de voorss Michiel Solario voortaen in pantschap nemende ende ontfanghende eenige paybrieven rentebrieven obligatien oft diergel. brieven/ gehouden zal zyn daervan ende van de gelegentheyt van dyen speciael bouck ende register te houden met den teeckeninghe van den dach van de verpandinghe ende van de naemen ende toenaemen van de verpanders/ mitsgaders van den somme daerop gegeven ende beleent/
Item dat hy soedanighe brieven als boven tot panden ontfanghende tegen die verpanders zal stipuleren/ om die zelve panden by faulte van lossinghe binnen den Jaere naer de verpandinghe sonder eenige solemniteytvan rechten oft gewoonl. costume te moghen vercoopen ende dat daeraff zal nemen een hantschrift van partye zou die scryven can/ mitsgaders den secretaris dess stadt die daerover present zal moeten zyn onderteeckent/ ende soe partye nyet scryven en can dat neffens den secretaris een schepen off ander geloofflich persoon genomen zal worden/ die tselve in den naeme van partye ende van desselfs versouck ende consent zal onderteeckenen/
Ende opdat de voorss Michiel Solario weten soude hoe hy hem in de vercoophinghe van de voorgeroerde verpande paybrieven rentebrieven obligatie ende diergel./ naer dat die versreven ? zullen wesen zal hebben te draghen/ hebben den zelven Solario geord. ende belast enz. mitsdesen nyet te procedern tot finale vercoopinghe van dyen/ Sonder dat alvooren by den Secretaris gesreven ende by den stadtsbode(n) vuytgestelt zullen wesen caerten (publicaties?) ter gewoonl. plaetsen/ daerby die vercoopinghe eenyegel. geopenbaert zal mogen worden met dach ure ende plaetse waer die geschieden zal/-----
Item dat van gelycke soedanighe toecommende vercoopinghe ende vuytstellinghe der kaerten geinthinieert(geinitieert ?)worden aen partye ten eynde om voor de vercoopinghe ende vuytstellinghe der caerten waerschouwinghe oft Insinuatie gedaen zal worden aende gelders oft schuldenaers van de zelve panden/ zoe die vindelick zyn om die als heurl. lasten te moghen incoopen/ oft daerinne doen naer heur. geliefte-" ---/
Item dat soedanighe vuytstellinghe ende inthinatie ? op eenen rechtdag aen collegie van wette gerapporteert te worden/ om by tzelve collegie tot die vercoopinghe gecommitteert te worden/ twee schepenen die in plaetse van partye toezicht nemen zullen dat alle zaecken ten besten gehandelt ende partyen proffyt zoveel doenl. zy gezocht worden/
Item dat de bovengenoemde schepenen ter vercoopinghe gevoucht ende gecomm. alsboven onder andere zullen moeten conditionneren/ dat nyettegenstaende de vercoopinghe metten stocke geschiet alevenwel de schuldenaers offt gelders van de zelve verpande obligatien paybrieven rentebrieven ende diergel. binnen dess stadt nyet woonende noch van de vercoopinghe nyet geinsinueert zynde die naestinghe(in bezitneming) van dyen hebben/ al off die vuyter hant vercocht waeren/
Wel verstaende dat den Inwoonders oft geinsinueerden overmits overmits heurl. wetenschap gheen naerderinghe toegelaeten en zal worden/
Daertoe voorts den voorss Solario mitsdesen aengeseyt gewaerschout ende verstaen wort dat ingevalle opte deuchdelicikheyt der voorgeroerder verpandinghe eenighe zwaericheyt vielle/ tzy van dat yemant anders soude ? willen sustineren die verpant\de brieven den verpander nyet toegecommen te hebben/ oft ander diergel. dat daerover recht gedaen zal worden als tusschen andere partye(n?)/ zulcx als naer rechte/ Sonder dat hy Solario in dyen deele hem daer teghen zal mogen behelpen met eenich artyckel der previlegie die hy mocht hebben van gheen kennisse te derven nemen wyen tgoet tzynder tafele gebrocht soude moghen toebehooren/ Item van gestolen goeden oft andere daergelicke/
Alzoe by desen verstaen wort dat hy handelende metten ghenen die de voorgeroerde brieven verpanden tgoede middel heeft om hem zoe wel opte deuchdelicheyt van de brieven als van den persoon te informeren/ dwelck hy intrespect van de andere goederen tzyne huijsse gebrocht wordende zoe nyeten heeft/
Ende ten regarde van den gelde/ dat de voorss Solario by zyne voorgeroerde requeste zecht den goede luyden simpel. op heurl. obligatien te leenen/ Sonder eenighe panden te nemen oft aenveerden /versouckende dat hen op soedanighe obligatie goet cort recht ende Iustitie geadministreert werde/ hebben Burchmrs Schepenen ende Raden voorn. verstaen ende geord. enz. mitsdesen dat op soedanich obligatie soonaer ? recht op deerste oft vuyterl. noch van wete ex gratie gedaen zal worden/ mits dat de zelve obligatien onder de eygen signature van partyen/ ende voor den secretaris dess stadt als boven verleden werden/ met duydelicke stipulatie dat den ontfangher van den gelde soedanighe obligatie gheve in plaetse van pande/ ende dat by faulte van betalinghe binnen de Jaere naer de leeninghe by den voorss Solario daervooren naer de leeninghe by den voorss Solario daervooren rechtel. vervolcht ende aengesproecken sal mogen worden als voor verwonnen schult/ mits tot verzekerheyt van dyen verbindende zynen persoone ende goederen dies wort by desen den voorss Solario gewaerschout dat in cas van oppositie oft zwaericheyt tegen de zelve obligatien opten Interest van dyen gewesen zal worden als naer rechte / Actum...
