Toespraak bij de opening van het Museum Arnemuiden op 3 mei 2002.
Op een van de toppers van het Museum, het schitterende Panorama van Arnemuiden, omstreeks 1590 in olieverf op paneel geschilderd, dat U straks na de plechtige opening van het Cultureel Centrum 't Stadthuys" kunt bewonderen, staat een loflied op Arnemuiden geschilderd. Het is in het Latijn geschreven, wat in die tijd gebruikelijk was. Het luidt als volgt:
Stas Armuida tuis quondam celebrata carinis
aut iaces quondam nominis umbratin.
Sin stat sive iaces, iam sat celebrata salinis.
Si labe facta salo est, de sale stare potes.
Een latinist verbonden aan de Universiteit van Amsterdam heeft deze zoetvloeiende zinnen als volgt in het Nederlands "overgezet":
Soms sta je rechtop,Arnemuiden, gevierd om je schepen,
Soms lig je neer in de schaduw van je naam.
Of je nu rechtop staat of neerligt, je bent al voldoende gevierd om je zoutpannen.
Zelfs als je aan het wankelen bent gebracht door de zee,
kun je op grond van het zeezout overeind blijven.
Panorama van Arnemuiden omstreeks 1550, geschilderd door Daniel van Queborne
Op het zojuist genoemde Panorama staat het zogenaamde derde Arnemuiden afgebeeld. Er zijn namelijk 3 plaatsen met de naam Arnemuiden geweest, want - administratief - zijn wij sinds 1997 Middelburgers.
Het eerste Arnemuiden was al omstreeks 1223 een bloeiende handelsnederzetting aan de zuidzijde van de Arne. De plaats kunnen wij situeren in de zuid-westhoek van de huidige Middelburgse polder. Het ver-ging haar zo goed dat de beroemde graaf Floris V dit Arnemuiden in 1288 stadsrechten wilde geven.
Slechts ruim 2 eeuwen bleef dit Arnemuiden,gevierd om haar schepen, bestaan. Omstreeks 1440 vlucht-ten de inwoners met alles wat het zeewater nog niet had verzwolgen, naar de noord¬hoek van de heerlijk-heid Mortiere en stichtten het tweede Arnemuiden. Ook dit Arnemuiden werd verzwolgen door de golven.
Het derde Arnemuiden heeft welgeteld 535 jaar bestaan: van 1462 -1997. Er waren veel ups, maar ook niet weinig downs: in 1481 brandde de plaats geheel af, maar de handelsomzet over¬trof soms die van Middelburg. In de concurrentiestrijd met Middelburg moest Arnemuiden erg afzien, maar toch bleef zij overeind en werd niet aan het wankelen gebracht.
Arnemuiden werd wel aan het wankelen gebracht door de zee. In tegenstelling tot de eerste twee, spoelde Arnemuiden III niet weg. Het bleef bestaan, maar helaas, haar aderen slibden bijna dicht en dotteren was toen nog niet mogelijk.
Toch bleef Arnemuiden uiteindelijk overeind dank zij de zee : velen in Arnemuiden verdienden een soms niet al te goed beleg¬de boterham met het raffineren van het zee/of baaizout, de vis-en garnalenvangsten en de verkoop daarvan.
Als U meer wilt weten, dan raad ik U aan de Kroniek van Arne¬muiden(1795-1869) van de hand van Joost Adriaanse ter hand te nemen. Mocht U smaak opgewekt zijn tot meer: er zijn nog 3 delen die de geschiedenisperiode (1695-1996) omvatten.
Na de afsluiting van toegangen tot de zee, zouden er pas vanaf 1870 nieuwe ontsluitingen komen: een spoorlijn en straatweg over de Sloedam.
Hiermee sluit ik af, omdat ik anders over de beschikbare tijd heen zou gaan, maar ook buiten het kader van het zojuist genoemde Panorama zou treden.