Archief van het Stadsarchief van Arnemuiden:
Ingang. 1200. Inventarisnr.1039.
Onderdeel: Extract van tgeen in dit Boek wegens tgeresolveerde is genotuleert.
Anno 1581
22 Septemb: Commissie gestrekt om met het schippersgilde taccorderen tot laden van wit zout.
15 October. Commissie gestrekt naar Veere, teneynde gecommitterden werden gestelt bij Ziriczee Goes en(de) Veere,om by de Staaten van Holland en Generalen Staaten te becomen dat het placcaat van wit Zout in holland werde volbragt.
N.B.Dit placcaat van 1580 verbood het gebruik en zelfs de invoer van "Schots, Lunenburger ofte ander sout, van geen sout gesoden" en eveneens het gebruik van "eenich kleyn zout, binnen onzen landen van Hollant ofte Zeelandt geraffineert'; dit laatste mocht alleen tot export dienen.
Bovengenoemd zout werd als ruw/ongeraffineerd zout beschouwd dat bij gebruik op zee bij het zouten van haring en ook bij het zouten van vlees het goed conserveermiddel was,waardoor het bederf onder ongunstige omstandigheden "toesloeg"
4 Novemb(er) een omslag gemaakt van ses schelling op elke panne tot betalen vanden Impost op den turf en andre Onkosten.
Anno 1582
19 January geresolveert te beginnen te werken 9 april.
Dhr. Anthonis Matthijss. tot knape aangenomen voor 2 pond. op elken St.Laurens Dag te betalen.
15 meerte op versoek van die vam Z Zee(Zierikzee),Goes en Veere commissie gestrekt om beneffens de Visserie van Holland en Zeeland naar Antwerpen bij de Generale Staaten te besolliciteeren om het placcaat van de Witte Zoute syne effect thebben. (zie boven).
24 Meerte, vermits toverlijden van Cristoffel Spierink moet werden betaalt voor dootschuld een gulden, en voor de knape een schelling.
Anno 1588
9 January een ommeslag gemaakt by provisie tot onderstand van de noodel(icke) kosten.
23 Meerte vastgestelt dat elke panne sal hebben twee vrogten oft sy by malkanderen staan oft niet
N.B. In de kantlijn staat tamelijk moeilijk te lezen een NOTA : dat er geresolveert is aen de arbeijders voor elk quartier zout (een quart van 1 honderd zout= circa 8750 pond ) te betalen.Dit laatste is resolveert op 12 mey, in tegenstelling tot een onleesbaar ander voorstel.
3 Mey, als er schepen lossen voor de keete datter maar een vrogte van elke panne sal lossen op de boete van 8 stuyver voor de gemeene neeringe en de knape 4 grooten.
Anno 1589
16 January geresolveert een begin van werken te nemen met 1 april tot St. Maartens dage synde den 11 novemb(er): gerefuseert de straete op den Dijk met sleden niet te laten rijden.
N.B. Rijden met sleden "doorploegde" de dijk en bracht diepe voren aan die de dijk, waardoor zowel " de straat" als de dijk ernstige schade leden.
Den lesten January de gesamentlichke Neeringhe van Zeelant geresolveert in plaats van 1 april den 16 de te beginnen ende vier (vuur) te te leggen tot 11 november.
26 april is geconsenteert een ommeslag van 2 schell(ingen) par panne voor onkosten reets en(de) nog te doene.
Resolutie genomen te visenteeren de brandemmers en(de) brandaaken.
Dat sal werden gehuert vier man die twee en twee snagts zullen waaken met de klappe en gehuert voor 2 pond yder van november tot St.Maarten.
Anno 1591
Geresolveert dat de doodschulden zullen werden betaalt.
Anno 1592
29 april wert aan de knape toegestaan 2 pond jaarlycx.
Ook geconsenteert een certificatie te geven nopende de substantie van t Clijn zout.
12 Mey, geordonneert int dragen van den turf namentl(ick) tot lossen van 1000 tonnen turf: Vier man tot 16 stuver de man ende wat daarboven is de vijfde man daertoe te nemen sonder meer, op pene van uite de neeringe gestelt te worden.
Dito ook aan de meeters geordonneert van niemand een drincpenning te eijschen nog dobbel loon tontfangen, op pene van haar meeterschap te verliezen, en dat sy ook geen bier op twerk mogen drinken. alsmede dat darbeyders ende meeters voor een quartier, een quartier loon sullen ontfangen; geresolveert den 29 november ? uyt te scheyden.
16 octob(er) vermits Goes en Brouwershaven refuseren op den 16 gb(november?) uijt werk te scheyden, soo is een yder synen vryheyt gelaaten om te sieden.
Anno 1594
3 april geresolveert het huysken te stellen op doude plaats.
13 Juny geconsenteert een ommeslag tot de noodige kosten.
Anno 1595
15 Meert geconsenteert een ommeslag
8 november geresolveert 12 man te hueren om alle nagten te waaken.
Anno 1602
Ultimo Decemb(er) int vermaken van nieuwen deeken by de schepenen niet meer te verteeren als 25 schellingen.