Op den XXVen Octobris 1594 Zie presentielijst boven +Adriaen Corn. de Jonghe
Er is sprake van het optreden van muitmakers / monopoliemakers binnen tschippersgilde
Op de prop. by de Burchmrs gedaen beroerende tgundt zyl. gehoort hebben van dat schippersgilde ende gemeene gildebroeders van tzelve gilde onlancx zekere veranderinghe ende onderlinghe zekere ordonn. gemaect hebben om onder de keeten van tvletten dobbelinghe te willen maecken ende hen loon te vermeerderen op zekere voete malkanderen daerop verpeent ??/ Ende daerop ontboden zynde Crijn Dignisz als deken ende Luenis Blaes als beleeder ende Cornelis Adriaensz lichel ?? als cnape van de voorss gilde die op alle gelegentheyt gehoort gevraecht ende geexamineert zyn geweest mitsgaders gezien ende gelezen zynde tgescrifte op de gemeene schippers deur vergaringhe by deken ende beleeders van tvoorss gilde gedaen daerop gemaect gestipuleert ende onderteeckent/ Ende op alles gedelibereert zynde naer behooren# mitsgaders geconsidereert dat tselve genouchsaem monopolie is ende nyet geleden oft ongestraft? en behoorde te worden/ hebben die van W+R geres. ende goetgevonden dat terstont publicatie gedaen zal worden daer by tgeconcipieerde ende onderteeckende van de voorss schippers geannuleert ende te nijette gedaen zal worden met interdictie dat gheene schippers voortaen gelycke ordonn oft vergaringhe zullen moghen maecken op pene van gestraft te worden als meuytmakers ende monopoliemaeckers naer luydt die placaten daervan wesende/ Item datter oock gheene vergaringhe van der voorss schippers gilde weghe voortaen gehouden en zullen moghen worden dan met kennisse ende in presentie van den overdeken van zelven gilde op de boete van thien ponden bij deken ende beleeders in heurl. eygen persoon te vergoeden verbeuren ende te diverteren een derde voor den officier een derde voor de stadt ende een derde voor den armen/ ende voorts op pene van nu (alsdan) ende dan alsnu verclaert ende gehouden worden van onweerden alle tgene de voorss deken ende beleeders oft het gemeene gilde in affwesen gedaen ende geresolveert mocheten hebben/
Ende ten respecte van den voorgenoemde deken ende beleeders met wiens authoriteyt de voorss vergaringhe ende ordonn gemaect is/ hebben geordonn. dat by den officier als monopoliemakers eerstdaechs proces gemaect zal worden om dezelve in persoone voor rechte te doen commen ende teghens deselve te procederen zonder eenigh convinentie (schikking) endevoorts de saecke ten eynde ende totter sententie diffinitieve te vervolghen mitsch de sententie diffinitief ter executie te legghen enz./ daertoe misdess den Bailliu den last ende commissie gegeven ende verstaen wort dat hy daer in zal hebben te doen ende procederen naer vermoghen de rechten ende placcaeten daervan wesende.
N.B. vlet: platbodemd klein vrachtvaartuig voor het vervoer van klein goed naar en vanaf schepen die "buiten liggen"
N.B monopoliemakers: samenspanners / muitmakers Zie WNT: b.v door knechts tegen weduwen van hun meesters. Het gaat om verzet tegen de bestaande orde wat voor die tijd onvergeeflijk was.
Er is veel geld nodig voor de fortificatie van de stad en andere stadszaken zoals "processen " in den Haag.
Op den VIIIen Novembris 1594 pnt. beyde de burchmrs/ Jan Heyndricxs Pieter Symons Jan Boogaert Jan Spierinck Adriaen Corn de Jonghe Merten Adriaensz Jan van Geldre schepenen Steven de Ruyter Heydrick Adriaensz Bouwen Jansz Claes Aelbrechtsz Hartman Michielsz Raeden/
Alzoe den Bailliu Jan Adriaenz van de Bye br. ende den secretaris dess stadt op den eersten Octobris laestleden gecomm. zyn om van stadtsweghe in hollt aen zyn Excie te reysen zoe om de fortificcatie dess stadt als andere stadtszaecke ende processen in den Haghe te vervoorderen ende zien in wat state die zyn/ Soe hebben B+S boveng. naer ouder costumen geresolveert ende gewillekeurt enz. met belofte mits dess dat zoe de boveng. gcomm. int reysen gaen ende keeren eenich ongeluck overquame van gevangen te worden oft anderssins de voorn. Bu Sch ende Ra van de voorss stadtweghe int generael ende eenyder van henl. in hen prive ende particuliere naeme verbonden zullen wesen ende blyven om de voorss gecomm. van hen caustien(borgtochten) en andere oncosten te lossen ende costeloos ende schadeloos te houden naer behooren onder verbant van allre rechten ende rechteren/Dies wort verstaen dat alle de stadts generaele ende particuliere domeynen ende Incommen aen een yder in zyn particulier in handen gestelt ende verbonden worden mits dess tot bevrydinghe van de voorrss gecomm. ende tot Indemniteyt van de voorss belofte by eenyder in zyn particulier hier vooren gedaen/ Onder verbant als van ? daeraff geordonn is acte gemaect ende geexpedieert te worden/
Op den XXVIen novembris 1594
Presentielijst zie hiervoor
Vervolg optreden van muitende / ontevreden leden van het schippersgilde
Op de Req. van de gemeene schippers aen W+R gepres. naerdyen eenige geteeckent hebben ende eenige nijet alleene in weygeringhe zyn te onderteeckenen als gheen leetwesen hebbende maer noch persisteren by heurl. monopolie eertytsgen. ende by henl. scrift. onderteeckent/ Ende dat tselve nyet en dient getollereert/Soe hebben die van W+R goet gevonden ende gresolveert dat myn heer den Bailliu alle de moet williche schippers die voorgeroerde monopolie gemaect ende geteeckent ende de voorgeroerde req. nyet en hebben willen onderteeckenen proces maecke ende Institueren ende tselve vervolghen zal naer behooren enz.....
Op den IXen Decembris 1594 Zie presentielijst boven
De muitmakers willen verhoging van het loon en "dobbelinghe" invoeren in plaats van "op de beurte wachten"
B+STR der stadt Arnemuyden gevisiteert hebbende de req. by de gemeene schippers dess stadt aen henl. gepresenteert beroerende tmisbruyck by henl. op dn XIIen Octobris laestleden becommitteert ? ter oorzaecke van de vergaringhe by henl. als dan opt schippers camer gehouden ende tgundt aldaer by henl. geconcipieert ende onderteeckent is ten respecte van tloon van tvletten van de groven soutte onder de keeten mitsgaders van de dobbelinghe van henl. gepoocht daer by in te voeren/ Ende behoorl. gelet zynde op tgund zyl. by heurl. req. zyn te kennen gheven ende insunderheyt op heurl. leetweesen daerby(van) bethoont ende tot kennisse van dyen generael onderteeckent/ hebben by mede geven ? ende consente van myn heer den Bailliu verclaert enz. mitdesen dat zyl. vuyt zekere redenen ende consideratien voor dese reyse oochluijckinghe doen ende tvoorgeroerde misbruijck houden zullen als vergheven ende vergeten ende dat overzulcx myn heer den Bailliu mette procederen van hen den IIIen Decembris lastleden op de supplianten in vierschaer begonst zal ophouden/ Alless onder expresse reserve ende bevel dat de suppl. voortaen hen wachten zullen moeten van gel(icke) meert te doene/ Op pene dat zoe zulcx in toecommende tyde meer oft gelycx gebeurde tvoorgeroerde misbruijck gehouden zal worden als niet vergheven ende dat de suppl. daeromme ende om alle toecomm. misbruijcke samen sonder eenige gratie oft convinentie gecorrigeert ende gestraft zullen worden naer verdiensten ende in aller manieren off die vootgeroerde oochluyckinghe nyet verleent en waere/ In welcken gevalle de voorss Bailliu by desen van nu als dan ende dan alsnu gelaeten wort op zyn geheel/ Ende ten respecte van deken ende beleeders van tgemeene schippersgilde dess stadt voor de welcke die suppl.by heurl. voorgeroerde req. geinterdiceert hebben ende tegen de welcke den voorss Bailliu noch is procederende als de zaecke daerby tot nochtoe gehouden geweest zynde om zekere redenen in state hebben B+S+R voorn. verstaen ende verclaert enz. mits desen dat de zelve deken ende beleeders als wesende de hoofden van den gilde nyet alleen... en hadden derven toestaen de vergaderinghe ende tgeconcipieerde van de suppl. ende veel min tonderteeckenen/ maer behoort hadde dezelve vergaderinghe ende tgeconcipieerde te beletten ende in cas van feytel(ick) voortvaeren daer by den overdeken* mitsgaders de burchmrs te verwittighen ende dat zyl. overzulcx grovel. misdaen hebbe nyettegenstaende welcke alzoe van tleetwesen van de zelve deken ende beleeders mitsgaders van heurl. gelegentheyt ende intentie onder collegie volcommen kennisse gecommen was soe hebben B+S+R voorn. by medegeven ende consente van de Bailliu als boven verstaen ende geordonneert dat de voorss deken ende beleeders misbruyck ontfanghen zullen worden in compositie** metten voorss Bailliu in presentie van Jan Heyndricx ende Jan Spierinck schepenen ende dat de voorss Bailliu mits de zelve compositie** de zaecke in rechte zal laeten dryven/
* overdeken: de opperste van alle deken van het gilde; ook het hoofd van de gezamenlijke gilden van de stad.
** compositie: overeenkomst, schikking tot afkoop van een straf of verplichting.
(vervolg) Ende op tvoorder versouck by de voorss suppl. by heurl.req. in teynde gedaen hebben B+Sch voorss gecomm. enz. mitsdesen Jan Heyndricx Pieter Symonsz schepenen ende Jan de Leeu Raedt mitsgaders den secretaris dess stadt om de voorss Deken ende beleeders van tschippersgilde mitsgaders den deken ende beleeders van der panneringh dess stadt op tselve versouck over ende wederover te aenhooren ende van heurl. respective redenen ende motieven noticie te nemen ende houden ende indient mogel(ick) is onderlinghe te vereenichen ofte by faulte van vereeningh van als rapport te doene/ Om tselve gehoort voorts in den Zaecke geordonn. te worden naer behooren/
Nodig is een nieuwe en uitgebreide ordonnantie op de "brouwerien" enz.
Op de prop. by de burchmrs gedaen beroerende binnen brouwerien die nu vermenichfuldicht zyn ende dagel(icks) onderstaen zwaere bieren te brouwen/ waerdeure ende op de cleynen toezicht daerop zynde de stadt in heure excysen grotel. vercort wort/ Ende daerop gedelibereert zynde by wat bequamer middel daer in voorzien zoude moghen worden/ zyn by W+R gecomm. enz. mitsdesen Jan de Leeu/ Claes Aelbrechtsa ende Hartman Michielsz Coster Raden mitsghaders Bouwen Jansz als excysenaer ende den secretaris dess stdt om alle de ordonn. op de binnebrouwerir(n) ende tot precaueringhe van de frauden op den excys eertyts gemaect ende gepubliceert te resumeren ende daertoe zulcx anderen poincten ende Art. te voughen als tot weeringhe van alle frauden noodich zullen wesen ende van alls rapport te doene om tselve gehoort van alles een nyeuwe ordonn. gemaect geresolveert ende gepubliceert te worden dwelck verstaen ende by desen belast wort dat by de voorss gecomm. eerstdaechs te werck geleyt/ ende rapport overgebrocht zal worden alzoe de stadt daeraen geleghen is/
Aan de "ministers" weer vyftich gulden "toegeleyt"
Alzoe Joris Potebie ? by sententie vuyt dess stadt ende Iurisdictie van dyen gelast is metter woone te vertrecken binnen acht daghen die nu expireren zullen saterdaghe commende ende dat Michiel Solario als eygenaer van thuys de Griph(i)oen daer de voorss Potebie ? gewoont heeft desselfs Potebies meublen gearresteert heeft op zynen gront om daeraen zyn verschenen oft onverschenen huijshuire te verhaelen/ soe zyn by B en S gecomm. enz. mitsdesen Jan Heyndricx ende Piete Symonz Schepenen beneffens den secretaris om den voorss Potebie ? ende Solario te heurl. geschil te aenhooren ende te (in) heurl. reken( ) te liquideren ende te vereffenen ende onderlinge accorderen met zulcke verstande dat de voorss Potebie ? ende Solario gehouden zullen zyn naer te volghen tgundt de voorss schepenen ende secretaris henl. ordonneren zullen/
Op den XVIen Decembris 1594 Zie presentielijst hiervoor.