31 ? toegank van werken gestelt op 1 april.
Vrogten (arbeidskrachten) verboden geen turf in haar koolputten te leggen dan sy teffens onderwerpen op de boete van 5 schell(ingen).
De vrogten moeten altijt een pond kaarsen hebben.
De vrogten daar de brand inde keete is is gekomen die (ver)mogen onder de neeringe niet meer werken.
Anno 1607
31 Decemb(er)geconsenteert jaarlycx aenden armen vijf schell. voor yder werkende panne twelcq wel sal werden gedistribueert door darmmeester, dog ten overstaan van den deeken.
Anno 1612.
27 augus(tus), seeker jonkwyff onderhuert sijnde ,is de vrouw een boete van 20 schell(ingen) opgelegt ende het jonkwyff gesuspendeert(geschorst) van dat jaar onder de neeringe niet te mogen werken.
Anno 1613
16 Mey verboden doove koolen te gaaren tot voorcominge van brandt.
Anno 1614
Instructie aan den factoor tot Roosendael ( dat er voldoende toezicht door hem werd uitgeoefend op de kwaliteit, hoeveelheid en prijs van de geleverde turf)
N.B.Tijdens het Twaalfjarig Bestand werd er veel turf naar Vlaanderen en Brabant uitgevoerd , ten nadele (?) van de de Zeeuwse zoutindustrie :een groot gebrek aan goedkope turf.
Anno 1617
Op het lossen van den Roosendaelse turf twee stuijver par 100 geconsenteert.
Anno 1619
11 july gestelde loon voor den factoor volgt een Instructie van wegen de Gecommitterden raden aen den factoor.
Anno 1620
Commissie gestrekt naar Roosendael op den klagte dat meer als dhelft van de turf naar Brabant wierde vervoert.(zie boven)
Anno 1621
Sijn vaste breekers(arbeiders die het ongeraffineerde zout fijn maken voor het geraffineerd wordt), gestelt die geen andre werk mogen doen.
Anno 1624
Resolutie ten reguarde van de breekers.
Anno 1628
7 Mey dezer ? loone vande meeters gereguleert
Anno 1633
Ultimo Decemb(er) geresolveert ten reguarde van de keeten op den dijk, dat de selve voortaan de spoelinge en de slijk in de kille laten loopen op de boete van 10 schell(ingen).
N.B.een flinke boete op "milieuverontreiniging"
Anno 1636
laasten Decemb(er), een oud man word jaarlycx 25 schell(ingen) toegestaan omme naar de gereetschappen te spien (controle) en het meetershuysken waar te nemen.
Anno 1637
lesten January vermits de Regeeringe refuseren uyt dry voorgestelde persoonen een deeken teligeren, soo is by de panneeringe een deeken gestelt.
Die op de Jaarlykse Vergaderinge komt en wenscht een salig Nieuw Jaar en een almanaq vereert ? die sal genieten twee ryxdaalders.
Anno 1639
30 decemb(er) vermits de duerte geconsenteert aande vrogtenVerhooginge van thien stuyvers wekelyx, dog aan dezelve geen extraordinaire giften te geven op verbeurte van f.100 elken reyse.
Anno 1641
31 decemb(er) tot knape verkooren Nicolaas de Mol voor 2 ponden jaarlycx.
Ordonnantie rakende schippersgilde, wegens schepen varende op vianden landen.
Anno 1645
Die syn vrogten den dienste wilt opseggen moet geschieden als den teelt is geeyndigt.
Anno 1655
31 decemb(er) de rekeninge op stadhuijs tot Arnemuijden synde gedaan,hebben binnengestaan de Burgmr. op welkers klagte en versoek is geconsenteert aan de Stad een stuyver te ponde van keeten die verkogt werden om redenen daer inne vervat.
Anno 1662
3 January op het binnenstaen van de gedeputeerden der kerkerraat tot Arnemuyden te weten de predikanten Abraham van de Velde en(de) Bartholomeus Walles en(de) den ouderling den Burgemr. Johannes Ketsen, is haar belooft soveel doendelyk, op den dag des Heeren, geen werk te doen.
Anno 1663
2 January resolutie omme 32 brandemmers voor de gemeene neeringe te koopen.
Anno 1668
30 april die op de rekeninge ende verkiesen van een deeken niet compareren, niet uyt stad oft niet siek synde, sal verbeuren 10 schell(ingen) voorden armen.
Anno 1670
31 maart geresolveert de rekeninge en de maaltyt niet meer tot Arnemuyden te houden, maar tot Middelb(urg), dog de nominatie om electie van een nieuwen deeken aande Magistraat tot Arnemuyden te senden.
N.B. De meeste pannelieden (bedrijfsleiders) en pannebazen woonden in Middelburg, terwijl bijna alle zoutketen onder de Iurisdictie van de smalstad Arnemuiden vielen (dus binnen Arnemuids grondgebied). Dat bracht een behoorlijke spanning teweeg, omdat Arnemuiden vanaf 1640 sterk in verval raakte en de Magistraat van Arnemuiden aan gezag en betekenis "inboette"
Aande Makelaars voor Courtagie x (tien?) schelling(en) toegelegt.
volgt een ampele ordonnantie aande arbeyders.