Alzoe Jan de Leeu Claes Aelbrechtsz ende Hartman Michielsz Coster Raiden mitsgaders Bouwen Jansz als excysenaer ende den secretaris opden IXen Decembris 94 laestleden gecomm. zyn geweest om dordonn. van binnebrouwerien ende op de fraulden van de excys gemaect te resumeren ende daertoe zulcke andere poincten ende middelen te raemen als tot weeringhe van alle fraulden ende conservatie van de stadts excysen ende domeynen gevouchlixst ende dienstel(ick) soude wesen/ Ende dat zyl.daerop by den anderen geweest ende gebesoingheert hebbende hen rapport van den daghe ingebrocht hebben/ Soe hebben Bailliu/ Bu/ Schepenen ende Raide volgens tselve rapport ende voorts geresumeert hebbende de voorger. ordonn. naer behoorl. deliberatie op de voorss binnebrouwerien ende om voor te commen ende verhoeden alle fraulden/ zoe veel mogel(ick) zy gemaect ende geconcipieert met volcomme resolutie de naervolgende ordonnantie:
Ordonnantie op de binnebrouwerien decembris 1594
Gedetailleerd wordt aangetoond op welke wijze er is en kan gefraudeerd / gesmokkeld /gesjoemeld / belasting ontdoken (worden)
Alzoe nyettegenstaende alle voorgaende ordonnan(cien) tot verhoedinghe van alle fraulden op den excys van wyn ende bier in voorgaende jaeren by forme van edict gemaect ende verscheydelick gepubliceert alsnoch bevonden ende int zekere verstaen wort dat de stadt grootel. in haere excysen gefraudeert ende ontstolen wort by verscheijden middelen ende practycke ende merckel. deur middel van de binnebrouwerien die nu menichfuldel(ick) ende alderande soorten van bier zyn brouwende ende dat apparent zy dat mettet achterblyven van de hollantsche bieren ende slechticheyt van de Ingelsche bieren des stadtsmiddelen nyet alleen en zullen commen grootel(icks) te verminderen maer geschapen zyn mettertyt teenmael te vergaen ende te nyette te commen ten zy daerin by alle mogel. middelen promptel(ick) versien werde/ Soe ist dat BA+Bu+Sch.+ Ra dess stadt Arnemuyden om daer in te remedieren zoe veel mogel(ick) zy ende om den voorgeroerden excys op wyn ende bier voortaen met goede ordre ontfanghen ende alle fraulden geweert ende wech genomen te worden van nyeuws voor edict gestatueert enz mitsdesen voor edict de naervolgende poincten ende articulen/ om van nu voortaen strictel(ick) ende sonder eenighe convinentie(schikking) oft simulatie onderhouden ende achtervolcht te worden
In den eersten dat voortaen gheen wynen oft bieren van wat soorten of cleyntten die zyn vuyt schepen schuyten kelders van de Kaye oft van wagens sleden backen oft diergel(icke) by den stekers bierwerckers wagenaers slepers oft yemanden anders wyen het soude moghen wesen gelost gevoert gewrocht gedraghen op oft ingedaen oft gekeldert zullen moghen worden/ sonder dat alvooren blycke van een teecken oft billet/ dess excysenaer ende contreleurde ende des excys daervan betaelt ende contentement gedaen zy op de boete van II ponden X schell. zoe wel by de stekers oft eygenaers van de bieren als bij de bierwerckers burgers inwoonders wagenaers slepers ende allen anderen wie het soude moghen wesen ende aengaen respectivel(ick) telcke reyse te verbeuren van elck stuck tzy ocxhooft halff ocxhooft aeme halff ame/ tonne halff vat kinneke oft ander meerder oft minder fustage dat contrarie bevonden ende achterhaelt zal worden gelost gevoert gewrocht gedraghen op oft ingedaen gekeldert ende oft vuytgelevert te zyne ende voorts op pene van telcke te weten elck in zyn regardt criminel(ick) oft arbitral(ick) gecorrigeert ende andere ten exempele gestraft te worden als fraudateurs ende onthouders van stadtsexcysen ende domeynen sonder eenge gratie convinentie oft verdrach/ Gelicke oock op gel(icke) boete en pene gheenderande bieren verexcyst vuytgelevert op oft ingedaen oft gekeldert zullen moghen worden dan op heurl.soorte ende weerde te weten Ingels bier voor Ingels bier pharo voor pharo meuselaer voor meuselaer ende andere bieren naer advenant
Ende ten respecte van de voorss binnebrouwerien hebben Bailliu/Bu/Schepenen ende Raiden voorn. geordonn. enz.mits desen dat terstont naer de publicatie dess(deses) alle de brouwers dess stadt gehouden zullen zyn in handen van de Burchmrs. te doen den behoorl. ende solemnelen eedt van dat zyl. telcke opscryvinghe die den excysenaer ende contreleurder naer de tonninghe voortaen zullen commen doen/ getrauwel(ick) aenden zelven excysenaer ende contreleurder aendienen ende verclaeren zullen hoe veel zyl. telcken gebrouwen ende getont zullen hebben/ ende datter telcken nyet meer gebrouwen ende getont dander aengedient is/ welcken eedt zyl. gehouden zullen zyn alle jaer te vernyeuwen/
Item dat de zelve brouwers geender ander bier tzy van wat soorte oft qualiteyt dattet zij by der tonne halve vaten kinnekens oft anders en zullen moghen laeten vuytdraghen vuytwercke oft vuytgaen voor alvooren dat de voorgeroerde opsrcyvinghe ende verclaringhe gedaen ende daer naer den excys daervan betaelt oft contentement gedaen ende hen van tbillet van de excysenaer ende contreleurder telcken gebleken zal zyn/ Alles op de boete van II ponden X schell gr. Vls van elck stuck contrarie vuytgedraghen oft vuyt te gaen te verbeuren/ ende voorts op pene van als meyneedich gestraft te worden ende in een jaer ende zes weken daernaer nyet te moghen brouwen nemaer hen brouwerien den voorss tyt gesloten te moeten worden/ Welcke voorgeroerde boete ende pene by desen verstaen wort oock plaetse te moeten grypen tot laste van de voorss brouwers alwaert alzoe datter eenich bier sonder wete oft consent van de zelve brouwers vuytgegaen oft vuytgedraeghen waere interdicerende voorts de voorss brouwers op gel(icke)boete ende pene als boven gheenderande bieren te laeten vuytgaen oft vuytdraghen dan op haerl. weerde ende soorten soe die gebrouwen ende verexcyst zullen zyn/ te weten Ingels>>Ingels ;pharo>pharo; mueselaer>mueselaer ende diergel.
Item dat tot onderhoudinghe van dyen gheene burgers oft Inwoonders eenigerande binnen gebrouwen bieren by der tonne halve vate kinneken oft anders voortaen vuyt de voorgeroerde brouwerien en zullen moghen opdoen oft laeten kelderen voor alvooren den excys daervan betaelt ende behoorl. billet van de excysenaer ende contreleurder daer van verworven zy op de boete van 2 ponden X schell. van elck stuck contrarie opgedaen ende oft gekeldert te verbeuren ende voorts voorts op pene van telcken criminel(ick) oft arbitrarel(ick) gecorrigeert te worden als fraudateurs ende onthouders van stadtsexcysen naer gelegentheyt van de zaecke/
Tot welcken eynde den excysenaer dess stadt gelast wort mits desen den excys van de binne gebrouwen bieren van de tappers burgers ende andere Inwoonders telcker selver te innen ende ontfanghen/ Zonder den brouwers heurl. meesterknechts oft yemande anders van heurl. familie by hem? oft den contreleurder eenighe bieren te laeten verexcysen oft henl. eenghe bieren te laeten verexcysen oft henl. eenghe bieren te laeten volgen in eeniger maniere op privatie van zyn ende dess voorss contreleurders officie/
Ten respecte van welcke billetten mitsgaders de billetten van alle vremde bieren Bailliu/Burchmrs. schepenen ende Raeden voorn. geordonn. hebben enz. mits desen dat alle deselve billetten telcken ende alle daghe by de voorss excysenaer oft contreleurder naer de verexcysinghe van de tappers burgers ende andre Inwoonders respectivel(ick) gedaen gelevert zullen moeten worden in handen van de bierwerckers om by henl. mette zelve billetten de verexcysde bieren vuyt de kelders ende de binnebrouwerien gehaelt gedraghen oft van andere gesleept ende daernaer tot een yeders huysse ingedaen ende gekeldert te worden/
Waernaer de voorss bierwerckers gehouden zullen zyn alle avonde de billetten van dyen daghe ontfanghen in hande(n) van den excysenaer oft contreleurder wederom over te bringhen gel(icke) oock zyl. gehouden zullen zyn alle de verexcysde bieren op eenen dach verexcyst van de zelven daghe vuyt te kelders ende brouwerien te haelen draghen oft doen slepen ende voorts in te doen ende kelderen/ Alles op privatie van heurl. officie.
Ende om daer in met goede ordre geprocedeert te worden tot voorcommyninghe ende verhoedinghe van alle frauden hebben Ba/ Bu/Sch/ ende Raiden voorn. geordonn. enz. mits desen dat van nu voortaen gheene vremde bieren noch oock de binnegebrouwen bieren by der tonne halve vaten kinnekens oft anders vuyt schepen schuijten kelders wagens backen sleden noch oock vuyt de binnebrouwerien en zullen moghen gewrocht gedraeghen gesleept ende voorts ingedaen oft gekeldert wordendan met gezworen bierwerckers die de zelve bieren zullen moghen draghen oft doen slepen naer heurl. gelegentheyt welcke bierwerckers gehouden zullen zyn daerop te passen ? ende eenygel(ick) terstont te dienen ende gerieven volgens dordonnantie daerop gemaect ende noch te maecken/
Item dat tot gheenen anderen tyde des daechs voor middaechs oft naemiddaechs gheen bieren vuyt de voorss binnebrouwerien oft oock vuyt kelders gedaen gewrocht op oft ingedaen oft gekeldert zullen moghen worden dan ald den excysenaer ende contreleurder in taccyshuyske zitten zullen te waere by expresse voorwete ende consente van de zelven excijsenaer ende contreleurder conjunctel(ick) om de kelderinghe ende indoeninghe van dyen met behoorl(icke) billietten gedaen te moghen worden/ Alles op de boete vam II ponden X schell grooten Vls van elck stuck dat contrarie vuyte tyde ingedaen gewrocht gedraghen gesleept oft gekeldert zal worden te verbeuren zoe wel by de brouwers ende bierstekers respectivel(ick) vuyt wiens brouwerien ende kelders de bieren gaen zullen als by de burgers ende inwoonders die dezelve bieren opdoen zullen/ mitsgaders die dezelve bieren opdoen zullen/ mitsgaders die se slepen dragen ende wercken zullen ende dit onvermindert de boeten ende bruecke hier vooren tot laste van de zelve brouwers stekers burgers inwoonders ende bierwerckers gestelt/ die verstaen worden dat bovendien strictel(ick) geexecuteert zullen worden/
Ende om ten respecte van de binnebrouwerien goede ordre gehouden ende den voorss excysenaer ende contreleurder kennisse gedaen te worden wanneer de de voorss brouwers telcken gebrouwen ende getont zullen hebben? hebben Ba +Bu +Sch ende Rai voorn. geord. enz mits desen dat de zelve brouwers gehouden zullen zyn telcken zoe wanneer zyl. gebrouwen ende getont zullen hebben tselve den voorss excysenaer ende contreleurder aen te commen gheven oft deur yemande van hen familie te doen aengheven om by de zelve excysenaer ende contreleurder naer voorgaende verclaringhe by henl. de brouwers aff te nemen soe vooren geseyt is dopcryvinghe daervan gedaen te worden naer behooren/
Waernaer de voorss excysenaer gehouden zal zyn telcke opscryvinghe mette voorss brouwers van de voorgaende brouwe ende opscryvinghe mette billetten by hem vuytgegeven ende van den bierwerckers wederontfanghen te liquideren/