Anno 1673
24 January hebben de keeten in groot pericul van brand geweest veroorzaakt door eenn oude vrouw die onder de neeringe koolen sogte. waarover klagt is gedaan aan de Magistraat tot Arnemuyden.
Anno 1677
30 april geresolveert dat voortaan Oncosten gemeen sullen gedragen worden.
Geen Molu oft Stink(sterk verontreinigd ongeraffineerd zout?) inde keete te brenghen.
28 July geen Zout aan Brabanders oft andre te (ver)koopen, met de conditie soo het minder quam te gelden ( beneden de afgesproken prijs)
De prijs van tzout op 62 pond= 372 gulden (waarschijnlijk per honderd) gestelt; een "hondert" zout is ongeveer 10 registerton of 35000 pond. Ruim 1 gulden voor 50 kilo zout(nu tussen de f.80. en f. 100.==).
Anno 1678
18 January, niet vroeger vier te leggen als primo Maart ende uyttescheiden ultimo Novemb.
Een Maandelycke Vergaderinge thouden om te beramen wat tot welstand vande gemeene Neeringe is dienende.
11 Octob. geen Zout in dese Provintie te koopen als met die conditie aande keeten te meeten ende den 27 Maart 1679 deselve resolutie ingetrokken. Kostte waarschijnlijk teveel geld en kwam als maatregel dwangmatig over.
Anno 1680
1 Mey int vervolg niet eerder te weken als 1 april ende teyndigen ultimo Novemb.
Anno 1681
22 Maart, geen turfgelt aande vrogten te geven, maar een ducaton voor smoutboter (eetbaar vet,reuzel of boter)
Anno 1691
2 Maart niet te werken voor primo april.
Anno 1692
5 January geen molu oft stinkent zout inde keeten te brengen op de boete van f.1000:
-----------------------------------------
Uit het Gildeboek Invent.nr.1039.
Conditien en voorwaerden waerop men besteet de middel kille te maecken Anno 1588 den eersten aprilis
In den eersten moet de kille boven wijt zijn eenentwintych voeten (bijna 6 meter) ende beneden op den bodem helft van dye(n).
De diepte int hoogste slick van de kille moet zyn acht voeten (bijna 230 cm) ende zoo voerts tot aent lechtste(laagste) waeter toe.
Het slijck moet gheworpen woe altemale aende oostzijde van de kille.
De aennemers zullen haer werck moeten voldoen ende opleveren tusschen dijt ende paeschen Anno 1588.
Men sal de aennemer de eene helft van huer loen gheven wanneer daer een schijp op de saete mach comen ende helfte als het werck voldaen sal sijn.
Op alle voerghenoemde conditien es aennemer van de voors. kille ghebleven Cornelis Coole voor de somme van elf pont ende vier gulden op den eersten aprilis 1588 ende heeft deselfde conditie met zijn ghwoenelick merck onderteykent ende hem gegeven om te verdrinken twaelf schell. en acht groten de ketelaere eene schell. maeckt te samen 12 pont 7- 0.
Loopt op elcke panne een pont seve groten Vlms. dijt alles voers. ende betaelt elck zyn contingent.
noch betaelt 1 pont 5 schell. van zeeker werck by Adriaen Corn Cuijper ende Jan Stoffelsen besteet aen Corn. Coele. 1 pont 5 schell.
--------------------------------------------------------
Memorie voor tJaer Anno 1612
By Requeste versocht aen deecken ende beleyders geen arbeyders aen te nemen dan op den verlooren mandach waer op dese appostille haer is gegeven de supplianten versouck in dese gekuert wort toe gelaeten, onvermindert trespeckt van dienst tot wel varen vande neeringhe, van parsoonen die onder de keeten wardelyck zyn, tot dischretie(discretie) van decken ende beleijders.
Actum in arnemuyden den xiiii January anno 1612
Opden xiiien Mayus anno 1612 Soo is tot kennisse gecomen aende gemeene panneluyden als dat int Arbeyders huysken een wit sout vat is den boem(bodem) ingeslaeghen. Soo is daer op vergaedert de geheele neeringhe ten huyse vande Burgemr. Claes Sael de jonge ende by den Cnaep ontbooden alle de arbeyders ende by eene verhoort om dit accident te vernemen, Soo is hier onder de arbeyders niet verschenen Balten Corneliss die vuyt geweecken is waer door presomtie(vermoeden) is genomen dat hy tfeyt moet gedaen hebben waer over de gemeene panluyden hem suspenceeren(schorsen) niet meer onder de neeringhe te arbeyden dan met advys vande gemeene panneluyden.
Op den 19 en Decemb. anno 1612 ontfanghen een brieff vande deecken vande neeringhe van sirckzee ende opde 20 en dito vergaedert is geordonneert dien brieff schriftelyck te beantworden met niet geraeden te syn om aende H M Heeren Staeten te solliciteeren vry vuyt voeren vande roosendaelsche turff naer Brabant ende Vlanderen om Redene. (zie boven)