Item op de menichfuldighe clachten van dat eenighe hen nyet en ontzien met kruijcke(n) kannen potten ende anders vuyt schepen kelders oft brouwerien bier te haelen ende draghen in huysen oft elders daert hen belieft commende tzelve te strecken tot groote fraude van de stadtsexcys hebben Bailliu/Burcmrs/ Schepenen ende Raiden voorn. om daer in te voorzien zoe veel mogel(ick) zy geinterdiceert enz. wel scherpel(ick) mits desen dat nymant wie hy zy voortaen hen vervoorderen zal moghen vuyt schepen schuytten kelders oft binnebrouwerien eenich bier met kannen kruycke potten ofte andere gereetschappen te haelen ende in eenige huysse oft elders te draghen op de boete van II ponden X schell. Vls telcke reyse achterhaelt zynde te verbeuren zoe wel by den genen diese haelen ende draeghen zullen als den brouwers/ stekers ende eygenaers uyt wiens schepen kelders oft brouwerien de zelve bieren in manieren voorss gehaelt zullen worden ende voorts op penen van gel(icke) arbitral(ick) gecorrigeert te worden naer gelegentheyt van der zaecke/
Alle welck voorgeroerde boeten ende penen gappliceert ende geconverteert zullen worden in drieen te weten den officier den aenbringher ende de stadt yedereen derdendeel/
( het laatste derdedeel niet meer voor de armen, zoals vroeger gebruikelijk was: dat komt vast en zeker voort uit het feit dat de stad Arnemuiden armlastig was)
Item alzoe tot kennisse gecommen is dat veele herbergiers hen vervoorderen de binnegebrouwen pharo voor drie stuvers de kanne vuyt te tappen op den naem ende den voet van Ingels bier/ Soe hebben Bailliu/ Burchmrs/Sch. ende Raiden voorn. naer conferentie van den prys van van den zelve pharo ende Ingelse bieren zoe binnen als buyten gebrouwen/ mette lasten daerop gestelt geordonneert enz. by provisie ende tot naerder ordonn. mits desen dat voortaen de voorss pharo nyet hooger vuytgetapt en zal moghen worden dan voor vyff groote de kanne ende t Ingels bier voor drie stuvers de kanne waernaer verstaen wort dat der tappers blicken (uithangborden/prijslijsten enz.) geredresseert ende de voorss pharo nyet hooger vuytgetapt zullen moeten worden op de boete van vyff schell. te verbeuren telcke reyse ende soe menichmael yemand van de tappers bevonden ende achterhaelt zal worden de zelve pharo ende Ingels bier hooger getapt te hebben/ te converteren de voorss boete in dryen als vooren/
Ordonnerende voorts tot onderhoudinghe van alle goede ordre dat voortaen de binnegebrouwen pharo ende minder bieren in anders gheen fustaige gedaen ende vercocht zal moghen worden/ dan in fustaige van desen lande behoorl(ick) geyct zynde meete ycke van dese stadt oft van Middelb. op verbeurte van de zelve bieren/
Ende ten regarde van de binnegebrouwen bieren " op zyn Ingels gebrouwen" dat de zelve in Ingelsche fustaige gedaen ende daermede vercocht zal moeten worden/ mits daervan ten excyse ende Imposte betalende zulcx als de vremde Ingelsche bieren tot noch toe betaelt hebben ende betaelende zyn/
Item alzoe dagel(icks) bevonden wort dat de scheepsbieren te watere gaende om in groote schepen ende geladen te worden/ dagel(icks) vuyt de brouwerien gaen ende affgescheept worden zonder voorwete oft emmer behoorl. kennisse van den excysenaer ende contreleurder/ ende dat onder dexel van dyen oock fraulde can geschieden ende merckelick gescaepen soude zyn de kercke stuver ende de pacht van dyen daermede te verminderen ende mettertyt te nyette te commen/ Soe hebben Bailliu voorn. om daerin te voorsien geordonn. enz. gheene scheepsbieren vuyt de voorss binnebrouwerien gedaen gewrocht oft affgescheept en zullen moghen worden/ Sonder voorwete ende kennisse van voorss excysenaer ende contreleurder een billet op elck stuck te weten pype ocxhooft tonne halff vat ende diergel(icke) verworven te hebben ende daerop geplect ? te zyne op de boete van vyff schell. van elck stuck dat sonder billet vuytgedaen ende affgescheept ende daerop bevonden zal worden te verbeuren zoe wel by de brouwers vuyt wiens brouwerien de zelve bieren gedaen ende gewrocht zullen worden by de schippers resp. dyen de bieren aencommen te converteren in dryen als vooren/
Deze publicatie is gedaen den XXIIen Decembris 1594
De welcke poincten ende articulen zulcx by Wet ende Raedt geresolveert zynde voorts geordonn. is dezelve eerstdaechs gepubliceert ende daernaer strictel(ick) onderhouden te worden ende dat tot dyen eynde opt onderhouden van de zelve articulen ende voorts alle oude ordonn. de bierwerckers excysenaer ende contreleurders eerstdaechs ontboden ende van nyeuws geedicht zullen worden met intentie datse alle Jaere den eedt zullen moeten vernyeuwen/ daertoe worden geordonn. is om de burgerie inwoonderen ende andere telcken bequamel(ick) gerieft te worden dat alle daghe twee van de bierwerckers gereet sullen moeten wesen ende hen gereet houden om alle tbier datter op elcken dach verexcyst is te dragen slepen in te doen ende kelderen/ ende dat overzulcx een rolleken gemaect ende in taccyshuijske gehangen zal worden van de beurten van de voorss bierwerckers om op elcken dach geweten te worden wiens beurte het wesen zal diess wort expressel(ick) verstaen ende geordonn. dat elck paer van bierwerckers beurte waernemen sonder van dyen dach in eenich ander werck te mogen gaen op privatie van heurl. officie/
De excysenaer heeft verzuimd van de binnengebrouwen bieren meuselaer ende zwaerder bieren "de quade placke"(heffing op bier) en de stuver op ijeder tonne voor de armen te innen.
Alzoe bevonden ende waer geworden is dat den excysenaer nu lange tyt dat de binnebrouwerien mueselaer ende zwaerder bieren gebrouwen hebben verzuympt heeft gehadt van de zelve binnegebrouwen meuselaer ende zwaerder bieren de quade placke mitsgaders de stuver op ijeder tonne voor den armen te ontfanghen gel(icke)hy van alle hollantsche bieren wel gedaen ende ontfanghen heeft ende dat de zelve quaden placke ende stuver voor den armen wesende een oude stadts ende armen gerechricheyt mettet achterblyven van de hollantsche bieren taenemaele soude commen te vergaen soe hebben Burchmrs /S// +R voorn tot conservatie van den armen ende stadts oude gerechticheyt geresolveert geordonn. enz. mitsdesen dat de voorgeroerde quade placke ende de stuver van de armen weder in treyn gebracht ende voortaen van alle inbrouwen mueselaer ende zwaerder bieren ontfanghen zal worden in alder manieren gel(icke) die van de hollantsche ende andere vremde bieren ontfanghen worden/ Daertoe mitsdesen den excysenaer dess stadt belast ende scherpel() bevolen wort de voorss quade placke ende stuver voor den armen voortaen te innen ende collecteren ende oock verantwoorden ende voorts daer inne gheene verzwymenisse oft vergetenisse meer te doene ende pleghen op pene van daer inne voorzien te moeten worden/
Op den XXIIen Decembris 1594 zie vorige presentielijst.
Over de rol en bevoegdheid van de meesterknechten van de brouwers
Op de zwaricheyt by Pieter Bonte (Raedt)
Adriaen Adriaesz ende Claes Adriaensz brouwers aen W+R gedaen ende geimputeert ? op de ordonn. onlancxs op de binnebrouwerien gemaect ende gepubliceert ende merchelick opt poinct van dat zyl. voor he(u)n meesterknechten souden moeten verantwoorden ende als meyneedich gestraft worden indien de zelve meesterknechten zonder heurl. weten eenich bier draghen / Ende daerop gedelibereert zynde hebben die van W+R gepersisteert by de voorgeroerde heurl. ordonnantie ende om de voorss brouwers in heurl. zwaericheyt te gemoete te commen / hebben die van W+R tot Interpretatie van zelve Ordonn. verstaen ende geordonn dat zoe teeniche toecommende tijden der voorss brouwers meesterknechten bevonden ende achterhaelt wierde eenich bier vuyt gedraghen oft te hebben laeten draghen sonmder wete vande voorss brouwers de zelve brouwers nyet voor meyneedich gestraft/maer allene vervallen zullen in de boete van II ponden X schell. van elck stuck dat zulcx vuytgedaen ende vuytgedraghen zal wesen ende dat overzulcx de zelve meesterknechts voor henl.misbruyck feytel(ick) apprehentie gestelt ende als fraudateurs ende onthouders vande stadts excysen criminel(ick) oft arbitral(ick) gestraft zullen worden naer verdiensten ende gelegentheyt van de zaecken/ Ordonnerende voorts dat de voorgeroerde ordonn. in al len haeren andren poincte zal blyven in haer geheel ende strictel(ick) onderhouden worden naer luijdt ende inhoude der zelven/
O.A. over het loon van de bierwerckers
Ende naerdyen de voorss brouwers de voorss. resolutie gehoort hebbende daerteghen verclaerden dat zyl. voor Godt ende de weerelt daerteghenwaeren protesterende ende dat tselve was een zaecke van quader consequentie strydende teghen dauthoriteyt van de staat ende tegen de burgel. plicht gehoorsaemheyt die de voorss brouwers doverheyt schuldich zyn/ Zoe hebben die van W+R de zaecke daervan gehouden in deliberatie tot dysendaghe commende om als dan daerop resolutie genomen te worden/
Op de prop.<< tloon van de bierwerckers>> Res. >> by provisie ende tot wederzeggen van draghen slepen oft doen slepen ende indoen ende kelderen van alle verexcysde bieren genieten ende ontfanghen zullen te weten van een tonne twee stuvers / van een halff vat een stuver ende van een kinneke een halve stuver waernaer de voorss bierwerckers gelast wort mits desen zonder meerder loon te mogen nemen oft van een halff vat oft kinneke meer te mogen nemen dan tbovengestelde loon op privatie van heurl. officie/ Ende ten respecte van tloon van twercke op doen ende indoen van de vremde bieren tot laste van de bierstekers wesende wordt geordonn. dat de voorss bierwerckers gehouden zullen zyn tselve te wercke ende kelderen op toude loon daertoe staende ende gel(icke) zy tot nu toe gehadt hebben/
Op den laesten Decembris 1594 Zie presentielijst hiervoor.
Over een scheepswrak "de Fortune"
Op de prop. ende vraghe gedaen offmen twrack van de Fortune deur den brant aen tstroodijcxke in de gront gesoncken zynde van stadtsweghe aennemen zal/ om op te bringhen oft nyet/ ende daerop gedelibereert zynde is by W+R goet ende noodich gevonden dat men metter(n) eersten by der hant nemen zal tvoorss wrack vuyt te doene tot stadtscoste en laste mits voor de oncosten twrack voor de stadt aenveerdende soet opcompt om alsdan metten schipper geaccordeert te werden dat de stadt van de voorss oncosten ten minstens bevrydt werde/ Ende om tgundt voorss te effectueren zyn gecomm. beyde de Burchmrs/ Claes Aelbrechtsz tresorier ende Jan van Gelder schepen ende dyen volgens om metten schippers final(ick) te accorderen de schepe te doen verleggen ende alles daer in den oirbore te doene/ al dwelck voor goet ende van weerde gehouden zal worden/
Op de zwaricheyt by de brouwers dess stadt Arnemuyden gemoveert beroerende de opscryvinghe van heurl. bieren die den excysenaer nyet en heeft willen doen in absentie van de zelve brouwers ende daerop gedelibereert mitsgaders gelet zynde op dordonn. dyen aengaende>> die van W+R>>> tot interpret(en)atie van de zelve ordonn. >resulutie> enz. dat de voorss excysenaer ende contreleurders dopscryvinghe doen zullen naer luijdt der voorss ordonn. ende dat dien volgens de brouwers by de zelve opscryvinghe pnt. zullen moeten zyn zoe wanneer zyl. by huijss ende inder stadt wesen zullen/dan soot gebeurt dat de voorss brouwers altemets vuyter stadt mochten wesen om hen(hun) affairen zoe wort dyen aengaende verstaen dat de excysenaer ende contreleurder zonder preiuditie oft verminderinghe desselfs ordonn. de voorss opscryvinghe in afwesen van voorss brouwers zullen mogen doen op daensegghe van heurl. vrouwen oft meesterknechten mits dat de zelve brouwers telcken weder by huys commende gehouden zullen zyn de verclaeringhe henl. by de voorgeroerde ordonn. opgeleyt van de voorgaende in heurl. affwesen gedaen aen de voorss excysenaer te commen doen op pene dat de zelve excysenaer ende contreleurder ongehouden zullen zyn de naestvolgende opscrivinghe te doene voor alvooren zyl. de voorss verclaeringhe gedaen zullen hebben /interdicerende voorts de voorss brouwers den voorss excysenaer ende contreleurder in cass ? van heurl. officie te iniureren met woorden oft met wercke op de hoochste boete ende voorts op correctie van de stadt/
Er is sprake geweest van "een onversienighen grooten brandt in 1594
Alzoe onlancl(ick) merckelicken bevonden is dat deur een Clij(n)en oorsaecke ende middel/ ende insonderheyt deur de on(h)ervaricheyt neg(e)ligentie ende onnachtsaemheyt van de liggers ende bewaarders van de groete schepen/ deur onverzineghen brant onder de zelve schepe groete excessive schade can geschieden nyet alle(e)nl(ick) voor den grootschippers ende reeders van dyen/ maer oock voor allen coopluyden daer inne goeden geladen hebbende ende daer in conformiteyt van de voorgaende ordonn. daer op eertyts henl. daer inne van nyeuws dyent versien te worden/ Soo hebben Ba/Bu ende schepenen +R dess stadt Arnemuyden voor eerst den grootschippers belast ende scherpel(ick)bevolen hen schepen theurl. vertrecks van bequame ende gedaechde liggers te voorsien/ daerop zyl. zoe veel mogel(ick) zy hen schepen moghe betrouwen/ Ende tot weeringhe ende verhoedinghe van allen middelen ende erratien waerdeur eenighen onversinghen(onvoorsienighe) brant onder de schepen ende andersins in toecommende tyden zouden moghen gebe(u)ren/ hebben allen schippers officieren boetgesellen van groote schepen ende ydereen scherpel(ick) belast enz. enz. midts desen den toesicht van heurl. schepen ende special(ick) scherpe ende goedt regaerdt op heurl. vier te nemen ende tzelve zulcx te bewaeren ende versekeren dat daer gheen ongeval van brandt deur en geschiedt op pene zoot gebeurde van den liggers oft andere deur wiens schude ende neg(e)ligentie den brant zoude moghen beginnen ende opcommen metterdaet in het vier geworpen verbrant ende darin boven aen zyne goederen die schade verhaelt te worden soe verre die strecken moghen/
Alle liggers van grote schepen " gehouden zullen zyn nae verlaete der wachtclocke ende voor tsluyten der po(o)rte naer heurl. schepen te gaen>> ende daer den geheelen nacht blijven"
Indien dat niet het geval is dan "in apprehentie gestelt ende ten naestenrechtdaghe daer aen openbaerl(ick) by gheesselinghe oft andersins gecorrigeert ende gestraft te worden ten exempel ende aensien van eenighel(ick) naer gelegentheyt van de zaecke/
Er mag geen "vier" 'snachts op de schepen zijn "voor het luyden van de wachtclock.... opde boete van XXschell telcke reyse'. Uitgezonderd veerschepen en schepen die in nood verkeren oft "schepen op stroom oft in vlote"
Ende tot meerder verzekerheyt om in gevalle van brant tot blussinghe van dyen promp te middel telcken te moghe vinden hebben Ba+Bu+Sche+ R. ordonneren enz.... dat "ten allen tijde boven den overloop oft verdeck continuel(ick) te houden stande een tonne oft ocxhooft oft twee halve vaeten vol waters op de boete van tien schell. by elck schip oft schipper dess contrarie achterhaelt zynde te verbueren des schippers actie(rechtvordering) tegen den liggers gereserveert die tselve verswijmpt oft achtergelaten zouden moghe hebben.
Schippers/schuytvoerders/ballas(t)voerders/timmerluyden >>> "gheen vieren op de hoofden kayen bermen ende ander ryswercke noch oock in of ontrent de schepen in schuyten bootsoft ander plaetse tzy om tarkeetels te heeten oft andesins waerdeur eenich inconvenient van brant zoude moghe gebeuren op de boete van XX schell gelts ende van te moeten gelden ende betaelen alle de schaden zoe daer deur eenich geschieden ende voorts op arbitral(ick) correctie naer gelegentheyt van de saecke/
Zie verder de publicaties van december 1594